Nhiễu hạt trong nhiếp ảnh là hiện tượng thường làm cho chất lượng bức ảnh suy giảm. Không người chụp nào muốn hiện tượng này xảy ra với ảnh của mình. Nó làm cho bức ảnh không sáng rõ, trong trẻo, chi tiết tách bạch. Có khi ta thấy nhiễu màu, nhiễu sáng lấm tấm trên bức ảnh, hiểu về nó và có cách để giảm thiểu hiện tượng này cơ bản thế nào?
Nhiễu hạt (noise) là gì?
Nhiễu (noise) là một bức màn những hạt đen lấm tấm trong một bức ảnh, làm che đi các chi tiết của ảnh. Hiện tượng này luôn luôn tồn tại, ít hoặc nhiều. Tuỳ mức độ mà tấm ảnh đó có thể dùng được hoặc không, vì việc quen thuộc của chúng ta với chúng ở mức nào. Không chỉ trong nhiếp ảnh, mà trong các lĩnh vực khác, như ghi âm bản nhạc / âm thanh chẳng hạn.
Trong một căn phòng yên tĩnh, ghi âm xong, ta vẫn nghe một lớp âm thanh không mong muốn. Âm thanh đó chúng ta không nghe thấy, nhưng nó xuất hiện trong bản ghi âm, chất lượng micro càng thấp thì âm thanh noise đó càng nhiều. Nó len lỏi vào.
Tương tự với chụp ảnh. Cả khi bạn đóng nắp ống kính rồi chụp, thì tấm ảnh cũng không chắc là chỉ toàn màu đen. Có điểm sáng, có điểm đổi màu, có điểm ngẫu nhiên nào đó... Bạn muốn thấy rõ, hãy tăng sáng tấm ảnh đó lên trong Lightroom hay Photoshop. Làm cho một bức ảnh từ đen --> xám --> trắng, bạn sẽ thấy các điểm ảnh bị đổi màu, trông rất lạ. Đó là noise - nhiễu hạt.
Nhiễu hạt (noise) là gì?
Nhiễu (noise) là một bức màn những hạt đen lấm tấm trong một bức ảnh, làm che đi các chi tiết của ảnh. Hiện tượng này luôn luôn tồn tại, ít hoặc nhiều. Tuỳ mức độ mà tấm ảnh đó có thể dùng được hoặc không, vì việc quen thuộc của chúng ta với chúng ở mức nào. Không chỉ trong nhiếp ảnh, mà trong các lĩnh vực khác, như ghi âm bản nhạc / âm thanh chẳng hạn.
Trong một căn phòng yên tĩnh, ghi âm xong, ta vẫn nghe một lớp âm thanh không mong muốn. Âm thanh đó chúng ta không nghe thấy, nhưng nó xuất hiện trong bản ghi âm, chất lượng micro càng thấp thì âm thanh noise đó càng nhiều. Nó len lỏi vào.
Tương tự với chụp ảnh. Cả khi bạn đóng nắp ống kính rồi chụp, thì tấm ảnh cũng không chắc là chỉ toàn màu đen. Có điểm sáng, có điểm đổi màu, có điểm ngẫu nhiên nào đó... Bạn muốn thấy rõ, hãy tăng sáng tấm ảnh đó lên trong Lightroom hay Photoshop. Làm cho một bức ảnh từ đen --> xám --> trắng, bạn sẽ thấy các điểm ảnh bị đổi màu, trông rất lạ. Đó là noise - nhiễu hạt.
Do đâu?
Về mặt kỹ thuật, bất kỳ một bức ảnh nào cũng có một lượng nhiễu, ít hoặc nhiều thôi, có thể mắt ta nhìn lướt qua thấy ngay hoặc không thấy, nhưng nó hiện hữu. Nó là một tính chất vật lý của ánh sáng và nhiếp ảnh. Có thể phân ra hai loại nhiễu trong ảnh cho dễ hiểu: shot noise và digital noise. Nếu chỉ nhìn tấm ảnh kết quả vừa chụp thì rất khó phân biệt, vì kết quả từ chúng là giống nhau: điểm ảnh quá sáng, điểm ảnh quá tối, điểm ảnh bị đổi màu.
- Shot Noise
Hay gọi là nhiễu hạt photon. Ánh sáng phản chiếu những thứ mà bạn nhìn thấy, nhưng nó không như vậy ở một mảng ảnh nào đó, kết quả là hạt nhiễu. Ví dụ, ánh sáng từ một bóng đèn lờ mờ phát ra trung bình 1000 photon/giây, dĩ nhiên là mỗi giây sẽ có số hạt sáng photon khác nhau, như 986 photo, 1028 photon, 966 photon, 981, 1039 photon... thì nếu chụp ảnh mỗi giây một cho từng ảnh tương ứng, kết quả cũng sẽ không có kết quả như nhau mỗi lần. Người ta gọi là shot noise trong một bức ảnh. - Digital Noise
Hay goi là nhiễu số, nguyên nhân từ cảm biến của máy ảnh và hệ thống điện tử bên trong máy ảnh. Quay lại ví dụ tại sao đậy kín nắp ống kính, chụp ảnh mà tấm ảnh vẫn không hoàn toàn đen, xuất hiện những hạt trắng, xám, màu... đó là hiện tượng nhiễu kỹ thuật số.
Mình chụp bằng D200 - ISO cao nhất ở mức an toàn khi ấy là khoảng 800. Nhưng phải giữ tốc độ màn trập khoảng 1/250 trở lên để bắt dính chuyển động, ống kính Tamron 17-50 f/2.8 là khẩu lớn nhất vẫn thiếu sáng, nên đành phải tăng ISO lên 1200 và chấp nhận nhiễu hạt.
Nguồn sáng phản xạ lên toà nhà yếu, gây nhiễu, cảm biến máy ảnh có quá nhiều điểm ảnh không thu được ánh sáng hoặc thu nhận không đầy đủ. Các chi tiết ảnh bị phủ một lớp hạt nhiễu.
Khử / giảm nhiễu
Để dễ hiểu, bạn mường tượng nhiễu ảnh như một tấm phông nền của từng bức ảnh. Nó luôn có ở đó, dù bạn chụp gì. Rồi bạn chụp một cảnh vật thực tế, áp lên trên nền nhiễu hạt này. Và, cách hữu dụng nhất để áp đảo nền nhiễu đó là làm sao thu được nhiều ánh sáng hơn.
Quảng cáo
Nếu một bức ảnh cơ bản là không thu được nhiều lượng sáng từ thực tế. Nhưng bạn cố gắng làm cho nó sáng lên trên máy tính hay thiết bị hiển thị, bạn đang làm cho tín hiệu và tỷ lệ nhiễu hạt tăng rõ lên. Bức ảnh sẽ lộ rõ tấm nền nhiễu hạt và màu sắc thay đổi.
Khi ai đó khuyên bạn sử dụng ISO thấp để giảm nhiễu. Bạn hạ thấp ISO thì cùng lúc bạn phải thay đổi các thông số khác cho tương ứng để thu được nhiều ánh sáng hơn. Trong tình huống bối cảnh ánh sáng quá ít, cảnh tối, phải làm thế nào? Sử dụng tốc độ màn trập dài hơn, mở khẩu độ ống kính lớn hơn, hoặc tìm cảnh vật sáng hơn. Nếu bạn chụp một bức ảnh thiếu sáng / tối và bạn nâng sáng bằng phần mềm hậu kỳ, thì hạt nhiễu xuất hiện. Tăng ISO cao khi không có lựa chọn nào khác. Cách hữu hiệu nhất, luôn là nhấn chìm cái phông nền nhiễu bằng ánh sáng.
Chụp ở Đà Lạt, cảnh tĩnh nên chụp tốc độ màn trập chậm, giữ ISO 200.
Tấm này bối cảnh rất tối, để dễ vẽ lightpainting, thành ra vùng quá tối hậu cảnh nhiễu hạt kinh khủng, dù là chụp tốc độ màn trập dài.
Tấm này bối cảnh rất tối, để dễ vẽ lightpainting, thành ra vùng quá tối hậu cảnh nhiễu hạt kinh khủng, dù là chụp tốc độ màn trập dài.
Quảng cáo
Tấm này mình chụp lâu lắm rồi, bờ Thủ Thiêm tối thui, không hề có ánh sáng đèn gì. Nâng sáng lên như ảnh và khử nhiễu tận cùng, và các mảng màu bệt (chi tiết dính vào nhau).
Tấm này, ánh sáng qua cửa sổ rất sáng, nhưng các vùng ngược bên trong tối, và nhiễu hạt do cả nguồn sáng và chất lượng cảm biến máy ảnh cũng không tốt.
Các phần mềm / thuật toán được giới thiệu là làm nhiễu cho ảnh. Nhưng chạy nó trên ảnh, kết quả sẽ làm cho chi tiết ảnh kém sắc nét hơn. Nếu lạm dụng, bức ảnh sẽ trông như mảng plastic, mất hẳn chi tiết. Cẩn thận khi sử dụng.
Mua máy ảnh có cảm biến lớn. Cảm biến lớn đóng vai trò quan trọng trong việc thu lượng sáng lớn hơn, giảm thiểu nhiễu nhiều hơn. Việc nâng cấp phần mềm của công nghệ phần mềm ngày nay rất mạnh mẽ, nhưng nâng cấp phần cứng vật lý, cụ thể là kích thước cảm biến, kích thước pixel vẫn luôn quan trọng.
