Hôm qua FBI tuyên bố họ đã hack thành công iPhone của nghi phạm xả súng trong vụ San Bernardino nên không cần đến sự trợ giúp nào từ Apple nữa. Vụ việc tranh cãi giữa Apple với FBI xem như tạp khép lại, nhưng đây chỉ là một vụ án mà thôi. Thứ lớn hơn nằm phía sau đó là FBI giờ đã có trong tay công cụ xâm nhập vào iPhone bị khóa mà vẫn bảo tồn được toàn bộ dữ liệu bên trong, thứ mà Apple và chính FBI trước đây cho rằng không thể làm được nếu không có firmware tùy biến từ hãng.
Không có quyết định từ tòa
Từ năm 2014, sáng kiến "Going Dark Initiative" của FBI đã ủng hộ việc mở các backdoor về mã hóa và đến tận bây giờ họ vẫn chưa có ý định dừng lại. Ngay sau khi quyết định dừng tranh cãi với Apple được đưa ra, Bộ Tư pháp Mỹ (cơ quan chủ quản FBI, viết tắt là DOJ) đã cho hay họ sẽ tiếp tục thách thức các thiết bị với mức độ mã hóa mạnh. "Chúng tôi vẫn sẽ tiếp tục ưu tiên đảm bảo rằng lực lượng hành pháp có thể lấy được những thông tin số cần thiết để bảo vệ an ninh tổ quốc và sự an toàn cho mọi người". Như vậy, chúng ta có thể thấy rằng FBI hay DOJ không hề có ý định từ bỏ việc unlock những thiết bị số nằm trong các vụ án của họ dù cho nó có đã mã hóa hay bảo mật mạnh đến đâu.
Hiện nay rất nhiều thiết bị đã bắt đầu mã hóa mạnh hơn chứ không chỉ có iPhone. Ngày càng có nhiều điện thoại Android được trang bị cảm biến vân tay, trong khi Android 5.0 trở đi đã mặc định kích hoạt chế độ mã hóa thông tin trên toàn bộ máy mà không cần người dùng bật lên thủ công. Thế nên, cuộc chiến pháp lý giữa FBI và Apple hồi 2 tuần trước dường như là một cuộc chiến có khả năng thay đổi toàn bộ ngành bảo mật số trong thế kỉ 21.
Không có quyết định từ tòa
Từ năm 2014, sáng kiến "Going Dark Initiative" của FBI đã ủng hộ việc mở các backdoor về mã hóa và đến tận bây giờ họ vẫn chưa có ý định dừng lại. Ngay sau khi quyết định dừng tranh cãi với Apple được đưa ra, Bộ Tư pháp Mỹ (cơ quan chủ quản FBI, viết tắt là DOJ) đã cho hay họ sẽ tiếp tục thách thức các thiết bị với mức độ mã hóa mạnh. "Chúng tôi vẫn sẽ tiếp tục ưu tiên đảm bảo rằng lực lượng hành pháp có thể lấy được những thông tin số cần thiết để bảo vệ an ninh tổ quốc và sự an toàn cho mọi người". Như vậy, chúng ta có thể thấy rằng FBI hay DOJ không hề có ý định từ bỏ việc unlock những thiết bị số nằm trong các vụ án của họ dù cho nó có đã mã hóa hay bảo mật mạnh đến đâu.
Hiện nay rất nhiều thiết bị đã bắt đầu mã hóa mạnh hơn chứ không chỉ có iPhone. Ngày càng có nhiều điện thoại Android được trang bị cảm biến vân tay, trong khi Android 5.0 trở đi đã mặc định kích hoạt chế độ mã hóa thông tin trên toàn bộ máy mà không cần người dùng bật lên thủ công. Thế nên, cuộc chiến pháp lý giữa FBI và Apple hồi 2 tuần trước dường như là một cuộc chiến có khả năng thay đổi toàn bộ ngành bảo mật số trong thế kỉ 21.
Giám đốc FBI trong một phiên điều trần
Giờ thì mọi chuyện đã thay đổi hoàn toàn. Vụ án có khả năng cao sẽ không bao giờ được tòa thụ lý, và sẽ không có quyết định nào được ban hành liên quan đến việc liệu chính phủ có được phép bắt buộc các công ty unlock thiết bị đã mã hóa hay không. Điều này đồng nghĩa với việc FBI hay các cơ quan chính phủ nói chung sẽ vẫn còn được quyền yêu cầu sự trợ giúp từ các công ty công nghệ với những lý do tương tự. Có thể hãng đã unlock được một chiếc iPhone 5c, nhưng còn những chiếc Samsung, HTC, LG thì sao? Không có gì đảm bảo rằng giải pháp này sẽ còn dùng được trên những thiết bị di động đến từ các hãng khác, như vậy nếu FBI thu thập được một chiếc Galaxy hay một chiếc One bị khóa trong vụ án nào đó thì sao? Hẳn là họ sẽ tìm tới các hãng này, còn hãng có đồng ý giúp unlock hay không là chuyện khác.
Cũng liên quan đến việc này, thẩm phán quận Manhattan Cyrus Vance cho biết ông đang có 175 chiếc iPhone đang chờ Apple unlock giúp, và nếu tính trên cả nước Mỹ thì con số này còn cao hơn. Liệu FBI có dừng lại hay sẽ tiếp tục yêu cầu Apple unlock, khó mà biết trước được.
FBI đã dùng cách gì để mở khóa iPhone 5c? Chúng ta có thể không bao giờ biết được
Cách mà FBI sử dụng để unlock iPhone 5c trong vụ San Bernardino hiện vẫn chưa rõ là gì, người cung cấp giải pháp đó là ai và họ đã làm điều đó như thế nào. Nhiều tin đồn nói rằng một công ty phần mềm ở Israel tên là Cellebrite đã giúp FBI làm chuyện đó. Trên website của mình, Cellebrite nói họ có kinh nghiệm trong việc cung cấp các giải pháp giám định thiết bị di động, cho phép truy cập vào những thiết bị đã khóa hay thậm chí là unlock máy để phục vụ công tác điều tra. Quan trọng hơn hết, không có quy định nào trong luật buộc FBI tiết lộ ai đã giúp họ và cách khắc phục đó ra sao, thế nên những thông tin đó sẽ mãi mãi được giữ kín trong nội bộ FBI và có thể chúng ta sẽ không bao giờ biết tới nó.
Nhưng thứ nguy hiểm lại nằm ở chính chỗ này. Vì FBI không nói lỗ hổng bảo mật mà họ khai thác là gì, tức là Apple sẽ không biết mà vá nó lại. Có thể FBI khai thác lỗ hổng đó cho mục đích điều tra của mình, nhưng nếu nó bị lợi dụng bởi các hacker xấu thì sao? Đây sẽ là một vấn đề lớn vì lỗ hổng cho phép unlock thiết bị đã cài passcode và phá bỏ tất cả hàng rào mã hóa đã được áp dụng. Người dùng của Apple đứng trước nguy cơ bị hack cao hơn. Hiện tại giới hacker cũng đã bắt đầu sôi sục đoán và thử nghiệm xem FBI đã xài cách gì để mở khóa máy và liệu họ có thể bắt chước nó cho những chiếc iPhone khác hay không.
Việc này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chính FBI trong các vụ án sắp tới
Lúc còn tranh cãi, FBI nói rằng chỉ có Apple mới có thể giúp họ unlock iPhone của nghi phạm. Điều này rất quan trọng vì bộ luật mà FBI sử dụng để yêu cầu trợ giúp từ Apple (gọi là All Writs Act) đòi hỏi FBI phải tự mình thực hiện một số nỗ lực trước khi buộc Apple tham gia vào vụ việc. Trong nhiều tuần, FBI đã thử nhiều cách khác nhau, bao gồm cả việc reset lại bộ đếm số lần passcode bị nhập sai bằng cách can thiệp vào bộ nhớ máy để nó không xóa hết dữ liệu bên trong. FBI chỉ tìm đến Apple khi họ không còn cách nào khác. Tức là vào lúc đó, FBI không biết giải pháp thay thế nào khác mãi cho đến 2 tuần trước khi một bên thứ ba bí ẩn xuất hiện và mang lại phép màu cho họ.
Nhưng trong tương lai thì thế nào? Nếu FBI lại muốn dùng All Writs Act, họ sẽ phải tự mình làm nhiều việc hơn, thời gian chờ đợi lâu hơn, tốn nhiều chi phí và nhân lực hơn trước khi được phép yêu cầu các công ty công nghệ trợ giúp. Khi thời gian bị kéo dài ra, khả năng truy tìm tiếp dựa trên các manh mối có được càng giảm đi, họ cũng sẽ mất nhiều tháng trời trước khi có thể buộc tội một nghi phạm nào đó do vẫn còn đang phải thử nhiều cách để có được bằng chứng.
Quảng cáo
Giả sử phiên tòa giữa Apple và FBI có diễn ra và phần thắng thuộc về FBI, họ có thể dễ dàng dựa vào án lệ này để giải quyết nhanh chóng các điện thoại bị unlock trong tương lai, không chỉ là iPhone mà còn cả những máy đến từ các nhà sản xuất khác nữa. Ít nhất FBI còn có một cơ hội trong tương lai, nhưng giờ thì cánh cửa đó đã đóng lại.
Hơn thế nữa, việc FBI unlock được một chiếc iPhone 5c không đảm bảo rằng họ sẽ tiếp tục truy cập được vào những chiếc máy khác, nhất là những chiếc iPhone đời mới hơn hay chạy phiên bản phần mềm cao hơn. Ngay cả khi một chiếc iPhone 5c khác chạy cùng bản iOS như điện thoại của tay súng trong vụ San Bernardino cũng chưa chắc có thể được unlock bởi cùng một phương pháp như trên do còn phụ thuộc vào điều kiện cứng và mềm của máy nữa. Tức là vẫn có khả năng FBI cần đến Apple trong tương lai.
Ngoài ra, cách thức unlock bí mật nói trên có thể cũng chỉ áp dụng cho những đối tượng có giá trị cao. Với những tội phạm nhỏ lẻ, tội phạm địa phương, việc unlock vẫn là một thứ khó khăn và đắt tiền mà họ có thể không thể chi trả được.
Ý nghĩa với Apple trong ngắn hạn
Về phần Apple, có thể xem đây là chiến thắng của hãng mặc dù cuộc chơi dừng lại là do FBI rút lui. Lý do là vì Apple đang phải cố gắng bảo vệ quyền riêng tư của người tiêu dùng trong khi phải đối mặt với áp lực giải quyết một vụ xả súng hàng loạt khiến nhiều người chết, hay nói đúng hơn là một trong những vụ giết người nghiêm trọng nhất tại Mỹ trong nhiều năm gần đây. Bằng cách đứng lên phản đối FBI, hãng đã tạo cho mình được một vị thế tốt hơn trong hiện tại lẫn cả tương lai. Khi FBI rút lui, Apple cũng đỡ phải đối mặt với áp lực từ dư luận hơn.
Quảng cáo
Trong thời gian tới, chắc chắn Apple sẽ tiếp tục tăng cường tính bảo mật cho những thiết bị của họ. Mã hóa mạnh hơn, passcode dài hơn, đóng hết các lỗ hổng có thể bị khai thác về mặt phần cứng lẫn phần mềm. Hãng vẫn sẽ đặt sự riêng tư của người dùng lên hàng đầu như cách mà công ty đã thực hiện từ trước đến nay. Tất nhiên, ngoài FBI ra thì vẫn còn nhiều mối đe dọa khác đến từ những kẻ xấu, và vụ việc ngày hôm nay đã mang đến cho Apple cơ hội củng cố tính bảo mật của iDevices lên cao hơn bao giờ hết.
Chuyện tương lai
Như đã nói ở trên, cách unlock này không phải là cây đũa thần, thế nên FBI vẫn sẽ cần trợ giúp trong những vụ án kế tiếp. Con đường tốt nhất cho họ lúc này là Quốc hội. Một số nghị sĩ Mỹ đã soạn các bộ luật dùng để phạt những công ty công nghệ nếu họ không giúp các cơ quan chức năng truy cập vào những thiết bị khi có lệnh khám xét. Hai ứng viên lớn đang tranh cử vào chức tổng thống Mỹ là Hillary Clinton và Donald Trump đều bày tỏ lập trường ủng hộ cho FBI, và đây là thứ mà FBI có thể tận dụng để việc unlock máy của nghi phạm.
Động thái này cũng sẽ làm khó cho Apple. Theo lời tổng thống Obama, ông lo rằng những vụ việc như San Bernardino có thể khiến các nhà hàng pháp vội vàng ban hành những bộ luật chống lại quyền riêng tư của người dùng theo những cách mà họ không suy nghĩ đến hoặc không cân nhắc kĩ. Khi đó, Apple và các công ty công nghệ khác sẽ đứng trong tình cảnh khó khăn khi phải đối diện với người dùng và chính phủ cùng một lúc với 2 nhu cầu bảo mật trái ngược nhau.
