Nga đang dần rút khỏi chương trình CR929 - chương trình phát triển dòng máy bay phản lực thân rộng hợp tác cùng Trung Quốc được khởi động từ 10 năm trước. Thông tin này được công bố bởi phó thủ tướng Nga - Yuri Borisov, ông cũng là người giám sát các ngành công nghiệp hàng không và quân sự Nga.
CR929 bắt nguồn từ dự án C929 của COMAC (Tập đoàn hàng không thương mại Trung Quốc). C929 là dự án máy bay thân rộng sức chứa từ 250 đến 320 khách. Đến năm 2012, Trung Quốc và Nga đã thành lập liên doanh CRAIC (Tập đoàn máy bay thương mại quốc tế Nga - Trung) với sự tham gia của COMAC và UAC. Nga muốn phát triển CR929 để thay thế cho Ilyushin Il-96 thân rộng 4 động cơ. Thỏa thuận liên doanh giữa 2 bên là 50 - 50, Nga chịu phần kỹ thuật, Trung Quốc góp tài nguyên. Chuyến bay đầu tiên của CR929 được ấn định vào năm 2025, thương mại hóa vào năm 2028 - 2029. Tham vọng của CRAIC sẽ là lấy được 10% thị trường vốn vẫn đang thống trị bởi các dòng máy bay thân rộng của Airbus và Boeing. Nguyên mẫu đầu tiên của CR929 đã bắt đầu được chế tạo vào tháng 9 năm 2021.
Thế nhưng chương trình CR929 của liên doanh CRAIC đang đứng trước nguy cơ đổ bể. Tại diễn đàn Engineers of the Future vừa diễn ra hôm 29 tháng 6, phó thủ tướng Yuri Borisov nói: "Chúng tôi đang làm việc với Trung Quốc về dự án này - một dự án mà về nguyên tắc nó không đi theo hướng phù hợp với chúng tôi. Trung Quốc khi họ đã trở thành một gã khổng lồ công nghiệp thì ngày càng ít quan tâm đến các dịch vụ của chúng tôi."
Ông giải thích thêm với hãng thông tấn nhà nước TASS rằng: "Chúng tôi có phòng thiết kế và đội ngũ rất giàu kinh nghiệm tại TsAGI (Viện khí động học trung ương). Tuy nhiên Trung Quốc cần nhiều hơn những gì chúng tôi hiện có. Sự tham gia của chúng tôi ngày càng giảm đi. Tôi không muốn dự đoán về tương lai của dự án này, về việc liệu chúng tôi có rời bỏ dự án hay không nhưng hiện tại, đây thật sự là một hướng đi."
CR929 bắt nguồn từ dự án C929 của COMAC (Tập đoàn hàng không thương mại Trung Quốc). C929 là dự án máy bay thân rộng sức chứa từ 250 đến 320 khách. Đến năm 2012, Trung Quốc và Nga đã thành lập liên doanh CRAIC (Tập đoàn máy bay thương mại quốc tế Nga - Trung) với sự tham gia của COMAC và UAC. Nga muốn phát triển CR929 để thay thế cho Ilyushin Il-96 thân rộng 4 động cơ. Thỏa thuận liên doanh giữa 2 bên là 50 - 50, Nga chịu phần kỹ thuật, Trung Quốc góp tài nguyên. Chuyến bay đầu tiên của CR929 được ấn định vào năm 2025, thương mại hóa vào năm 2028 - 2029. Tham vọng của CRAIC sẽ là lấy được 10% thị trường vốn vẫn đang thống trị bởi các dòng máy bay thân rộng của Airbus và Boeing. Nguyên mẫu đầu tiên của CR929 đã bắt đầu được chế tạo vào tháng 9 năm 2021.
Thế nhưng chương trình CR929 của liên doanh CRAIC đang đứng trước nguy cơ đổ bể. Tại diễn đàn Engineers of the Future vừa diễn ra hôm 29 tháng 6, phó thủ tướng Yuri Borisov nói: "Chúng tôi đang làm việc với Trung Quốc về dự án này - một dự án mà về nguyên tắc nó không đi theo hướng phù hợp với chúng tôi. Trung Quốc khi họ đã trở thành một gã khổng lồ công nghiệp thì ngày càng ít quan tâm đến các dịch vụ của chúng tôi."
Ông giải thích thêm với hãng thông tấn nhà nước TASS rằng: "Chúng tôi có phòng thiết kế và đội ngũ rất giàu kinh nghiệm tại TsAGI (Viện khí động học trung ương). Tuy nhiên Trung Quốc cần nhiều hơn những gì chúng tôi hiện có. Sự tham gia của chúng tôi ngày càng giảm đi. Tôi không muốn dự đoán về tương lai của dự án này, về việc liệu chúng tôi có rời bỏ dự án hay không nhưng hiện tại, đây thật sự là một hướng đi."
Tuy nhiên, trong một cuộc phỏng vấn với TASS cách đây 2 tháng thì đại sứ Trung Quốc tại Nga - Trương Hán Huy cho biết cả 2 tổ chức đã đạt được thỏa thuận về một loạt những vấn đề cốt lõi của dự án CR929. Vị đại sứ cho biết: "Hoạt động phát triển dòng máy bay thân rộng tầm xa CR929 là một trong những dự án hợp tác quan trọng của 2 quốc gia. Trong thời gian qua, các bên đã đạt được sự đồng thuận về các vấn đề chính của dự án như đầu tư, thiết kế và phân công lao động để hoàn thành giai đoạn nghiên cứu và phát triển. Các nghiên cứu và phát triển hợp tác giữa 2 bên đang tiến triển thuận lợi và bền vững."
Thêm vào đó, một quan chức cấp cao của Nga là Denis Manturov - Bộ trưởng bộ thương mại và công nghiệp Nga, chỉ mới 2 tuần trước cho biết dự án CR929 đang được thiết kế lại để không còn phụ thuộc vào các nhà cung ứng phương Tây. Manturov nhấn mạnh: "Dự án CR929 vẫn đang được tiến hành. Nhưng nếu tính đến các yếu tố đầu vào mới, tương ứng với những hạn chế tồn tại ngày nay về mặt hợp tác được hình thành bởi các đối tác Trung Quốc cùng sự tham gia của các nhà sản xuất phương Tây thì hiện tại, dự án này bất khả thi. Do đó, bạn sẽ phải dành thời gian để tái cấu trúc các phương pháp tiếp cận, chỉ sử dụng các nhà sản xuất Nga và Trung Quốc."
Với dự án CR929, Nga và Trung Quốc đồng thuận về việc phát triển một dòng máy bay thân rộng vào năm 2012 và cả 2 đã ký một biên bản ghi nhớ vào năm 2016 dưới sự chứng kiến của tổng thống Putin cũng như chủ tịch Tập Cận Bình. Tuy nhiên, mục đích của 2 nước đối với dự án này có phần khác biệt. Ban đầu Nga muốn CR929 được phát triển dựa trên Ilyushin Il-96 - một dòng máy bay phản lực thân rộng 4 động cơ được thiết kế từ thời Liên Xô. Lý do ở đây rất đơn giản đó là Nga cần một dòng máy bay thân rộng mới để thay thế Il-96. Tuy nhiên, Trung Quốc không đồng thuận với ý tưởng này mà thay vào đó, nước này đề xuất một mẫu máy bay thân rộng 2 động cơ tương tự Airbus A330 hay Boeing 787 nhằm cạnh tranh trực tiếp với các đối thủ này.
Thêm vào đó, từ năm 2014 Nga đã muốn CR929 chỉ phụ thuộc vào các nhà cung cấp của Nga và Trung Quốc đối với nhiều thành phần như động cơ và các hệ thống thiết yếu khác. Tuy nhiên, Trung Quốc với bài học từ chương trình Y-10 trước đó nhất quyết tham gia và hợp tác với các đối tác quốc tế nhằm đảm bảo khả năng thương mại thành công của dự án.
Trung Quốc cần kinh nghiệm của Nga cho thiết kế tổng thể, cấu trúc thân và thiết kế khí động học của máy bay - những thứ khó đạt được nếu cầu viện phương Tây. Trong khi đó Nga cần nguồn vốn đầu tư của Trung Quốc để chương trình CR929 có thể tiếp diễn. Tuy nhiên, khi Trung Quốc đang ngày một tiến bộ với các chương trình ARJ21 và C919 trong khi Nga ngày càng bị cô lập trên trường quốc tế, Trung Quốc nhận được ít hơn trong khi phải gánh nhiều trách nhiệm hơn trong mối quan hệ hợp tác này. Khi mối hợp tác mất đi sự cân bằng, dự án CR929 có thể sẽ đổ vỡ.
Theo: SimpleFlying
