Trong suốt năm tài chính 2015, Apple báo cáo rằng doanh số iPad đã giảm 19%, còn doanh thu do dòng thiết bị này thì đã giảm 23% so với cùng kì một năm về trước. Vì sao lại như thế? Liệu sự xuống dốc của iPad có phải do máy tính bảng Android gây ra hay không? Đó có phải là ảnh hưởng từ các thiết bị tablet chạy Windows không hay còn lý do nào khác?
Có phải do Android?
Android là đối thủ cạnh tranh trực tiếp với iOS, nên không lạ khi Android được xem như đối tượng đầu tiên khiến tình hình kinh doanh iPad của Apple không còn được như hai năm trước. Chúng ta không thể thực hiện so sánh trực tiếp doanh số tablet với doanh số iPad vì không có nhà sản xuất nào công bố chính thức số liệu đó cả, chỉ có thống kê từ các công ty nghiên cứu thị trường mà thôi.
Theo Canalys, trong tháng 9 năm nay doanh số tablet trên toàn thế giới đã bị giảm sút 20%, tức là cũng xấp xỉ như mức giảm của riêng iPad. Dữ liệu cho thấy rằng Apple tiếp tục là hãng đứng đầu thị trường tablet, xếp sau đó là Samsung nhưng cũng bị giảm sút doanh số ở mức tương tự như Apple, chỉ có Lenovo đứng ở vị trí thứ ba là tăng 2% so với một năm về trước. Các công ty lớn khác có kinh doanh tablet, chẳng hạn như Asus, Huawei cũng đều ghi nhận sụt giảm doanh số theo dữ liệu của IDC.
Có phải do Android?
Android là đối thủ cạnh tranh trực tiếp với iOS, nên không lạ khi Android được xem như đối tượng đầu tiên khiến tình hình kinh doanh iPad của Apple không còn được như hai năm trước. Chúng ta không thể thực hiện so sánh trực tiếp doanh số tablet với doanh số iPad vì không có nhà sản xuất nào công bố chính thức số liệu đó cả, chỉ có thống kê từ các công ty nghiên cứu thị trường mà thôi.
Theo Canalys, trong tháng 9 năm nay doanh số tablet trên toàn thế giới đã bị giảm sút 20%, tức là cũng xấp xỉ như mức giảm của riêng iPad. Dữ liệu cho thấy rằng Apple tiếp tục là hãng đứng đầu thị trường tablet, xếp sau đó là Samsung nhưng cũng bị giảm sút doanh số ở mức tương tự như Apple, chỉ có Lenovo đứng ở vị trí thứ ba là tăng 2% so với một năm về trước. Các công ty lớn khác có kinh doanh tablet, chẳng hạn như Asus, Huawei cũng đều ghi nhận sụt giảm doanh số theo dữ liệu của IDC.
Chưa dừng lại ở đó, Canalys còn nhận xét thêm rằng thị trường tablet Android còn bị ảnh hưởng tiêu cực khi các nhà sản xuất Trung Quốc đang bắt đầu chuyển hướng sang phát triển những sản phẩm khác, chẳng hạn như smartphone màn hình to hay thiết bị đeo wearable. Và riêng ở thị trường Trung Quốc, doanh số tablet đã giảm đến 34%, mức cao nhất trong số các khu vực mà Canalys nghiên cứu.
Qua đây, chúng ta có thể thấy rằng lượng iPad bán ra bị giảm đi không phải vì người tiêu dùng chuyển qua mua máy tính bảng Android. Chính những hãng làm tablet Android cũng đang hứng chịu xu hướng giảm của toàn thị trường, và trong bối cảnh nhiều máy Android vẫn nằm ở phân khúc tầm trung hay giá rẻ thì biên độ lợi nhuận của các hãng khác thậm chí còn thấp hơn Apple nên mọi chuyện càng khó khăn hơn.
Có phải do Windows 10 hay các máy Surface Pro?
Những chiếc máy tính Windows được làm dạng tablet thường không phải là tablet đơn thuần, chúng sẽ mang hình hài của những chiếc máy lai theo kiểu Surface Pro, hoặc một hình thức laptop có màn hình lật, xoay. Chiếc Surface Pro của Microsoft đã ghi nhận mức tăng trưởng vô cùng ấn tượng. Theo Microsoft, doanh số của dòng Surface đã tăng 117% trong quý cuối cùng của năm tài chính 2015 (kết thúc vào tháng 6 vừa rồi). Lượng tiền mà Surface mang về cho Microsoft trong quý đó là 888 triệu USD. Tính chung cả năm tài chính 2015, con số đó vào khoảng 3 tỉ USD. Đỉnh điểm, đã có lúc Microsoft bán được 1 triệu chiếc Surface Pro 3 trong một quý mà thôi.
Thế nhưng mọi chuyện tốt đẹp không diễn tiến lâu. Đến quý đầu của năm tài chính 2016 (kết thúc hồi tháng 9), doanh thu từ Surface bị giảm còn 672 triệu USD, tức giảm 25,99% so với một năm về trước và con số này thậm chí còn ảm đạm hơn so với iPad. Nhưng cả khi Microsoft tìm được cách để Surface bật lên lại mốc 1 triệu máy trong một quý thì con số này vẫn kém xa so với những gì iPad đang làm được, cả về doanh số lẫn doanh thu.
Nhìn rộng ra cả thị trường, số liệu của Canalys cho thấy rằng doanh số máy 2 trong 1 trong quý 3 năm nay đã tăng 77% so với năm ngoái. IDC dự báo đến hết năm nay, lượng máy 2 trong 1 sẽ chiếm 6,9% trong tổng số 212 triệu đơn vị PC được bán ra, tức vào khoảng 14 triệu máy. Lưu ý, đây là con số CẢ NĂM. Nếu so với iPad, chỉ riêng trong quý tài chính kết thúc vào tháng 9 vừa rồi hãng đã bán được 9,8 triệu iPad, cộng với quý trước đó là 10,9 triệu thì mức này đã hơn khá nhiều so với tổng lượng máy 2 trong 1 của năm 2015.
IDC nhận định thêm: "Thị trường doanh nghiệp rất chậm trong việc chuyển từ PC truyền thống sang tablet, và IDC tin rằng lý do chủ yếu là vì giá trị của tablet vẫn chưa rõ ràng trong doanh nghiệp. Phân khúc 2 trong 1 thì sẽ tìm được cơ hội trong thị trường này, tuy nhiên ở thời điểm hiện tại thì các công ty vẫn chưa quyết định sẽ tiến xa hơn biên giới của smartphone và họ không xem tablet hay 2 trong 1 như là thiết bị có khả năng thay thế cho PC."
Quảng cáo
Như vậy, chúng ta có thể nhìn thấy rằng trong tương lai gần, máy 2 trong 1 nói chung hay Surface Pro nói riêng vẫn chưa là mối đe dọa với iPad, ít nhất là khi so với số lượng, doanh số và sức ảnh hưởng đến thị trường. Thiết bị 2 trong 1 có thể tìm được chỗ đứng ở mảng doanh nghiệp, nhưng tốc độ chuyển sang loại thiết bị này vẫn chưa cao.
Nếu không phải Android, không phải Windows, vậy thì điều gì làm iPad bị sụt giảm?
Đó chính là iPhone! Câu trả lời này do chính CEO Tim Cook đưa ra vào tháng 4 năm nay khi được hỏi rằng liệu có phải iPhone 6 Plus đang cắn vào chính thị phần của iPad hay không. Trong kinh doanh, người ta có thuật ngữ để chỉ việc này: cannibalization. Chúng ta có thể thấy rằng iPhone 6 Plus với màn hình lớn đã phần nào thay thế được công dụng của iPad trong một số trường hợp nhất định, đặc biệt là với iPad mini, trong khi iPhone thì lúc nào cũng sẵn sàng trong túi của người dùng chứ không như iPad. Ngoài iPhone ra thì các máy Mac cũng là một nguyên nhân khác khiến iPad bị giảm sút. Với việc ra mắt MacBook mới và MacBook Air vẫn còn tiếp tục được duy trì thì chuyện này không quá khó hiểu.
Đáng chú ý, việc sản phẩm của Apple tự làm mất đi thị phần của một sản phẩm khác không phải là chuyện làm cho Tim Cook lo lắng. "Như tôi đã nói trước đây, chúng tôi chưa từng lo lắng về nó". Thực chất, cannibalization không phải là thứ mới lạ với Apple. Khi công ty ra mắt iPhone, Apple biết chắc rằng chức năng nghe nhạc của chiếc điện thoại này sẽ làm mất đi thị phần của iPod, và công ty cứ để điều đó diễn ra. Bù lại, họ thu được nhiều tiền hơn, được tiến vào một thị trường mới hơn với giá trị cao hơn. Như các bạn cũng có thể thấy, ngày nay người ta đã chuyển sang nghe nhạc trên điện thoại rồi, và iPod bây giờ thậm chí còn không được liệt kê thành mục riêng trong báo cáo tài chính của Apple.
Việc giảm sút về doanh số và doanh thu không phải là những vấn đề duy nhất của iPad. Mức giá bán trung bình (ASP) của iPad cũng bị giảm, đặc biệt là khi so với năm 2011. Ban đầu, ASP của iPad lên đến 600$, sau đó giảm xuống 500$ trong năm 2012 khi Apple bắt đầu giảm giá các model cũ, và khi công ty ra mắt iPad mini thì con số này tiếp tục tụt xuống mức 400$. Cũng dễ hiểu thôi khi đây là giá bán trung bình, tức là bao gồm cả iPad to lẫn iPad mini.
Quảng cáo
Nhưng cũng như bạn thấy trong những biểu đồ ở trên, trong khi iPad sụt giảm thì iPhone lại liên tục tăng trưởng ấn tượng với ASP hiện tại đang ở mức rất cao, cao hơn rất nhiều so với iPad. Apple kiếm được nhiều tiền hơn từ việc bán ra một chiếc iPhone so với việc bán một cái iPad, vậy thì chuyện cannibalization chẳng có gì phải đáng lo ngại, thậm chí còn tốt cho tình hình kinh doanh của hãng. Đáng tiếc, chúng ta không có số liệu cụ thể nào về doanh số của riêng iPhone 6 Plus để có thể so với iPad, Apple chỉ nói chung iPhone trong báo cáo của họ mà thôi. Tính chung trong cả năm tài chính 2015, Apple đã bán ra được đến 231 triệu chiếc iPhone, và ít nhất 10% trong số đó chính là iPhone 6 Plus.
Nói cách khác, một phần doanh số hay doanh thu của iPad không bị thất thoát, mà nó chuyển từ iPad sang iPhone 6(s) Plus và các máy Mac, cũng như cách mà doanh số iPad không biến mất một cách bí ẩn mà chuyển sang cho iPhone vậy.
Còn một thứ nữa được cho là lý do khiến doanh số iPad bị sụt giảm, đó là tốc độ nâng cấp của người dùng cũ không cao. Chưa có nghiên cứu hay số liệu nào chứng minh cho chuyện này, nhưng nhiều chuyên gia nhận định rằng hiện nay vẫn còn rất nhiều người đang sử dụng iPad 1, iPad 2 mặc dù chúng đã ra mắt cách đây 4 hay 5 năm. Ngoài ra, rất nhiều khách hàng xài iPad 3 vẫn chưa nâng lên iPad 4, hay đang xài iPad Air vẫn chưa nâng lên iPad Air 2. Nói tóm lại, tốc độ đổi đời iPad chậm hơn so với iPhone, và khi ngày càng có nhiều người sở hữu iPad thì họ sẽ ít đổi sang các đời mới hơn khiến tình hình iPad càng về sau càng giảm dần.
Trong thời gian tới liệu iPad Pro sẽ thay đổi được điều đó? Câu trả lời chính xác thì phải chờ số liệu cụ thể, nhưng có thể dự đoán rằng iPad Pro sẽ chưa giúp được mấy do phân khúc mà thiết bị này nhắm tới chủ yếu là những người làm công việc sáng tạo, tức là phạm vi hẹp hơn so với iPad 9,7" hay iPad mini. iPad Pro có thể sẽ phát huy thế mạnh của mình trong mảng doanh nghiệp, đặc biệt khi có sự hợp tác giữa Apple với IBM và Cisco, vốn là hai ông lớn trong mảng giải pháp IT cho các công ty, tổ chức. Nhưng như IDC đã nhận định ở trên, doanh nghiệp vẫn còn khá "bảo thủ" về việc sử dụng PC và tốc độ chuyển sang iPad Pro hay tablet nói chung sẽ không cao, ít nhất là trong tương lai gần. Còn về dài hạn thì phải chờ xem sao.
