Chúng ta sẽ ngáp khi cảm thấy buồn ngủ, chán, hoặc thậm chí là bị "lây" khi nhìn thấy người khác ngáp. Một số người còn ngáp khi họ cảm thấy căng thẳng hay đứng trước những quyết định quan trọng. Nhiều nghiên cứu trước đây cho rằng ngáp là do não bộ bị thiếu oxy, nhưng theo một nghiên cứu vừa được công bố mới đây, hầu hết các trường hợp dẫn đến ngáp đều có chung một điểm: cơ chế điều nhiệt của cơ thể (thermoregulation) giúp não bộ được làm mát. Nghiên cứu đã được đăng tải mới đây trên Tạp chí Physiology and Behavior số ra tuần trước.
Chu kỳ của giấc ngủ, sự kích thích của vỏ não và stress đều liên quan đến các biến động về nhiệt độ trên vỏ não. Trong những nghiên cứu trước đây trên chuột và con người, ngáp là một hành động được báo trước sau khi nhiệt độ trên não tăng lên. Ngay sau khi ngáp, nhiệt độ của não giảm xuống đáng kể. Nếu việc ngáp giữ cho nhiệt độ của não được cân bằng, từ đó dẫn đến trạng thái nội căng bằng, từ đó suy ra chúng ta chỉ ngáp khi nhiệt độ của não nằm trong một phạm vi tối ưu.
Để xác định được "cửa sổ nhiệt" nói trên, một nhóm các nhà khoa học dẫn đầu bởi Jorg Massen đến từ Đại học Vienna và Andrew Gallup thuộc SUNY Oneonta đã thực hiện nghiên cứu đo lường tần số "lây lan ngáp" của 120 người ngẫu nhiên đang đi bộ trên đường phố tại thành phố Vienna, Áo. Nghiên cứu được thực hiện trong cả mùa đông (nhiệt độ trung bình 1,4 độ C) và mùa hè (nhiệt độ trung bình 19,4 độ C).
Kết quả thu được là nhóm 18 người có hành động ngáp. Nhóm 18 này sau đó đã được chọn để tiến hành khảo sát nhằm xác định các nguyên nhân dẫn đến hành động ngáp trong thời gian thử nghiệm. Những câu hỏi trong bảng khảo sát bao gồm thông tin về giới tính, độ tuổi, rời khỏi nhà trong bao lâu và đã ngủ trong thời gian bao lâu. Một trong những yếu tố trên là cơ sở để xác định mối tương quan với hành động ngáp cuộc thử nghiệm.
Bên cạnh đó, số lượng người ngáp cũng có sự khác nhau rõ rệt giữa 2 mùa: 18,3% số người tham gia thử nghiệm ngáp đã ngáp vào mùa đông, trong khi đó, con số này lên tới 41,7% vào mùa hè. Tuy vậy, nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng kết quả thu được từ thử nghiệm của họ có sự trái ngược hoàn toàn so với một nghiên cứu khác được thực hiện trước đây bởi các nhà khoa học tại Tucson, bang Arizona. Thử nghiệm trước đây đã kết luận rằng, tại những khu vực hanh khô, con người có xu hướng ngáp nhiều hơn vào mùa đông (nhiệt độ khoảng 22 độ C) so với vào mùa hè (nhiệt độ khoảng 37 độ C).
Tuy nhiên, trong nghiên cứu lần này của nhóm Massen và Gallup đã đưa ra giả thuyết cho sự khác nhau về tần số ngáp giữa 2 mùa không phải là do số lượng giờ nắng/ngày hay sự khác nhau giữa 2 mùa. Thay vào đó, hành động ngáp phụ thuộc vào một dải nhiệt độ tối ưu: dải nhiệt độ xung quanh môi trường vào khoảng 20 độ C.
Có thể là việc làm mát não bộ sẽ giúp tinh thần con người được thoải mái hơn. Nếu ngáp có tác dụng làm mát não bộ, dù bị lây ngáp hay chủ động ngáp, thì nhà nghiên cứu Massen cũng cho biết thêm rằng nó không có chức năng làm mát cơ thể khi nhiệt độ xung quanh quá cao.
