Chạy đua cấu hình smartphone: liệu điều đó có còn quan trọng?

Nhiều năm về trước, khi mà Android vẫn đang là một thị trường mới mẻ và chưa có sự định hình rõ ràng xuyên suốt các nhà sản xuất, người ta thường dùng cấu hình để khè nhau. Máy 2 nhân mạnh hơn máy 1 nhân, máy 8 nhân mạnh hơn máy 4 nhân, rồi RAM 1GB hay 1,5GB thì không mua mà phải RAM 2GB mới chơi. Camera 8 chấm hả, quá ít, không quan tâm, phải 13 chấm trở lên tui mới thèm ngó tới. Rồi người ta còn đọ với nhau cả về độ phân giải màn hình do thời ấy không phải máy nào cũng được Full-HD hay 2K như hiện tại, vẫn có rất nhiều thiết bị dùng những tấm nền qHD cũ. Nhưng rồi theo thời gian, mọi chuyện cũng đã khác. Chúng ta ít nghe nhắc đến chip xử lý hơn, dung lượng RAM cũng không còn là mối quan tâm hàng đầu trong tài liệu quảng cáo của các hãng, và camera thì được chú trọng về chất lượng ảnh chụp. Có thể nói, giờ đây cuộc chạy đua cấu hình của Android đã không còn nữa.


Sự chững lại của cuộc chạy đưa cấu hình có nhiều nguyên nhân, trong đó theo mình quan trọng nhất là việc người dùng coi trọng những yếu tố khác hơn so với thông số CPU, RAM, camera thuần túy. Người ta quan tâm về những gì người ta có thể dễ dàng chạm được, rờ được, cảm nhận được, và đó không phải là những con số nhân khô khan, những mức dung lượng RAM thô kệnh, mà thay vào đó là thiết kế, là phần mềm, là những chức năng mà người ta có thể cầm trên tay sử dụng. Người ta cũng quan tâm hơn tới chất lượng bức ảnh cho ra như thế nào, có đẹp không, đủ sáng hay không, chụp tối có ngon không, chứ không còn quan tâm nhiều tới số chấm của cảm biến.

Việc chuyển dịch về mối quan tâm của người dùng có thể thấy rõ nhất qua sự thay đổi sản phẩm của các hãng từ khoảng năm 2010 đến nay. Nếu như trước đó smartphone nhìn giống giống nhau và không có những điểm nhấn riêng về thiết kế công nghiệp thì ngày nay chúng ta có Galaxy S8 với thiết kế vô cùng hiện đại, LG G6 viền mỏng, HTC U với mặt lưng màu sắc bóng bẩy, còn iPhone vẫn trung thành với kiểu dáng tuy cũ nhưng mang tính đặc trưng của nó. Người ta quan tâm đến những yếu tố mà họ có thể nhìn thấy được, và điều đó cũng đã thúc đẩy các hãng phải thay đổi để đáp ứng khách hàng.

Mình rất thường xuyên nhận được những câu hỏi của bạn bè, người thân mình theo kiểu như sau: "Tao chuẩn bị mua cái máy XYZ, nó có dễ xài không mày, nó chụp hình ngon không mày?" hoặc "Bác chuẩn bị mua máy ABC, con thấy bác xài nó được không con?" Câu này càng lúc càng xuất hiện nhiều, trong khi hồi trước cũng thằng bạn đó hỏi mình là "con này 4 nhân mà con kia 6 nhân lận, nên mua không mày". Mình thật sự cảm thấy thú vị vì chứng kiến được sự thay đổi theo thời gian của các yếu tố quyết định đến việc mua thiết bị di động, và nó cũng giúp củng cố cho suy nghĩ về sự chấm dứt của cuộc đua cấu hình trên thị trường smartphone.

Ngoài ra, mình cũng thấy vui vì người dùng, nhất là những người không rành công nghệ, không còn phải bận tâm suy nghĩ về nhân, về chip, về RAM nữa. Đây là những yếu tố mà đúng ra người dùng không cần phải để ý tới khi mua điện thoại về xài. Hồi trước bạn đi mua một cái Nokia N Series thì bạn chú ý chip hay bạn chú ý tới ngoại hình và tính năng của nó? Bạn đi mua iPhone bạn có phải cần biết nó dùng CPU gì không? Hay gần đây nhất, bạn đi mua con Nokia 3310 bản 2017 bạn có cần quan tâm nó chạy SoC gì và do ai sản xuất không?


Không! Việc đi chọn mua một cái điện thoại không nên phức tạp như vậy. Những thứ về kĩ thuật thì cứ để những người thích kĩ thuật quan tâm, còn với tất cả những người còn lại thì họ chỉ việc chọn mua những cái họ thích và an tâm rằng cái máy mua về sẽ chạy nhanh, chạy mượt. Hãy quay lại thời của điện thoại phổ thông, mỗi khi đi lựa điện thoại là vui lắm, hào hứng lắm, và nhẹ nhàng lắm.

Tất nhiên, để được như vậy cần phải có sự cố gắng của cả hãng làm chip, làm phần mềm và hãng sản xuất. Nhiều năm về trước, chúng ta buộc phải quan tâm tới cấu hình vì những thiết bị Android tầm trung chạy chậm, và chẳng ai lại muốn điều đó xảy ra với cái máy mình bỏ nhiều triệu đồng để sở hữu. Với các máy cao cấp, nhà sản xuất lại sử dụng tâm lý này để làm lợi thế cạnh tranh cho điện thoại của họ nên tình cờ anh em chúng ta cũng bị cuốn theo cuộc chiến cấu hình.

Còn bây giờ tình hình đã khác, Google đã làm cho Android chạy tốt hơn trên những phần cứng giá rẻ, bản thân chip cũng mạnh hơn, tiết kiệm điện hơn, và các hãng đã quan tâm nhiều hơn đến trải nghiệm của người dùng trên thực tế. Ngay cả những chiếc máy tầm trung mình được xài gần đây như Galaxy J7, HTC Desire 10 Pro, thậm chí chiếc Vivo Y53 giá rẻ cũng có hiệu năng ngoài mong đợi. Nếu mình có đi mua những chiếc điện thoại này, mình cũng chỉ quan tâm thiết kế, ngoại hình và những chức năng đặc biệt chứ cũng chẳng nhớ chip bên trong là gì.


Người ta có nhớ tới một cái điện thoại vì cấu hình không? Không nhiều lắm. Nhưng người ta sẽ nhớ nó vì thiết kế, vì cái đẹp, cái độc nào đó. Anh em còn nhớ chiếc lá hay thỏi son của Nokia chứ? Rõ là chúng ta không hình dung về nó như là một cái điện thoại mạnh hay cấu hình VIP rồi. Hay Nokia N81, chúng ta nhớ về nó vì khả năng nghe nhạc chẳng hạn. Gần hơn chút, chúng ta nhớ về Sony Xperia Arc vì cái lưng cong cong và thiết kế siêu mỏng, hay nhớ về iPhone 7 Plus nhờ màu đen bóng và camera kép. Sau tất cả, cái đọng lại trong tâm trí người dùng chưa bao giờ là cấu hình.

Từ những yếu tố về thiết kế, trải nghiệm, chất lượng hình ảnh, hay cả thời lượng pin, các hãng như HTC, Sony, Samsung, LG... giờ đang muốn xây dựng được một mối liên kết giữa thiết bị của họ với người dùng, một mối liên kết theo dạng smartphone giờ không chỉ là cái máy để nghe gọi lướt web chơi Facebook mà còn là một vật trang trí, một phát ngôn mang tính cá nhân, một dấu ấn của riêng người dùng. Cách đánh vào tâm lý "personalization" này là chiến lược mà hãng nào cũng làm theo.


Theo thời gian, mối liên kết đó tạo dựng được sự trung thành (loyalty) của người dùng với thương hiệu, và họ sẽ tiếp tục tin dùng thương hiệu đó trong những lần mua điện thoại sau đó. Đây là chiến lược cần thời gian, và cần sự chăm chút từ hãng thì mới thành công. Một khi đã hình thành được loyalty là sẽ an tâm hơn và giữ chân khách hàng tốt hơn.


Tất nhiên, chúng ta vẫn không thể nào loại bỏ yếu tố cấu hình ra khỏi một cái điện thoại hoàn toàn vì những nhu cầu sử dụng mới luôn phát sinh. Ví dụ, cách đây nhiều năm làm gì có các hệ thống AI tích hợp vào điện thoại trong khi bây giờ những hệ thống đó có ở mọi nơi: app nhận mặt, nhận dạng giọng nói, gợi ý nhập liệu, tự phân loại hình ảnh... Những tác vụ đó đòi hỏi sức xử lý cao hơn và chạy song song tốt hơn, vậy nên CPU cũng cần phải tiến hóa theo. Ví dụ, con chip Snapdragon 835 có những vùng riêng dành cho tác vụ AI, ARM cũng ra mắt nhân Cortex-A75 tối ưu AI.

Rồi chúng ta yêu cầu ảnh đẹp hơn, xịn hơn thì cần có chip xử lý riêng cho tín hiệu ảnh số nữa, camera cũng phải được cải tiến về chất lượng cảm biến, chất lượng thấu kính, tốc độ xử lý tín hiệu, thuật toán áp dụng để chỉnh ảnh... Hay người ta càng lúc càng muốn chơi game nặng hơn và đẹp hơn trên điện thoại, vậy là GPU cũng phải được nâng cấp.

Nói cách khác, cấu hình vẫn quan trọng, nhưng với một người dùng bình thường khi đi mua máy, họ không cần phải biết về những yếu tố đó. Những thứ đó chỉ nên là thứ nằm bên dưới để đảm bảo trải nghiệm của khách hàng càng ngày càng tốt lên mà thôi, không cần phải buộc người dùng phải tự tìm hiểu làm gì trừ khi họ thật sự muốn như thế.

Hãy làm cho thế giới điện thoại vui vẻ trở lại nào!