Hôm thứ 6 vừa rồi, Tổ chức Y tế Thế giới đã chính thức gọi một biến thể mới của virus SARS-CoV-2, coi đó là mối lo ngại mới, cũng như đặt tên cho nó: Omicron. Thứ đáng kể nhất của biến thể Omicron là số lượng đột biến protein gai trên bề mặt của virus. Nếu như ban đầu có vẻ như Omicron bắt nguồn từ châu Phi, thì hiện tại nhiều quốc gia châu Âu cũng đã ghi nhận những ca bệnh nhiễm biến chủng mới này, và bộ máy y tế của các nước này đang nhanh chóng làm việc để giới hạn tốc độ lây lan thông qua việc theo dõi và truy vết tiếp xúc.
Một phần lý do Omicron khiến thế giới lo ngại là tính đến thời điểm hiện tại, những dữ liệu về biến thể này vẫn còn rất ít. Chúng ta hiện chưa biết khả năng lây lan của biến thể này so với những đột biến trước đó của SARS-CoV-2, và cũng chưa hiểu rõ khả năng vaccine hay miễn dịch tự nhiên sau khi đã nhiễm COVID-19 trước đó sẽ bảo vệ con người ra sao trước biến chủng mới. Những tuyên bố của WHO sẽ giúp thế giới tập trung nguồn lực nghiên cứu kỹ hơn Omicron cũng như tốc độ lây lan của chủng virus này.
Để tiện so sánh, chủng Delta của SARS-CoV-2 có 9 thay đổi trong chuỗi protein gai trên virus, còn Omicron thì có đến 30 sai khác. Trong số đó, có những đột biến mà các nhà khoa học chưa từng thấy trước đó, nhưng cũng có những đột biến đã xuất hiện trên các chủng virus đột biến đã được ghi nhận trong quá khứ. Mỗi đột biến chuỗi protein gai này đều có những “tác động” riêng. Trong số đó đáng quan ngại nhất là khả năng lây lan của virus, khi những thay đổi này cũng làm tăng mối tương quan giữa protein gai của virus và protein trên tế bào của con người trong quá trình lây nhiễm.
Những thay đổi khác cũng được nhận diện ở những protein thường bị kháng nguyên tấn công trong quá trình cố gắng vô hiệu hóa virus. Hệ quả là có khả năng kháng nguyên tạo ra từ vaccine hay nhờ vào việc bị nhiễm COVID-19 trước đó sẽ ít hiệu quả hơn trong việc giúp con người chống lại việc bị biến thể mới tấn công. Nhưng tất cả những điều trên đều đang là dự đoán của các nhà khoa học. Những điều đó chính xác tới đâu đều phải chờ kết quả nghiên cứu, dựa trên dữ liệu lây lan trên toàn thế giới, từ đó giúp các nhà khoa học hiểu rõ hành vi của biến chủng Omicron.
Tiếc là, ở thời điểm hiện tại, chúng ta chưa có đủ thông tin để làm điều đó.
Có một điều may mắn là biến chủng Omicron khá dễ phát hiện. Theo WHO, phần lớn biến dị mã gen trong protein gai của Omicron có khả năng can thiệp tới quy trình nhận diện gen đang là tiền đề của những giải pháp xét nghiệm PCR phổ biến hiện nay. Những phép thử đó vẫn phát hiện ra sự hiện diện của virus nhờ vào việc nhận diện những vùng mã gen khác của virus. Vì thế khi xét nghiệm PCR, không tìm thấy sự hiện diện của protein gai, nhưng kết quả xét nghiệm vẫn là dương tính, và kết quả này sau đó có thể được xác nhận bằng việc kiểm tra trình tự gen.
Những xét nghiệm kể trên đã cho thấy Omicron đang lây lan với tốc độ nhanh tại một vài quốc gia khu vực miền nam châu Phi. Dù rằng tổng số ca bệnh nhiễm biến thể Omicron tại Botswana và Nam Phi vẫn thấp ở thời điểm hiện tại, nên mức độ nghiêm trọng của nó vẫn chưa thể đo đếm cụ thể. Một yếu tố khác là tỷ lệ tiêm vaccine tại các nước này vẫn còn thấp, khiến các nhà khoa học gặp khó khăn trong việc đánh giá nguy cơ Omicron có thể gây ra đối với những người đã có miễn dịch.
Những ca nhiễm COVID-19 ngoài khu vực nam châu Phi đến giờ đều là những du khách đã bỏ thời gian tại khu vực này. Các quan chức y tế cộng đồng tại các quốc gia phát hiện ca bệnh đang tiến hành truy vết để giới hạn tốc độ lây lan của biến thể mới, không để lây nhiễm ra ngoài cộng đồng. Vài quốc gia như Mỹ cũng đã giới hạn di chuyển đến các quốc gia trong khu vực nam Phi.
Dĩ nhiên đến giờ, xét nghiệm và truy vết vẫn đang là những giải pháp hiệu quả nhất để giới hạn tác động của Omicron, cho tới khi các nhà khoa học hiểu rõ về chủng virus này.
Theo ArsTechnica
Một phần lý do Omicron khiến thế giới lo ngại là tính đến thời điểm hiện tại, những dữ liệu về biến thể này vẫn còn rất ít. Chúng ta hiện chưa biết khả năng lây lan của biến thể này so với những đột biến trước đó của SARS-CoV-2, và cũng chưa hiểu rõ khả năng vaccine hay miễn dịch tự nhiên sau khi đã nhiễm COVID-19 trước đó sẽ bảo vệ con người ra sao trước biến chủng mới. Những tuyên bố của WHO sẽ giúp thế giới tập trung nguồn lực nghiên cứu kỹ hơn Omicron cũng như tốc độ lây lan của chủng virus này.
Để tiện so sánh, chủng Delta của SARS-CoV-2 có 9 thay đổi trong chuỗi protein gai trên virus, còn Omicron thì có đến 30 sai khác. Trong số đó, có những đột biến mà các nhà khoa học chưa từng thấy trước đó, nhưng cũng có những đột biến đã xuất hiện trên các chủng virus đột biến đã được ghi nhận trong quá khứ. Mỗi đột biến chuỗi protein gai này đều có những “tác động” riêng. Trong số đó đáng quan ngại nhất là khả năng lây lan của virus, khi những thay đổi này cũng làm tăng mối tương quan giữa protein gai của virus và protein trên tế bào của con người trong quá trình lây nhiễm.
Những thay đổi khác cũng được nhận diện ở những protein thường bị kháng nguyên tấn công trong quá trình cố gắng vô hiệu hóa virus. Hệ quả là có khả năng kháng nguyên tạo ra từ vaccine hay nhờ vào việc bị nhiễm COVID-19 trước đó sẽ ít hiệu quả hơn trong việc giúp con người chống lại việc bị biến thể mới tấn công. Nhưng tất cả những điều trên đều đang là dự đoán của các nhà khoa học. Những điều đó chính xác tới đâu đều phải chờ kết quả nghiên cứu, dựa trên dữ liệu lây lan trên toàn thế giới, từ đó giúp các nhà khoa học hiểu rõ hành vi của biến chủng Omicron.
Tiếc là, ở thời điểm hiện tại, chúng ta chưa có đủ thông tin để làm điều đó.
Có một điều may mắn là biến chủng Omicron khá dễ phát hiện. Theo WHO, phần lớn biến dị mã gen trong protein gai của Omicron có khả năng can thiệp tới quy trình nhận diện gen đang là tiền đề của những giải pháp xét nghiệm PCR phổ biến hiện nay. Những phép thử đó vẫn phát hiện ra sự hiện diện của virus nhờ vào việc nhận diện những vùng mã gen khác của virus. Vì thế khi xét nghiệm PCR, không tìm thấy sự hiện diện của protein gai, nhưng kết quả xét nghiệm vẫn là dương tính, và kết quả này sau đó có thể được xác nhận bằng việc kiểm tra trình tự gen.
Những xét nghiệm kể trên đã cho thấy Omicron đang lây lan với tốc độ nhanh tại một vài quốc gia khu vực miền nam châu Phi. Dù rằng tổng số ca bệnh nhiễm biến thể Omicron tại Botswana và Nam Phi vẫn thấp ở thời điểm hiện tại, nên mức độ nghiêm trọng của nó vẫn chưa thể đo đếm cụ thể. Một yếu tố khác là tỷ lệ tiêm vaccine tại các nước này vẫn còn thấp, khiến các nhà khoa học gặp khó khăn trong việc đánh giá nguy cơ Omicron có thể gây ra đối với những người đã có miễn dịch.
Những ca nhiễm COVID-19 ngoài khu vực nam châu Phi đến giờ đều là những du khách đã bỏ thời gian tại khu vực này. Các quan chức y tế cộng đồng tại các quốc gia phát hiện ca bệnh đang tiến hành truy vết để giới hạn tốc độ lây lan của biến thể mới, không để lây nhiễm ra ngoài cộng đồng. Vài quốc gia như Mỹ cũng đã giới hạn di chuyển đến các quốc gia trong khu vực nam Phi.
Dĩ nhiên đến giờ, xét nghiệm và truy vết vẫn đang là những giải pháp hiệu quả nhất để giới hạn tác động của Omicron, cho tới khi các nhà khoa học hiểu rõ về chủng virus này.
Theo ArsTechnica
