Mặc định của Windows thì thanh Taskbar luôn nằm ở cạnh dưới màn hình. Thấy có vẻ đơn giản và thường chúng ta ít để ý tới điều này nhưng hóa ra, thiết kế này chỉ đúng đối với từ thời xa xưa của máy tính và hiện nay thì không còn nữa. Lẽ ra, nó nên được đặt ở cạnh trái màn hình.
Mọi chuyện bắt đầu từ phiên bản Windows 1.0, lúc bấy giờ nó đã có taskbar ở cạnh dưới của màn hình nhưng chỉ để hiện những ứng dụng đang được minimized xuống. Còn taskbar mà chúng ta đang xài ngày nay thì phải tới Windows 95 mới bắt đầu xuất hiện.
Hơn thế, Windows 95 là bản Windows đầu tiên cho phép dời thanh taskbar. Tuy nhiên tính năng này ở thời điểm đó là chưa cần thiết do tới khoảng những năm 2003, màn hình máy tính chủ yếu vẫn sử dụng tỷ lệ 4:3, do đó giữa không gian dọc và ngang không có quá nhiều khác biệt.
Hãy thử hình dung, do chiêu ngang và chiều dọc màn hình không quá khác biệt, do đó việc chuyển taskbar qua lại cũng không mang nhiều ý nghĩa. Tuy nhiên đối với Windows 10 và năm 2021 thì câu chuyện đó lại hoàn toàn khác.
Sơ một chút về nguồn gốc của thanh taskbar nằm ngang
Mọi chuyện bắt đầu từ phiên bản Windows 1.0, lúc bấy giờ nó đã có taskbar ở cạnh dưới của màn hình nhưng chỉ để hiện những ứng dụng đang được minimized xuống. Còn taskbar mà chúng ta đang xài ngày nay thì phải tới Windows 95 mới bắt đầu xuất hiện.
Hơn thế, Windows 95 là bản Windows đầu tiên cho phép dời thanh taskbar. Tuy nhiên tính năng này ở thời điểm đó là chưa cần thiết do tới khoảng những năm 2003, màn hình máy tính chủ yếu vẫn sử dụng tỷ lệ 4:3, do đó giữa không gian dọc và ngang không có quá nhiều khác biệt.
Hãy thử hình dung, do chiêu ngang và chiều dọc màn hình không quá khác biệt, do đó việc chuyển taskbar qua lại cũng không mang nhiều ý nghĩa. Tuy nhiên đối với Windows 10 và năm 2021 thì câu chuyện đó lại hoàn toàn khác.
Tính tới hiện tại, tỷ lệ 16:9 vẫn là một chuẩn khá phổ biến trong thế giới màn hình máy tính. Ấy là chưa kể tới những chiếc màn hình siêu rộng, ra tới 21:9 hay thậm chí là 32:9. Đối với laptop, các máy tính tỷ lệ màn hình 3:2, 16:10 cũng đang bắt đầu xuất hiện nhiều hơn trên thị trường.
Và lúc này, chúng ta đặt lại vấn đề tại sao phải để thanh taskbar ở cạnh trái thay vì bên dưới như mặc định.
Một chút toán học: taskbar ở cạnh bên sẽ chiếm ý không gian màn hình hơn
Đúng dưới góc độ toán học và bài toán ở đây là: Làm sao để có thể xài hết không gian màn hình, không bị taskbar chiếm không gian vô ích? Thường thì chúng ta sẽ dễ dàng tưởng tượng được rằng thanh taskbar đặt dọc sẽ ít chiếm diện tích màn hình 16:9 hơn so với khi đặt ngang. Vậy điều đó có đúng với màn hình tỷ lệ 3:2 (có vẻ cũng gần gần với 4:3 hồi xưa?) Mình ngâm cứu một hồi thì có mấy anh đã tính sẵn ra để so sánh luôn, share lại với anh em thử.
Đầu tiên hãy lấy một combo phổ thông nhất: độ phân giải 1080 và tỷ lệ 16:9. Thử tính số pixel mà thanh taskbar đã chiếm cả ở chiều ngang lẫn chiều dọc để tiện so sánh xem cái nào chiếm tỷ lệ % màn hình nhiều hơn. Một con số cần phải nhắc tới, hiện đối với Windows 10, chiều cao taskbar mặc định là 40px và đặt ngang là 62px (tất nhiên đó là scale 100%)
Taskbar đặt dọc: 1080 x 62 = 66960 (3.2%)
Taskbar đặt ngang: 1920 x 40 = 76800 (3.7%)
Rõ ràng ở tình huống cơ bản này việc đặt dọc chiếm ít hơn không gian màn hình hơn. Giờ thử một tỷ lệ màn hình dài hơn là 21:9 xem sao.
Quảng cáo
Taskbar đặt dọc: 1080 x 62 = 66960 (2.4%)
Taskbar đặt ngang: 2560 x 40 = 102400 (3.7%)
Rõ ràng con số chênh lệch sẽ lớn hơn về phần màn hình bị taskbar chiếm dụng khi màn hình dài ra. Giờ tới một màn hình tỷ lệ 3:2 xem điều này có còn đúng?
Taskbar đặt dọc: 1440 x 77 = 110880 (3.6%)
Taskbar đặt ngang: 2160 x 32 = 69120 (2.2%)
Rõ ràng ở tình huống màn hình 3:2 thì việc taskbar nằm bên dưới sẽ ít chiếm diện tích màn hình hơn. Tuy nhiên, những con số vẫn là một phần của vấn đề.
Quảng cáo
Tại sao vẫn luôn nên là taskbar dọc
Mặc dù tình huống màn hình 3:2 đã chỉ ra bằng con số rằng đặt dọc sẽ chiếm diện tích nhiều hơn đặt ngang nhưng hầu hết các tỷ lệ dài khác là ít chiếm hơn. Mặt khác, việc không gian bị chiếm nhiều hay ít còn phụ thuộc vào hành vi sử dụng của người dùng và cả cách thiết thiết UI UX của các ứng dụng dịch vụ. Trên thực tế, cái mà chúng ta xài hàng ngày nhiều nhất trên máy tính chủ yếu là duyệt web và các ứng dụng văn phỏng. Hãy hình dung như trang Tinh tế, nó vẫn được thiết kế để hiển thị chủ yếu ở giữa màn hình, 2 bên trái phải là khoảng trắng. Do đó nếu đặt taskbat dọc thì cũng không quá ảnh hưởng, trong khi nếu xoay ngang thì bên dưới sẽ bị chiếm đi nội dung.
Tương tự như vậy đối với trình soạn thảo Word chẳng hạn, văn bản vẫn hiển thị ở chính giữa để chúng ta dễ nhìn nhất, dễ quan sát nhất thay vì dàn cả từ mép này sang mép kia của màn hình vốn sẽ khiến mắt và cả đầu phải lia theo. Và tất cả những điều này là đúng, bất kể anh em sử dụng màn hình có tỷ lệ nào.
Vậy sao mình đặt bên trái?
Tới đây thì câu hỏi sẽ còn lại là đặt dọc thì sao phải là trái mà không là phải. Cái này mình nghĩ đơn giản vì các ứng dụng của Windows ngoài Desktop mặc định nằm ở bên trái, nên mình đặt ở đó nhìn cũng có bố cục hơn, gọn hơn, đồng thời cũng dễ kéo các file vào hơn. Bên cạnh đó, khi xuất hiện nhu cầu xài màn hình gắn thêm, thì mình hay đặt màn hình phụ ở bên phải để đánh đầu qua nhìn thuận hơn. Do đó đặt taskbar ở bên trái màn hình chính.
Một suy nghĩ khác mơ mộng hơn chút, mình nghĩ chúng ta chủ yếu viết theo hệ latin và do đó, từ bên trái sang luôn là cái xuất phát của mọi nội dung. Từ đó bản thân mỗi người luôn có hành vi là bắt đầu một cái gì đó sẽ xuất phát từ bên trái sang. Chưa dừng lại ở đó, phần lớn các nội dung trang web cũng canh lề trái, các thanh đề mục category, menu, logo,... cũng canh trái. Hầu hết các ứng dụng cũng canh trái trong thiết kế UI, menu cũng dàn trải từ trái sang, các thanh công cụ PS cũng mặc định bên trái,... Do đó, đối với cá nhân mình thì việc di chuyển sang trái là hành vi rất tự nhiên và từ đó, thanh taskbar ở đó là hoàn toàn hợp lý.
Đó là suy nghĩ và một vài thông tin mình tổng hợp được. Anh em thử xem có phải vậy không rồi chia sẻ thêm với anh em nha.