Ban đầu, ý là cả trăm năm trước, việc phá vỡ một kỷ lục của đồng hồ đeo tay không khó. Tất cả những gì các nghệ nhân phải làm chỉ là chờ đợi đến lúc có công nghệ chế tác đủ theo kịp tầm nhìn của họ, rồi làm điều họ giỏi nhất, tỉ mỉ tạo ra từng cái bánh răng, từng chiếc kim, từng linh kiện bên trong bộ máy đồng hồ để giúp người thợ lặn xuống độ sâu đáng nể hơn mà không bị áp lực nước phá hỏng, chịu được từ tính tốt hơn, trữ cót được lâu hơn, và quan trọng nhất là giữ độ chính xác của thời gian cao nhất có thể.
Sau hai cuộc thế chiến, khi nguồn tài nguyên không còn bị dồn về nỗ lực chế tạo phục vụ việc giết chóc, thì thế giới đồng hồ nói riêng, hay cả thế giới công nghệ cùng rất nhiều ngành khác nói chung bắt đầu có được những tiến bộ vượt bậc. Những “kỷ lục” bắt đầu được xô đổ. Nhưng đến một lúc nào đó, công nghệ hiện tại của con người, sau khi giúp chúng ta có những chiếc đồng hồ tuyệt nhất, lại trở thành chính trở ngại khiến những kỷ lục được thiết lập trước đó trở nên khó vượt qua hơn.
Những cái “nhất” của thế giới đồng hồ đôi khi bị soán ngôi chỉ trong chưa đầy 1 năm. Lấy ví dụ đơn cử chiếc đồng hồ đắt giá nhất từng được đấu giá, từ chiếc Rolex Daytona của chính nam tài tử Paul Newman, đấu giá 17,8 triệu USD hồi năm 2017, giờ đã lại thuộc về Patek Philippe với chiếc Grandmaster Chime 6300A, thu về 31 triệu USD trong cuộc đấu giá tháng 11/2019 để làm từ thiện. Tương tự như vậy với những kỷ lục mang tính kỹ thuật. Có thể mất vài năm, vài chục năm để lật đổ những kỷ lục ấy, nhưng như dòng title, những cái “nhất” mà mình muốn chia sẻ với anh em mê đồng hồ chỉ có giá trị trong lúc này, ở thời điểm bài viết này được gửi tới anh em. Ai biết đâu đến năm 2021, những kỷ lục đó hoàn toàn có thể bị lật đổ?
Và bên lề một chút, có những kỷ lục của thế giới đồng hồ dành cho những chiếc đồng hồ quả quýt, ví dụ như đắt nhất hay có nhiều tính năng nhất. Nhưng bài viết này sẽ chỉ đề cập đến những chiếc đồng hồ đeo tay, cả quartz lẫn cơ, cả lên cót tay lẫn tự động. Từ đây về sau từ “đồng hồ” sẽ ngầm hiểu là đồng hồ đeo tay, chứ không phải treo tường hay quả quýt.
Sau hai cuộc thế chiến, khi nguồn tài nguyên không còn bị dồn về nỗ lực chế tạo phục vụ việc giết chóc, thì thế giới đồng hồ nói riêng, hay cả thế giới công nghệ cùng rất nhiều ngành khác nói chung bắt đầu có được những tiến bộ vượt bậc. Những “kỷ lục” bắt đầu được xô đổ. Nhưng đến một lúc nào đó, công nghệ hiện tại của con người, sau khi giúp chúng ta có những chiếc đồng hồ tuyệt nhất, lại trở thành chính trở ngại khiến những kỷ lục được thiết lập trước đó trở nên khó vượt qua hơn.
Những cái “nhất” của thế giới đồng hồ đôi khi bị soán ngôi chỉ trong chưa đầy 1 năm. Lấy ví dụ đơn cử chiếc đồng hồ đắt giá nhất từng được đấu giá, từ chiếc Rolex Daytona của chính nam tài tử Paul Newman, đấu giá 17,8 triệu USD hồi năm 2017, giờ đã lại thuộc về Patek Philippe với chiếc Grandmaster Chime 6300A, thu về 31 triệu USD trong cuộc đấu giá tháng 11/2019 để làm từ thiện. Tương tự như vậy với những kỷ lục mang tính kỹ thuật. Có thể mất vài năm, vài chục năm để lật đổ những kỷ lục ấy, nhưng như dòng title, những cái “nhất” mà mình muốn chia sẻ với anh em mê đồng hồ chỉ có giá trị trong lúc này, ở thời điểm bài viết này được gửi tới anh em. Ai biết đâu đến năm 2021, những kỷ lục đó hoàn toàn có thể bị lật đổ?
Và bên lề một chút, có những kỷ lục của thế giới đồng hồ dành cho những chiếc đồng hồ quả quýt, ví dụ như đắt nhất hay có nhiều tính năng nhất. Nhưng bài viết này sẽ chỉ đề cập đến những chiếc đồng hồ đeo tay, cả quartz lẫn cơ, cả lên cót tay lẫn tự động. Từ đây về sau từ “đồng hồ” sẽ ngầm hiểu là đồng hồ đeo tay, chứ không phải treo tường hay quả quýt.
Đồng hồ chính xác nhất: Citizen Caliber 0100
Đúng, chiếc đồng hồ chính xác nhất thế giới cho đến giờ là một chiếc quartz chạy pin, nhưng giá của nó không rẻ một chút nào: Hơn 7.000 USD cho bản vỏ case titanium, và 16.800 USD cho bản case vàng trắng.
Ngoài chiếc đồng hồ với lớp vỏ kim loại quý ra, Citizen trang bị bộ máy cao cấp nhất đến thời điểm hiện tại mà họ có: Caliber 0100. Những chiếc đồng hồ cơ được cấp chứng nhận chronometer của COSC phải có sai số trong phạm vi -4/+6 giây một ngày, đối với đồng hồ quartz là sai số trên dưới 0.07 giây một ngày. Chuẩn METAS yêu cầu sai số 0/+5 giây một ngày. Caliber 0100 của Citizen có sai số dưới 3 giây MỘT NĂM, nghĩa là sai số ở mức 0.008 giây mỗi ngày! Để làm được điều này, bộ dao động quartz bên trong Caliber 0100 chạy ở tốc độ 8.4 MHz (chính xác hơn là 8,388,608 Hz) thay vì 32.768 Hz như đồng hồ quartz thông thường. Bộ dao động cũng được theo dõi nhiệt độ, vốn là thứ tạo ra sai số đáng kể đối với đồng hồ quartz.
Với bộ dao động tần số cao như vậy, thời lượng pin chắc chắn sẽ là vấn đề, nhưng không phải với Citizen, vì họ có công nghệ sạc pin mặt trời Eco Drive với tấm thu năng lượng ánh sáng đặt trực tiếp trên mặt số đồng hồ. Trong điều kiện thiếu lý tưởng, không được sử dụng thường xuyên để sạc pin bằng ánh sáng mặt trời, Caliber 0100 vẫn hoạt động liên tục được từ 6 đến 8 tháng. Nhìn hình ảnh chiếc đồng hồ trên đây anh em chắc chắn không nghĩ nó có giá 7 ngàn. Nhưng tin mình đi, nó đáng giá từng giây!
Đồng hồ cơ bấm giờ chính xác nhất: Tag Heuer Mikrogirder 2000
Nói chính xác nhất về mặt thời gian cũng chưa hẳn là đúng, nhưng trong thế giới đồng hồ cơ, hiếm có cái tên nào đủ khả năng đo thời gian theo đơn vị 1/2000 giây như Mikrogirder của Tag Heuer. Trước đây cứ nghĩ trong số những chiếc đồng hồ cơ với khả năng đo chính xác tới từng mili giây, thì Zenith Defy El Primero 21 với khả năng đo 1/100 giây hệt như đồng hồ Casio là nhà vô địch, nhưng thật ra còn có ngon núi cao hơn. Đấy chính là Mikrogirder 2000 của Tag Heuer.
Quảng cáo
Vấn đề với đồng hồ cơ là, bộ máy càng có khả năng chạy “nhiều nhịp mỗi giây” thì càng nhanh hết cót. Mikrogirder cũng không phải ngoại lệ. Để vừa có khả năng ấn tượng, đo được một tích tắc của một tích tắc, nhưng vẫn thực dụng để dung xem giờ hàng ngày, Mikrogirder sử dụng hệ thống dao động mới hoàn toàn. Thay vì dây tóc đồng hồ dạng xoắn ốc với góc dao động có thể lên đến 320 độ như truyền thống, dây tóc dao động của chiếc này có dạng tuyến tính hành trình cực ngắn, tạo ra bộ máy với dao động 7.200.000 nhịp mỗi tiếng, mỗi giây dao động được 1000Hz, thế là đo được thời gian chính xác theo mức 1/2000 giây, nhanh hơn đồng hồ cơ truyền thống 250 lần (so với một bộ máy 4Hz).
GIống như Zenith Defy El Primero 1/100, Mikrogirder cũng chạy ở hai chế độ. Khi xem giờ bình thường, máy sẽ dao động ở tần số thấp hơn rất nhiều để tiết kiệm năng lượng từ cót. Chỉ khi bắt đầu bấm giờ để theo dõi tốc độ hoàn thành một vòng đua của ô tô chẳng hạn, khả năng của người Thuỵ Sỹ mới bắt đầu được chứng minh một cách rõ ràng và kinh ngạc.
Đồng hồ mỏng nhất: Piaget Altiplano Ultimate Concept
Vào cuối năm 2017, cũng chính là Piaget đã tạo ra kỷ lục với Altiplano Ultimate 910P, đồng hồ tự lên cót mỏng nhất với độ dày 4,3mm, vượt qua kỷ lục trước đó của Bulgari với Octo Finissimo Ultra-Thin Automatique (dày 5,15mm). Nhưng chỉ vài tháng sau, đến tháng 4/2018, concept Altiplano Ultimate, chiếc đồng hồ chỉ dày 2mm đã được ra mắt nhưng không bán ra thị trường. Nó giống như một thí nghiệm của Piaget để đẩy khả năng sáng tạo cũng như khả năng chế tác của thương hiệu trang sức Thụy Sĩ.
Để tiện so sánh về độ dày, một chiếc đồng hồ cơ bình thường có độ dày khoảng 10 đến 12mm, Apple Watch Series 5 40mm cũng dày tới 10,74mm, nghĩa là món đồ xa xỉ của Piaget mỏng gấp 5 lần so với những chiếc đồng hồ khác.
Để có được thành tựu này, Piaget phải giải quyết hai vấn đề. Thứ nhất, làm thế nào để mọi thứ bên trong cỗ máy này mỏng nhất có thể, từ lò xo chính cung cấp năng lượng chạy đồng hồ cho tới cả kính sapphire bảo vệ những chiếc bánh răng bên trong. Thứ hai, lớp vỏ đồng hồ phải thực sự bền và chắc chắn. Anh em có thể thử lấy một miếng thép dày 2mm và nhận ra uốn cong nó không khó chút nào. Chiếc đồng hồ mà bị cong thì coi như bỏ vì nó sẽ khiến linh kiện bên trong hoạt động không hiệu quả.
Quảng cáo
Để giải quyết vấn đề thứ nhất, Piaget chọn phương án để case đồng hồ làm bộ khung xương cho các linh kiện bên trong, thay vì tạo ra một bộ movement nằm gọn bên trong case. Kính sapphire bảo vệ linh kiện và để dễ xem giờ có độ dày chỉ 0,2mm mà thôi. Đối với vấn đề thứ 2, thay vì thép, Piaget chọn hợp kim cobalt, một loại vật liệu rất bền, vốn đã được dùng trong ngành nha khoa hoặc dùng để tạo ra động cơ turbine khí.
Đồng hồ lặn biển sâu nhất: Omega Seamaster Planet Ocean Ultra Deep Professional
Kỷ lục cũ về lặn biển được thiết lập vào ngày 23/02/1960, khi hai nhà thám hiểm Don Walsh và Jacques Picard ở bên trong con tàu ngầm Trieste, chạm được tới độ sâu 10.916 mét ở vực Mariana. Bên ngoài con tàu đó là chiếc đồng hồ huyền thoại Rolex Deepsea Special. Kỷ lục mới thiết lập gần 50 năm sau với tàu lặn DSV Limiting Factor với nhà thám hiểm Victor Vescovo cũng chỉ hơn kỷ lục cũ có 12 mét, nhưng kỷ lục thì vẫn là kỷ lục mà thôi.
Chiếc đồng hồ theo chân Vescovo đi xuống độ sâu hơn 10km dưới vực Mariana Trench được chế tạo từ titanium lấy từ chính thứ kim loại dùng để đóng con tàu ngầm Limiting Factor. Kính đồng hồ được lấy cảm hứng từ lỗ kính tàu ngầm, từ đó phân chia áp lực đồng đều hơn, xuống độ sâu 10km dưới lòng biển không khiến nó bị chèn ép tới mức vỡ tan và làm hỏng chiếc đồng hồ. Bản thân kết cấu kính này đang được Omega đăng ký bản quyền sở hữu trí tuệ. Khi sản xuất Planet Ocean Ultra Deep Professional, Omega thử nghiệm chúng trong phòng thí nghiệm để chiếc đồng hồ đạt được khả năng chịu áp lực 15.000 mét dưới lòng biển. Dĩ nhiên nó không phải một chiếc đồng hồ để anh em đeo hàng ngày, với kích thước 52mm và độ dày 28mm, rất khác với con số 42mm của Seamaster Professional anh em thường biết.
Đồng hồ ít chi tiết nhất: Zenith Defy Lab
Đáng lẽ ra, Zenith Defy Lab đã nhận được cả hai kỷ lục đồng hồ chính xác nhất và có ít chi tiết nhất, khi ra mắt vào năm 2017. Nhưng mọi thứ thay đổi khi Citizen Caliber 0100 xuất hiện. Dù gì đi chăng nữa, một chiếc đồng hồ với chỉ 30 chi tiết bên trong vẫn rất đáng nể, mà sai số của nó cũng rất thấp vì ít linh kiện phải tương tác với nhau.
Về lý thuyết thì, một chiếc đồng hồ chỉ cần có vài chi tiết để chạy được: Lò xo trữ cót, lò xo dao động, cơ chế điều chỉnh bộ thoát để năng lượng từ lò xo trữ cót không bị lãng phí, cùng 5 bánh răng để hiển thị thời gian giờ phút giây tương ứng, Cái khó là làm thế nào để cả ba kim giờ, phút, giây cùng nằm trên một trục như trên đồng hồ đeo tay, và làm thế nào để cơ chế đồng hồ hoạt động chính xác nhất với sai số thấp nhất có thể.
Thay vì balance spring và "phanh" lever để chia đều nặng lượng bên trong cót trữ, vốn là cách đồng hồ cơ truyền thống hoạt động, Defy Lab sử dụng bộ máy ZO 342, không có balance spring, mà thay vào đó là một miếng silicon duy nhất được gọi là máy dao động lớn 30mm, bằng tiết diện cả bộ máy để thực hiện dao động giúp đồng hồ chạy. Bên cạnh miếng oscillator mỏng dính này, Zenith chỉ thêm vào đúng 29 chi tiết khác, và chúng ta có một chiếc đồng hồ hoàn chỉnh với khả năng trữ cót gần 70 tiếng, nhưng trong toàn bộ khoảng thời gian đó, sai lệch về thời gian chỉ là 1 giây.
Bên cạnh đó, nhờ chế tác từ silicon, nên Defy Lab cũng không bị ảnh hưởng bởi từ tính, gây sai lệch thời gian. Đến thời điểm này Defy Lab vẫn được coi là một trong số những chiếc đồng hồ cơ chính xác nhất con người từng tạo ra. Tuy nhiên chỉ có 10 chiếc được sản xuất, dù chỉ có giá 30.000 USD, rẻ hơn nhiều so với những kiệt tác khác của người Thụy Sỹ.
Đồng hồ nhiều chi tiết, nhiều tính năng nhất: Franck Muller Aeternitas Mega 4
Mình không mấy khi đề cập đến Franck Muller trong bài viết về đồng hồ, đơn giản vì đó không phải gu của mình. Nhưng nghệ nhân Thuỵ Sỹ cũng có cho mình một kiệt tác để đời hồi năm 2009 với… 1,483 linh kiện bên trong, 99 chân kính, 7 nút bấm và 4 chân chỉnh thời gian. Để tiện so sánh, chiếc đồng hồ phức tạp nhất thế giới cho đến giờ là Vacheron Constantin Reference 57260, chiếc đồng hồ quả lắc ra mắt năm 2015 với 2.826 linh kiện bên trong, phục vụ cho 57 tính năng khác nhau từ bấm giờ đến lịch vạn niên hay sonnerie báo thời gian điểm chuông… Nhưng Reference 57260 là một chiếc đồng hồ nặng gần 1kg, kích thước 98mm, còn Aeternitas Mega 4 là đồng hồ đeo tay.
Kiệt tác trị giá 2,7 triệu USD của Franck Muller có thể bấm giờ, flyback chronograph, hiển thị lịch vạn niên 1.000 năm, hiển thị ngày đêm, điểm giờ sonnerie, điểm giờ như chuông tháp Westminster, hay còn gọi là Big Ben, đếm năm nhuận, vân vân và mây mây… Nó giống như một tác phẩm mô tả khả năng chế tác của người nghệ nhân, thay vì một chiếc đồng hồ thực sự có giá trị thực dụng hàng ngày. Mà nói như thế thì, thiếu gì kiệt tác đồng hồ cơ với mục đích tương tự? Nhưng duy chỉ có Aeternitas Mega 4 mới có được số lượng tính năng đáng nể như thế này mà thôi. Mà càng nhìn ảnh, mình lại càng tin tưởng vào gu của mình...
Đồng hồ thiên văn ấn tượng nhất: Vacheron Constantin Celestia Astronomical
Đầu năm 2017, Vacheron Constantin tạo ra một con quái vật, ước mơ của mọi tín đồ đồng hồ cũng như chiêm tinh học: Les Cabinotiers Celestia Astronomical với khả năng hiển thị tuần trăng, thủy triều, giờ mặt trời mọc, lặn, cung hoàng đạo, vị trí các chòm sao, nhiều thông số thiên văn học như solar time, và thậm chí cả bộ máy tourbillon mang tên 3600. Nhưng dù có nhiều tính năng đến như vậy, bên trong bộ máy tourbillon này cũng chỉ cần 514 chi tiết mà thôi.
Tên đầy đủ của chiếc đồng hồ này là Vacheron Constantin Les Cabinotiers Celestia Astronomical Grand Complication 3600. Với 23 tính năng dành cho những người yêu thích thiên văn học, 15 trong số đó hiển thị ngay ngoài mặt trước, và 8 tính năng còn lại, bao gồm cả tourbillon được hiển thị ở mặt sau của đồng hồ. Celestia Astronomical chỉ được đặt hàng riêng, và có giá 1 triệu USD.
Đồng hồ đầu tiên bay ra ngoài vũ trụ: Pobeda Sturmanskie
Viết mãi đến bây giờ mới được nói về một chiếc đồng hồ không phải của người Thụy Sỹ làm ra, ngoài chiếc Citizen Caliber 0100 của người Nhật Bản. Giữa lúc tin tức luôn nói về thành tựu đặt chân lên mặt trăng của người Mỹ, chúng ta thường quên đi mất rằng, người Nga mới là những người đầu tiên du hành ra ngoài không gian, và trên cổ tay của phi hành gia lỗi lạc Yuri Gagarin là chiếc Pobeda Sturmanskiye, dịch ra tiếng Việt là “người hoa tiêu”.
Nó không có khả năng bấm giờ như Omega Speedmaster Professional, cũng không trải qua quá trình thử nghiệm ngặt nghèo như ở NASA, nhưng nó hoàn thành nhiệm vụ, khi cùng Gagarin đi ra ngoài không gian trên con tàu Vostok-3KA ngày 12/4/1961, ở ngoài không gian 108 phút đồng hồ rồi trở về nguyên vẹn.
Bộ máy đồng hồ cơ nhỏ nhất: Jaeger-LeCoultre Calibre 101
Thời kỳ art deco là một trong những thời kỳ mỹ thuật thế giới khởi sắc đến kinh ngạc, và các hãng đồng hồ, phục vụ các quý bà, cũng cho ra đời những sản phẩm không thể tin nổi. Một trong số đó là kỷ lục gần trăm tuổi Jaeger-LeCoultre thiết lập với Calibre 101, tạo ra bộ máy đồng hồ cơ nhỏ nhất thế giới, thứ đến giờ vẫn chưa thấy có ai xô đổ được.
Bên trong bộ máy kích thước chỉ bằng đầu que diêm dưới đây, dài 14mm, rộng 4.8mm và dày 3.4mm là 98 linh kiện khác nhau để đồng hồ hoạt động. Vì nó quá nhỏ nên không thể trang bị quả nặng lên cót đồng hồ tự động, nên các chị em thời ấy sẽ phải lên cót bằng tay để giữ thời gian chính xác. Nhưng bỏ qua bước lên cót không mấy phiền toái ấy, những tác phẩm được sản xuất dựa trên Calibre 101 thực sự là những tác phẩm thời trang trường tồn, đến gần 100 năm sau nhìn lại vẫn thấy đẹp:
