Trên máy bay, ai là người sở hữu khoảng không gian ngã lưng ghế, bạn hay người ngồi sau bạn?

Trong một cuộc khảo sát trực tuyến, những người tham gia được đưa vào một tình huống như sau: họ đang trên một chuyến bay kéo dài 6 giờ từ New York đến Los Angeles. Các nhóm người khảo sát được thông báo là hãng hàng không đã đưa ra một chính sách mới cho phép hành khách chi tiền để người ngồi trước không được ngã lưng ghế ra sau. Một nhóm được hỏi về việc nếu người ngồi sau muốn mua thì họ (người ngồi trên ghế phía trước) muốn bán sự thoải mái này bao nhiêu. Nhóm còn lại được yêu cầu xác định khoản tiền mà họ dự định sẽ trả để đổi lấy việc người ngồi trước sẽ không được ngã lưng ra sau trong suốt chuyến bay.

Kết quả cho thấy người ngồi trên ghế trước muốn bán sự thoải mái này với giá trung bình $41, trong khi đó người ngồi sau chỉ muốn trả trung bình khoảng $18 và chỉ có 21% người tham gia khảo sát muốn trao đổi quyền lợi. Như vậy chúng ta đã đúng khi nghĩ về không gian ngã lưng thuộc về người ngồi trên ghế trước. Người ngồi trên ghế trước đưa ra mức giá bán cao trong khi người ngồi sau chỉ muốn trả chưa bằng 1 nửa mức giá, nó thể hiện nhu cầu về sự thoải mái rất rõ ràng.

Theo học thuyết của Ronald Coase - người từng được trao giải Nobel kinh tế năm 1991 thì không gian giữa những ghế ngồi trên máy bay là một nguồn tài nguyên rất khan hiếm. Do đó vấn đề ở đây không phải là ai sở hữu không gian này ban đầu mà "thị trường sẽ lên tiếng", tức là bất cứ ai đánh giá cao không gian này hơn thì họ sẽ mua nó từ người khác và trong trường hợp này, người ngồi trên ghế là người muốn có không gian này nhất.

Tuy nhiên, nếu đảo ngược lại, chẳng hạn như hãng hàng không có chính sách không cho người ngồi trên ghế quyền ngã lưng ra sau mà họ phải thương thuyết với người ngồi sau để được làm điều này thì giá trị được 2 đối tượng hành khách đưa ra ngay lập tức đảo ngược. Theo đó người ngồi trên ghế trước chỉ muốn trả khoảng $12 để ngã lưng trong khi người ngồi sau không muốn bán khoảng không gian trước mặt mình với giá thấp hơn $39. Tỉ lệ "sang tay" quyền lợi này cũng tăng lên thành 28%.

Như vậy nếu nói theo cách của Ronald Coase thì không phải cứ đánh giá cao hơn là sẵn sàng mua bởi rõ ràng khi quyền lợi không được trao ngay từ ban đầu mà bị ép buộc phải thương lượng thì giá trị của không gian ngã lưng ngay lập tức bị đảo ngược. Thế nhưng, hành vi của hành khách cũng phản ánh một yếu tố trong nghiên cứu của Daniel Kahneman - nhà kinh tế học hành vi nổi tiếng thế giới. Trong đó ông cho rằng yếu tố sở hữu của mỗi con người tác động đến kèo mua bán nói trên:

"Con người nhìn chung không muốn mất đi những thứ họ có. Khi một nguồn tài nguyên được cung cấp cho họ theo mặc định, thậm chí một thứ gì đó rất tầm thường như cây bút thì con người vẫn có xu hướng không sẵn lòng từ bỏ nó. Kết quả là, khoản tiền ít nhất mà họ sẵn lòng chấp nhận để nhường lại khoảng trống sau ghế thường lớn hơn rất nhiều so với khoản tiền mà họ sẵn sàng bỏ ra để mua lại một thứ tương tự."

Như vậy suy cho cùng thì với những quyền lợi hiện tại được các hãng hàng không áp dụng cho hành khách thì người ngồi trên ghế hiển nhiên có quyền sở hữu khoảng không gian 4" phía sau. Đây cũng không hẳn là một quyền lợi hay một đặc quyền mà chỉ đơn thuần là một tính năng của cái ghế mà bạn đã mua vé. Do đó, bạn phải chấp nhận việc người ngồi trước ngã lưng ra sau. Nếu ngã lưng, hãy lịch sự để tránh xung đột. Để chấm dứt tranh cãi thì hãng hàng không chỉ đơn giản là bố trí ghế ngồi không ngã lưng, vậy là xong!