Tản mạn về ngày Tết Nguyên Đán

Thường thì sáng ngày hai mươi chín và ba mươi Tết, người ta đổ về chợ để mua sắm những thứ cần thiết cho gia đình. Có rất nhiều chợ được họp ngay bên lề đường, chỗ ngã ba, ngã tư với rất nhiều loại hàng hoá. Người thì mua một cây đào hoặc một cây mai rất đẹp về chưng bày trong nhà. Có người lại mua cả cây quất to, sai trĩu những quả chín vàng rực rỡ như nắng Xuân. Người ta còn mua những bức tranh dân gian của các làng tranh truyền thống, chọn vài câu đối Tết hay và có ý nghĩa với những nét bút “phượng múa rồng bay” trên nền giấy màu đỏ để treo trong nhà hay ngoài cổng. Vào sáng ngày ba mươi Tết thì cây nêu được dựng lên với ý nghĩa xua đuổi quỷ ma, tảo trừ những xấu xa năm cũ, mang lại những điều may mắn, tốt lành cho năm mới.

Đêm ba mươi Tết, trong không khí tất niên, mọi người ai về nhà nấy để chuẩn bị đón thời khắc giao thừa linh thiêng trong ngôi nhà ấm cúng với những người thân của mình. Con cái được cha mẹ dặn dò rằng sau giao thừa theo phong tục từ xưa đến nay người ta thường kiêng bước chân sang đất nhà khác nếu như mình không phải là người đem lại may mắn hoặc tuổi của mình không hợp với tuổi của chủ nhà kia, vì như thế sẽ mang lại điều xui xẻo cho họ. Sau lễ cúng giao thừa, mọi người kéo nhau ra đường hái lộc và lên đình, chùa xin lễ cầu may.

Sáng mồng một Tết, những người đã được gia chủ nhờ từ trước đến xông đất cho nhau. Gia chủ mời người xông đất ăn bánh, uống nước và trao cho họ chiếc phong bì bao đỏ gọi là lì xì đầu năm. Trong ngày này, người ta thường kiêng quét dọn nhà cửa và nếu có dọn dẹp thì cũng chỉ dồn rác rưới vào trong xó nhà, để đến ngày hôm sau mới được hốt đổ đi vì mọi người quan niệm đó là lộc, là những điều may mắn, tốt lành. Nếu quét dọn sạch sẽ nhà cửa trong ngày mồng một Tết thì cả năm chẳng làm ăn được gì, chẳng thu hoạch được gì, mà nếu không biết giữ gìn cẩn thận tài sản thì mọi thứ trong nhà cũng sẽ lần lượt ra đi hết. Vào những ngày Tết, người ta cũng thường rộng lượng hơn, sẵn sàng tha thứ, bỏ qua cho nhau những lỗi lầm, những đố kỵ, hiềm khích ngày thường. Mọi người luôn vui vẻ, tươi cười, cố gắng nói năng lịch sự, nhẹ nhàng, tránh chuyện to tiếng, cãi vã.

Từ xa xưa đến bây giờ, người Việt quan niệm rằng: mồng một Tết cha, mồng hai Tết mẹ, mồng ba Tết thầy. Vì vậy, ngay từ sáng sớm ngày mồng một, người ta kéo nhau về nhà cha mẹ hai bên của mình để chúc Tết và thắp nhang cho tổ tiên. Sau đó mới đi thăm hỏi, chúc Tết những người cao niên, những bậc trưởng thượng trong dòng họ. Đây là dịp mọi người được trò chuyện, tâm sự cùng nhau về việc làm ăn, chuyện gia đình… trong suốt một năm qua. Sau khi được con cháu chúc mừng năm mới, ông bà, cha mẹ thường trao cho những bao lì xì màu đỏ, bên trong có vài đồng tiền lẻ còn mới gọi là tiền mừng tuổi lấy may với ý nghĩa phát vốn, phát lộc, phát tài cho con cháu kèm theo những lời chúc có nội dung và ý nghĩa rất cụ thể, thiết thực.

Sáng mồng ba Tết, người ta đến thăm viếng các thầy, các cô, kính chúc sức khoẻ, tỏ lòng tôn kính, biết ơn công lao dạy dỗ. Người thầy mà mọi người thường nghĩ đến đầu tiên là thầy dạy nghề, dạy việc hoặc những người có đạo đức tiếng tăm, những người có ảnh hưởng lớn đến tình cảm và cuộc đời của mình. Trong dịp Tết còn là dịp để các chị, các mẹ trổ tài nấu nướng, nữ công gia chánh. Mỗi khi nấu nướng hay dọn cỗ thì các cô gái đều được mẹ gọi vào để phụ giúp đồng thời được mẹ dạy dỗ thêm về cách thức nấu các món ăn, rồi cách thức bày biện mỗi loại một khác nhau. Mẹ nói rằng người phụ nữ trong gia đình rất là quan trọng, là người giữ lửa cho gia đình, lo lắng bữa ăn cho chồng con nên muốn con gái giỏi giang, khéo léo tài nữ công gia chánh, đó cũng là một trong những bí quyết giữ hạnh phúc gia đình
Từ ngày mồng bốn Tết, các cuộc vui bắt đầu tưng bừng diễn ra khắp nơi và kéo dài đến hết mùa xuân.
Ngày mồng bảy Tết, người ta làm lễ hạ nêu, kết thúc những ngày vui chơi và bắt đầu cho một năm mới. Hầu hết 80% người VN hiện nay vẫn còn đốt vàng bạc trong lễ tiễn đưa tổ tiên với sự cầu mong được che chở và phù hộ. Những ngày Tết kết thúc nhưng những cuộc vui vẫn còn kéo dài cho đến tận cuối tháng Giêng. Tết đã ăn sâu vào tâm thức người Việt với sự đầy đủ, no ấm cùng với những câu nói quen thuộc như: “Ăn Tết”, “Vui như Tết”… dù rằng sau đó lại chật vật trong cuộc mưu sinh với nỗi lo canh cánh về cơm, áo, gạo, tiền.

Bây giờ những cái Tết Nguyên Đán không còn được như xưa nữa, mà đang mất dần đi ý nghĩa truyền thống, mất dần đi vị trí thiêng liêng trong tâm thức người Việt, nhất là ở những người trẻ tuổi. Tuy nhiên, chúng ta vẫn hy vọng rằng, với sự cố gắng duy trì và gìn giữ những phong tục, tập quán của ngày Tết cổ truyền trong nhiều gia đình, Tết sẽ dần dần trở lại với đúng nghĩa là ngày lễ trọng đại và thiêng liêng nhất của mọi người dân Việt.

Và một cái Tết Nguyên Đán nữa lại đang về với chúng ta!