Tổng quan về hệ điều hành Ubuntu (Linux)

Lược sử và Quá trình phát triển

Bản phát hành đầu tiên của Ubuntu là vào 20 tháng 10 năm 2004, bắt đầu bằng việc tạo ra một nhánh tạm thời của dự án Debian Linux. Việc này đã được thực hiện để một phiên bản mới cuả Ubuntu có thể được phát hành mỗi 6 tháng, tạo ra một hệ điều hành được cập nhật thường xuyên hơn.

Bản phát hành Ubuntu luôn gồm bản GNOME mới nhất, và được lên lịch phát hành khoảng 1 tháng sau GNOME. Khác với các nhánh có mục đích chung trước của Debian - như MEPIS, Xandros, Linspire, Progeny và Libranet, phần nhiều trong số chúng dựa vào các phần mềm bổ sung có mã đóng mô hình của một doanh nghiệp. Ubuntu lại giống với triết lý của Debian hơn và dùng các phần mềm miễn phí (libre) vào mọi thời điểm.
Các gói của Ubuntu nói chung dựa trên các gói từ nhánh không ổn định của Debian: cả 2 bản phân phối đều dùng gói có định dạng deb của Debian và APT/Synaptic để quản lý các gói đã cài. Ubuntu đã đóng góp trực tiếp và lập tức tất cả thay đổi đến Debian, chứ không chỉ tuyên bố chúng lúc phát hành, mặc dù các gói của Debian và Ubuntu không cần thiết “tương thích nhị phân” với nhau. Nhiều nhà phát triển Ubuntu cũng là người duy trì các gói khoá (gói chủ chốt) của chính Debian. Dù sao, Ian Murdock, nhà sáng lập của Debian, đã chỉ trích Ubuntu vì sự không tương thích giữa các gói của Ubuntu và Debian, ông nói rằng Ubuntu đã làm sai lệch quá xa so với Debian Sarge, do đó không còn giữ được sư tương thích.

Có những kế hoạch cho một nhánh tên mã là Grumpy Groundhog. Nó luôn là nhánh phát triển và kiểm tra các bản không ổn định, kết thúc việc kiểm duyệt mã nguồn của nhiều phần mềm và ứng dụng để sau đó chúng được phân phối như một phần của Ubuntu. Điều này cho phép những người dùng có khả năng và các nhà phát triển kiểm tra các phiên bản mới nhất của từng phần mềm riêng lẻ khi chúng vừa xuất hiện trong ngày, mà không cần phải tự tạo các gói; việc này giúp đưa ra những cảnh báo sớm về lỗi đóng gói trên một số kiến trúc nền. Bản Grumpy Groundhog chưa bao giờ được công bố.

Hiện tại, Ubuntu được tài trợ bởi công ty TNHH Canonical. vào ngày 8 tháng 7 năm 2005, Mark Shuttleworth và công ty Canonical đã công bố việc thành lập Quỹ Ubuntu và cung cấp nguồn quỹ ban đầu là 10 triệu dola Mỹ. Mục đích của tổ chức là bảo đảm cho việc hỗ trợ và phát triển của tất cả phiên bản Ubuntu trong tương lai, nhưng đến năm 2006, tổ chức vẫn không hoạt động. Mark Shuttleworth mô tả quỹ của tổ chức đang ở tình trạng khẩn cấp khi việc liên kết với Canonical kết thúc.

Đặc điểm

Một hình nền của Ubuntu 6.06 LTS, thể hiện Bình minh của Ubuntu (Dawn of Ubuntu), một trong số các hình nền được cài sẵn.Ubuntu tập trung vào khả năng dễ sử dụng, bao gồm việc sử dụng rộng rãi của công cụ sudo cho các thao tác quản trị. sudo chứng thực người dùng bằng mật khẩu của chính họ mà không phải sử dụng mật khẩu của một người dùng đích để có được quyền cho các lệnh xác định với những người dùng cụ thể tại các máy chủ cụ thể mà không cần chia sẻ mật khẩu cho họ và cùng lúc đó, giảm thiểu mối nguy hiểm của các thiết bị đầu cuối không được giám sát. Một khi người dùng được xác nhận, hệ thống sẽ cập nhật một mốc thời gian và sau đó người dùng có thể sử dụng sudo mà không cần mật khẩu trong một khoảng thời gian ngắn (5 phút nếu không sửa chữa trong /etc/sudoers). Trình cài đặt Ubiquity (trước đây gọi là Espresso), có trong phiên bản “Dapper” chạy trực tiếp từ đĩa CD (LiveCD), cho phép cài đặt Ubuntu lên đĩa cứng ngay trong môi trường đĩa chạy trực tiếp mà không cần phải khởi động lại máy tính. Hơn thế nữa, Ubuntu hướng đến khả năng sử dụng cho người dùng khuyết tật và việc quốc tế hoá, với mục đích có càng nhiều người dùng càng tốt. Ở phiên bản 5.04, UTF-8 là bảng mã mặc định.

Bên cạnh các công cụ hệ thống chuẩn và các ứng dụng nhỏ khác, Ubuntu được phân phối cùng với phần mềm cài đặt sẵn OpenOffice.org, trình duyệt internet Firefox, và trình biên tập đồ hoạ GIMP. Một số trò chơi bài và trò chơi giải đố cũng có sẵn.

Ubuntu cung cấp một tập hợp đầy đủ các tính năng có thể hoạt động ngay lập tức từ bản cài đặt chuẩn, nhưng lại vừa vặn trong 1 đĩa CD. Có một đĩa chạy trực tiếp và một đĩa cài đặt truyền thống cho mỗi lần phát hành. CD chạy trực tiếp cho phép người dùng xem xét phần cứng của họ có tương thích với hệ điều hành hay không trước khi cài đặt lên đĩa cứng. Đĩa Ubuntu, Edubuntu được gửi miễn phí cho bất cứ ai yêu cầu, và tập tin ảnh đĩa cũng có sẵn để tải về. Ubuntu khi chạy cần 256 MB RAM, và khi cài đặt lên đĩa cứng, chiếm 3GB dung lượng đĩa trống.

Đặc điểm có thể nhận thấy rõ ở giao diện mặc định của phiên bản này là các màu chuyển giữa nâu và cam. Cho đến tháng 4, 2005, Ubuntu có một gói tuỳ chọn được gọi là ubuntu-calendar, gói này tải về một hình nền mới vào mỗi tháng, phù hợp với chủ đề màu nâu của giao diện. Các hình nền này thể hiện những người mẫu bán khoả thân và nó bị chỉ trích như “risqué (khiêu gợi không thích hợp, thiếu tế nhị)”. Điều này dẫn đến việc tạo ra những tên giễu như “Linuxxx” hay “Bản phân phối khiêu dâm”.

Sự phân loại và hỗ trợ các gói :

Ubuntu phân chia tất cả phần mềm thành 4 phần, được gọi là các thành phần, để thể hiện sự khác nhau trong bản quyền và mức độ được hỗ trợ.
Các gói được quy về các thành phần như sau:

Phần mềm “tự do” ở đây chỉ bao gồm những phần mềm thoả yêu cầu giấy phép của Ubuntu, nói chung, tương ứng với chính sách phần mềm miễn phí của Debian. (Dù sao, cũng có một ngoại lệ cho Main; nó “cũng có thể bao gồm các firmware nhị phân, các phông chữ (các phần được dùng bởi các thành phần của Main) không được phép sửa đổi nếu không có sự cho phép của tác giả” khi việc phân phối lại chúng không bị gây trở ngại.”)

Phần mềm không tự do thường không được hỗ trợ (Multiverse), nhưng cũng có ngoại lệ (Restricted) cho một số phần mềm không tự do quan trọng, như driver của các thiết bị, không có chúng, người dùng không thể sử dụng Ubuntu trên hệ thống của họ, đặc biệt là các driver card đồ hoạ nhị phân. Mức độ hỗ trợ bị giới hạn hơn main, vì các nhà phát triển không thể truy cập vào mã nguồn.

Thường thì Main và Restricted chứa tất cả phần mềm cho một hệ thống Linux thông thường. Các phần mềm khác có cùng chức năng và các phần mềm chuyên dụng được liệt kê trong Universe và Multiverse.
Ngoài các kho chính thức ra còn có Ubuntu Backports, một dự án được công nhận chính thức, liệt kê các phiên bản mới hơn của một vài phần mềm nào đó chỉ có trong phiên bản không ổn định của Ubuntu. Các kho không thể bao gồm tất cả nhưng nó chứa hầu hết các gói được người dùng yêu cầu, các gói này được liệt kê chỉ khi chúng đáp ứng được các yêu cầu về chất lượng.

Các phần mềm độc quyền

Ubuntu có một hệ thống chứng nhận cho phần mềm của bên thứ ba. Ubuntu chứng nhận phần mềm độc quyền sẽ làm việc tốt trong Ubuntu. Dù sao, vẫn có nhiều chương trình quen thuộc với người dùng trên các hệ điều hành không tự do, như Microsoft Windows, không tương thích và chưa được Ubuntu chứng nhận. Một vài phần mềm độc quyền không giới hạn bản phân phối được đưa vào thành phần multiverse của Ubuntu. Vài ví dụ về phần mềm không được phân phối bởi Ubuntu gồm có:

Phần mềm cho phép chơi các tập tin video DVD đã bị khóa mã vùng, bởi vì tình trạng có vấn đề về luật pháp của thư viện giải mã DVD mã nguồn mở DeCSS tại nhiều khu vực trên thế giới. (Ghi chú: thư viện này cần có ngay cả khi xem DVD ở vùng được cho phép.)

Thư viện mã hóa và giải mã cho nhiều định dạng độc quyền (hình ảnh/âm thanh) như Windows Media.

Một số phần mở rộng được ưa chuộng cho các trình duyệt web, như Adobe’s (trước là Macromedia’s) Shockwave (không có phiên bản cho Linux) và Flash (một cách khắc phục cho sự ngăn cấm việc phân phối lại đã được quy định trong thỏa thuận bản quyền cho người dùng cuối là gói multiverse “flashplugin-nonfree” (flashplugin-không tự do), gói này sẽ tự động tải Linux Flash plugin trực tiếp từ trang web của Adobe và sau đó cài đặt nó.)

Nguồn: Wikipedia, Tổng hợp