Một số vấn đề còn tồn đọng của Windows on ARM khiến cho nó chưa thể thành công

Windows on ARM tính đến nay đã là khoảng 12 năm xuất hiện trên thị trường, kể từ khi Microsoft giới thiệu chiếc Surface RT chạy Windows RT, là tiền thân của Windows on ARM ngày nay. Sau từng ấy năm, Windows on ARM vẫn chưa giải quyết được triệt để câu chuyện hỗ trợ ứng dụng native, cho đến khi Windows 11 24H2 ra mắt, nhưng liệu Microsoft có làm được câu chuyện mà Apple đã làm và thành công?

Không thể phủ nhận Windows on ARM trong thời gian gần đây đang có sự tiến bộ rất nhiều và những tín hiệu tích cực đến từ cả phần cứng với những mẫu máy tính Copilot+ đang làm sôi động trở lại thị trường laptop, cũng như tạo ra đối trọng với Apple (Apple Silicon), mong muốn tạo ra mẫu máy tính vừa mạnh mẽ, vừa pin lâu. Người dùng Windows đã chờ đợi rất lâu để có thể có cả 2 điều đó trong suốt 12 năm.

Apple Silicon ra mắt sau và nền tảng macOS cũng phải mất ít nhất 2 năm để có thể có được thành công như hôm nay. Apple tính ra cũng rút kinh nghiệm từ những thất bại của Windows RT, sau đó là Windows on ARM để giúp cho macOS có được sự tương thích tốt nhất, sự hỗ trợ cho nhà phát triển tốt nhất trước khi từ bỏ Intel, từ bỏ nền tảng x86 để chuyển sang ARM.

Nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc, Microsoft có thể đi theo con đường của Apple và thành công, Microsoft đã có cơ hội, tận 12 năm, nhưng sau cùng họ lại đi sau Apple và dĩ nhiên, có một số nguyên nhân như sau:

Apple “chơi tất” vào ARM, Microsoft thì không

Đây là lí do đầu tiên và lớn nhất, khi chuyển từ x86 sang ARM, Apple xác định họ sẽ dịch chuyển toàn bộ, từ phần cứng đến phần mềm. Hiện tại những phần cứng của Apple như máy tính Mac sử dụng phần cứng của Intel hay AMD vẫn còn, ít nhất là phải 3-4 năm nữa cho đến khi Apple chấm dứt hỗ trợ phần mềm, và cũng chỉ đến đó, Apple sẽ không còn lo lắng về việc hỗ trợ cho nền tảng x86 nữa.

Microsoft thì không, đối tác của họ là Intel và AMD, cả NVIDIA nữa đều đang chiếm một vị trí rất quan trọng, Windows 11 x86/64 vẫn tồn tại song song với Windows on ARM và Microsoft không thể đặt cược toàn bộ vào Windows on ARM, và điều đó sẽ dẫn đến câu chuyện phân mảnh và không tập trung toàn lực vào một nền tảng duy nhất.

Dĩ nhiên, cá nhân mình nghĩ rằng Windows on ARM vẫn không chiếm vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển của Microsoft, ít nhất là cho đến khi Intel và AMD thay đổi đường hướng phát triển của họ. Việc phải phân chia cho cả Windows x86 và Windows on ARM khiến Microsoft tốn nhiều nguồn lực hơn Apple trong việc chỉ cần tối ưu macOS cho ARM mà thôi.

Nói một cách khác, Apple kiểm soát từ phần cứng đến phần mềm, chip họ tự phát triển, hệ điều hành thì dĩ nhiên cũng là của họ, họ có thể toàn quyền kiểm soát và tối ưu theo cách Apple muốn. Rosetta 2 ra mắt cùng thời điểm Apple M1 như là một sự chuẩn bị từ lâu chứ không phải là một giải pháp tạm thời của Apple.

Microsoft phải lấy lại niềm tin của người dùng

Microsoft Surface RT.

Windows on ARM đã tồn tại và phát triển trong 12 năm, nhưng sau nhiều lần thất bại, niềm tin của người dùng vào nền tảng này và các thiết bị liên quan đã suy giảm. Nhiệm vụ của Microsoft là phải thuyết phục người dùng rằng nền tảng này thực sự có tương lai, thông qua việc hỗ trợ nó một cách toàn diện và triệt để.

Vấn đề không nằm ở mỗi những nhà sản xuất thiết bị, hay là kể cả Qualcomm, phần cứng có tốt đến như thế nào mà phần mềm không tốt thì cũng là vô nghĩa. Vì vậy, Windows on ARM phải cho thấy được tương lai của mình. Ấn tượng tốt hay xấu thì nó sẽ đều thể hiện ở lần đầu tiên, đáng tiếc là Microsoft đã để cơ hội đó vụt qua, bây giờ câu chuyện lấy lại niềm tin sẽ khó khăn hơn.

Mức giá của máy tính Windows on ARM hiện tại vẫn còn cao

Với một nền tảng mới từ Qualcomm, một hệ điều hành cũng có thể gọi là mới được khai sinh lại, nhưng tình hình mức giá chung của các mẫu laptop sử dụng Windows on ARM trên thị trường vẫn còn ở mức khá cao, và nó thậm chí là còn cao hơn cả một số mẫu laptop x86 truyền thống.

Lenovo bán mẫu Yoga Slim 7x với mức giá từ 1199 USD, Microsoft có mức giá mềm nhất nhưng đó là khi chọn Snapdragon X Plus (999 USD), còn nếu lên Snapdragon X Elite thì sẽ là 1399 USD (16GB RAM, 512GB SSD) cho Surface Laptop 7th, còn Surface Pro 11th cũng không khác.


Còn nếu xét đến mức giá đưa về Việt Nam, hiện tại có ASUS vivbook S 15 OLED đang bán chính hãng với mức giá 34 triệu đồng, cho cấu hình RAM 32GB và 1TB SSD, trong khi không có tuỳ chọn dung lượng 512GB SSD hay 16GB RAM, các mẫu Surface mới về Việt Nam cũng ở mức hơn 30 triệu đồng nếu chọn Snapdragon X Elite.

Ngay cả khi bạn chọn những mẫu laptop trang bị Snapdragon X Plus, trừ khi bạn chọn SSD dung lượng 256GB (đối với Surface Laptop 7th) thì mức giá sẽ tròn trĩnh 30 triệu đồng.

Nhìn chung, mức giá này cộng với sự hoài nghi sẽ khó mà giúp cho laptop Windows on ARM tiếp cận được với nhiều người dùng như Apple Silicon. Có những thông tin cho rằng sang năm sau, mức giá của những mẫu laptop Snapdragon X sẽ có giá khởi điểm từ 700 USD, đây là tín hiệu đáng mừng cho người dùng khi thế hệ tiếp theo sẽ có sự tối ưu về hiệu suất, về dây chuyền sản xuất lẫn sự tối ưu từ các bên, cho nên năm sau sẽ có những tiến bộ rất đáng mong chờ.

Windows on ARM cũng giống như Apple Silicon, sự tối ưu về game chưa tốt

Nói đúng ra thì không phải nền tảng nào dở cả, vấn đề là đối với các nhà phát triển, họ sẽ nhìn vào thị trường, số lượng người dùng và cả các công cụ có sẵn, có quá ít lí do để họ huy động nguồn lực để tối ưu game cho kiến trúc ARM.

Điều đó nói đến 4 vấn đề: hiệu năng, khả năng tương thích, thị phần và cả sự hỗ trợ. Về phần hiệu năng thì đã quá rõ ràng khi mà hiệu suất chơi game của những mẫu laptop ARM chưa thể so sánh được với nền tảng x86 truyền thống, kế tiếp thì khả năng tương thích của nền tảng ARM với các công cụ và thư viện đồ hoạ game hiện tại cũng không cao (nhiều game và engine phổ biến vẫn chưa được tối ưu hoặc port sang ARM). Về thị phần, số lượng người dùng Windows on ARM vẫn còn khá nhỏ so với x86, khiến các nhà phát triển game ít động lực để đầu tư. Cuối cùng, sự hỗ trợ từ Microsoft và các đối tác phần cứng cho việc phát triển game trên nền tảng ARM vẫn chưa đủ mạnh mẽ để thu hút các studio lớn.

Tất cả những yếu tố này tạo nên một vòng luẩn quẩn: ít người dùng dẫn đến ít game được phát triển, và ít game lại khiến ít người muốn sử dụng nền tảng này. Để phá vỡ vòng luẩn quẩn này, Microsoft cần có những bước đi mạnh mẽ hơn trong việc hỗ trợ các nhà phát triển game, đồng thời tăng cường marketing để thu hút người dùng. Chỉ khi đạt được một lượng người dùng đủ lớn, thị trường game trên Windows on ARM mới có thể phát triển mạnh mẽ.

Nhưng Windows on ARM vẫn có “đất” để phát triển

Nói gì thì nói, nền tảng Windows on ARM tồn tại song song với Windows x86 cũng là một dấu hiệu tốt ở thời điểm này, miễn là Microsoft và các nhà phát triển, các OEM không bỏ rơi nó một lần nữa. Cái tốt đó là nó sẽ giúp cho bản thân Intel hay AMD phải thay đổi để đáp ứng mong muốn của khách hàng, của người dùng về những mẫu laptop tiết kiệm điện hơn nữa trong tương lai, đồng thời vẫn đáp ứng được nhu cầu sử dụng.

Sẽ còn rất lâu nữa để Windows on ARM có thể thay thế hoàn toàn Windows x86, nó sẽ không đơn giản nằm ở những chiếc laptop mà còn ở những hệ thống lớn hơn, nhu cầu cũng sẽ khác và có những thứ ARM vẫn chưa thể bằng được x86. Nhưng nếu nhìn vào thị trường máy tính xách tay, Windows on ARM sẽ có nhiều đất để phát triển khi nó làm được câu chuyện phần mềm + hiệu năng + pin.

Tham khảo: XDA.