Trong Hội nghị khoa học toàn quốc vừa mới diễn ra ngày hôm qua về việc phòng chống kháng kháng sinh có nhiều thông tin rất đáng quan ngại về tình hình sử dụng thuốc kháng sinh tại Việt Nam. Đặc biệt là ngoài việc sử dụng kháng sinh tràn lan trên người thì còn nổi lên vấn đề dùng kháng sinh vô tội vạ ở môi trường bên ngoài như trong chăn nuôi, xử lý môi trường... Việc nhiều năm lạm dụng thuốc kháng sinh của con người cũng như đối với động vật, đã tạo điều kiện cho vi khuẩn xây dựng sức đề kháng với thuốc kháng sinh, khiến chúng hầu như không hiệu quả. Càng ngày càng có nhiều người, thực vật và động vật đang chết vì những bệnh nhiễm trùng không còn có thể chữa trị được nữa ‐ ngay cả với những loại thuốc kháng sinh tiên tiến nhất.
Vấn đề lớn nhất của người Việt đó là thói quen tự ý mua và sử dụng thuốc vẫn diễn ra rất thường xuyên bất kể đã có nhiều biện pháp ngăn ngừa từ truyền thông đến chế tài xử phạt các nhà thuốc. Điều này làm cho Việt Nam vẫn không thể ra khỏi danh sách các quốc gia có tỷ lệ kháng thuốc kháng sinh cao nhất thế giới. Mà đã bị kháng thuốc rồi thì việc điều trị càng khó khăn khi phải tìm thuốc phù hợp, đủ mạnh để chữa, tương ứng với đó là số tiền bỏ ra cũng sẽ tăng theo cấp số nhân. Ở bất cứ quá trình điều trị nào cũng vậy, đã thất bại điều trị phác đồ ban đầu thì các phác đồ sau đều sẽ tiêu tốn 1 khoản tiền nhiều hơn đến vài chục lần, chưa nói những tác dụng phụ không mong muốn của các dòng thuốc tăng cường này.
Theo lý thuyết thì việc lựa chọn kháng sinh sẽ dựa vào người bệnh và vi khuẩn gây bệnh. Với người bệnh thì dựa vào các yếu tố độ tuổi, cơ địa, tiền sử dị ứng thuốc, chức năng gan thận... Với dạng vi khuẩn thì tùy vào loại, độ nhạy với kháng sinh để bác sỹ đưa ra kết luận có cần phải sử dụng kháng sinh trong 9 nhóm kháng sinh để điều trị hay không chứ chưa nói đến liều cần dùng là bao nhiêu. Cũng có trường hợp sẽ cần dùng kháng sinh dự phòng để ngăn ngừa việc nhiễm khuẩn trước khi làm phẫu thuật và nhiều thứ phức tạp khác cần có sự tư vấn của bác sỹ.
Nói lý thuyết vậy thôi nhưng hiện tại số bác sỹ tại Việt Nam có xu hướng hạn chế sử dụng kháng sinh trong chữa bệnh không phải là nhiều, phần lớn vẫn theo cách dùng kháng sinh để dập ngay các triệu chứng bệnh của bệnh nhân càng nhanh càng tốt. Việc kê đơn như vậy không phải là để thể hiện khả năng đoán bệnh chuẩn mà là theo thị hiếu của người bệnh và suy nghĩ giữ danh tiếng nữa, với bệnh nhân thì ai cũng muốn khi đi khám thì phải uống thuốc nào có thể chữa bệnh của mình càng nhanh càng tốt, và khi bác sỹ kê thuốc vài hôm rồi vẫn không có tiến triển thì bị quy là bác sỹ trình độ kém luôn không phải nghĩ nhiều. Nó là 1 cái vòng luẩn quẩn làm cho việc kháng kháng sinh ngày càng tăng không chỉ ở Việt Nam mà ở rất nhiều quốc gia khác trên thế giới.
Một infographic về cách sử dụng đúng kháng sinh
Đơn cử như riêng tại bệnh viện Bạch Mai trong vòng một năm gần đây khoảng 40-60% ca bệnh có vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh. Nhiều bệnh nhân vào viện vì một bệnh khác nhưng nhiễm trùng tăng lên nhanh, gặp vi trùng kháng kháng sinh khiến bệnh nhân nguy kịch và tử vong do nhiễm trùng chứ không phải do bệnh lý lúc bệnh nhân nhập viện.
Với ngành y tế cũng phải nói là trong nguy lại có cơ đó là từ khi đại dịch covid-19 xuất hiện thì việc khử trùng sát khuẩn trong khu vực bệnh viện được nâng lên vài bậc, qua đó cũng sẽ giúp bớt việc lây nhiễm chéo trong chính môi trường bệnh viện. Với ngành nông nghiệp việc này khó khăn hơn bởi để kiểm soát được kháng sinh có trong các sản phẩm phục vụ chăn nuôi và trồng trọt đến giờ vẫn còn rất nhiều điểm mập mờ trong nguồn gốc thức ăn và thuốc bón.
Để cố thay đổi điều này Bộ y tế phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đang chuẩn bị xây dựng Chiến lược quốc gia về phòng chống kháng thuốc giai đoạn 2021-2030. Hy vọng việc này sẽ giúp thay đổi thực trạng kháng kháng sinh hiện tại bởi mặc dù đây là 1 cuộc chiến lâu dài nhưng nếu không có những hành động ngay thì đến khi toàn kháng đa kháng đủ loại kháng sinh lan rộng thì sẽ là 1 thảm họa trong cộng đồng.
Tham khảo Suckhoedoisong
