Thông qua đoạn trích bên dưới, bạn sẽ biết những câu chuyện chưa từng được kể về tình bạn của Steve Jobs và Tim Cook, trong đó nhắc đến việc Cook muốn hiến gan cho Jobs nhưng Jobs không đồng ý, nỗ lực làm việc của Jobs đến sức lực cuối cùng, và cả tham vọng của ông với dự án xây dựng trụ sở chính cho Apple hình "phi thuyền". Đoạn trích này được lấy từ cuốn sách "Becoming Steve Jobs: The Evolution of a Reckless Upstart Into a Revolutionary Leader" sắp phát hành vào ngày 24/3 tới đây.
Cook đề nghị hiến gan cho Steve và bị từ chối
Theo CEO Tim Cook, lần đầu tiên ông biết về việc Steve cần được ghép gan là vào tháng 1 năm 2009. Vào thời điểm đó Steve gần như không đến văn phòng, và Cook ghé thăm nhà Steve gần như mỗi ngày. Ông bắt đầu lo lắng rằng chuyện này sẽ đi theo một hướng đáng lo ngại. Cook nói: "Thật tệ khi bạn phải ghé qua đó hết ngày này đến ngày khác và nói chuyện với anh ấy, bởi vì bạn có thể thấy anh ấy đang yếu đi". Steve càng ngày càng xuống sức một cách đáng báo động. Ông bị hiện tượng sưng cổ trướng - là sự tích tụ của dịch trong các hốc màng bụng, và nó làm cho phần bụng của ông bị to ra - và Steve cứ nằm trên giường cả ngày, cằn cỗi, mệt mỏi và dễ cáu.
Ông nằm trong danh sách những người ở California đang đợi được cấy ghép gan. Đây không phải là một điều dễ dàng. Thực chất, cơ hội để Steve có được người hiến gan là rất thấp.
Vào một buổi trưa, Cook rời nhà của mình và cảm thấy bồn chồn khi ông có kết quả xét nghiệm máu của mình. Ông phát hiện ra rằng, giống như Steve, ông sở hữu nhóm máu hiếm và đoán rằng có thể cả hai giống nhau. Ông bắt đầu nghiêm cứu và biết rằng người ta có thể chuyển một phần gan của người sống sang một người khác đang cần ghép gan. Khoảng 6000 ca hiến - cấy ghép gan được thực hiện mỗi năm ở Mỹ, và tỉ lệ thành công ở cả người cho lẫn người nhận nằm ở mức cao. Gan của người cho cũng sẽ tự tái tạo lại một thời gian sau đó, còn phần được cấy vào người nhận thì sẽ tự phát triển đến một kích thước mà nó có thể hoạt động được.
Cook quyết định sẽ thực hiện một vài phép xét nghiệm để xem liệu ông có thể hiến gan được hay không. Cook giải thích "Tôi nghĩ rằng anh ấy sẽ chết". Ông đến một bệnh viện cách xa khu vực vịnh vì ông không muốn bị phát hiện. Ngày hôm sau, ông ghé thăm Steve. Khi ngồi một mình với ông trong phòng ngủ của Steve, Tim bắt đầu nói về chuyện hiến gan cho Steve. "Tôi thật sự rất muốn ông ấy đồng ý", Cook nhớ lại. "Ông ấy lập tức ngắt lời tôi, ngay trước khi tôi định nói ra ý định của tôi". Steve quát. 'Không. Tôi sẽ không để anh làm điều đó. Tôi sẽ không bao giờ làm điều đó!'".
Cook tiếp lời. "Với một người ích kỉ thì sẽ không thể trả lời như thế. Ý tôi là, anh ấy đang chết dần, anh ấy đang rất cận kề cái chết bởi vì vấn đề về gane, và có một người khỏe mạnh đưa cho anh ấy lối thoát. Tôi nói 'Steve, tôi hoàn toàn khỏe, tôi đã đi kiểm tra rồi'. Đây là báo cáo y tế đây. Tôi có thể làm điều này và tôi cũng không đặt mình vào nguy hiểm. Thế rồi Steve thậm chí còn không nghĩ về nó. Không phải kiểu 'Anh có chắc anh sẽ làm điều này?', không phải kiểu 'Tôi sẽ suy nghĩ về nó', không phải kiểu 'À tôi đang trong tình trạng...'. Không phải kiểu 'Không, tôi không làm đâu'. Anh ấy như nhảy khỏi giường và nói lên điều đó. Steve chỉ quát tôi khoảng 4-5 lần trong suốt 13 năm tôi biết anh ấy, và đây là một trong số những lần đó".
"Hình ảnh của anh ấy không được hiểu rõ", Cook nói. "Tôi nghĩ cuốn sách của Walter Isaacson đã vô tình làm hại anh ấy nghiêm trọng. Cuốn sách chỉ là xào xáo lại những gì đã được viết, và chỉ tập trung vào những phần rất nhỏ trong tính cách con người anh ấy. Bạn chỉ nghĩ rằng Steve là một người tham lam, tự đại, ích kỉ. Nó không phản ánh hết. Cái người mà tôi thấy trong cuốn sách đó là một người tôi không bao giờ muốn làm việc cùng suốt thời gian dài. Đời thật ngắn ngủi".
Cook nói tiếp: "Steve rất quan tâm. Anh ấy quan tâm sâu sắc đến mọi thứ. Đúng, anh ấy rất tham vọng về mọi thứ, và anh muốn mọi thứ phải hoàn hảo. Và đó là điều tuyệt vời ở anh ấy. Nhiều người nhầm lẫn tham vọng đó là sự ngạo mạn. Anh ấy không phải là thánh. Tôi không nói điều đó. Không ai trong chúng ta có thể làm được điều đó. Nhưng việc nói anh ấy không phải là một người tuyệt vời thật sự không đúng tí nào".
"Steve mà tôi gặp vào những năm 98 rất hỗn xược, bí ẩn và tham vọng. Nhưng vẫn có những phần mềm yếu của anh nữa, và phần đó càng ngày càng trở nên lớn hơn trong vòng 13 năm tiếp theo. Bạn sẽ thấy điều đó theo nhiều cách khác nhau. Ở công ty chúng tôi có những nhân viên và hôn phu của họ gặp vấn đề sức khỏe, và Steve sẽ bỏ lại tất cả mọi thứ nhằm đảm bảo rằng họ được chăm sóc đúng mức. Mà anh ấy làm điều đó một cách rất nhiệt tình chứ không chỉ là những hành động nhỏ theo kiểu 'Gọi tôi và cho tôi nếu anh cần tôi giúp'".
Cook chia sẻ: "Steve có sự can đảm để thừa nhận rằng anh đã sai và chấp nhận thay đổi, một tính cách mà nhiều người khác ở cùng cấp độ như Steve, những người đã đạt được nhiều thành quả lớn, lại không có. Bạn sẽ không thấy nhiều người ở cấp độ đó chịu chuyển hướng đi ngay cả khi họ nên như thế. Còn Steve không ngại ngần giữ lại bất kì thứ gì ngoại trừ những giá trị cốt lõi. Anh có thể từ bỏ bất kì thứ gì. Anh ấy có thể làm điều đó nhanh hơn bất kì ai mà tôi từng thấy. Đó quả thật là một khả năng thiên bẩm tuyệt vời. Steve luôn thay đổi. Steve có khả năng học hỏi rất nhanh, nhanh hơn bất kì ai mà tôi từng biết, về nhiều chuyện khác nhau".
"Steve mà tôi biết là một người khuyến khích tôi có một cuộc sống xã hội tích cực, không phải vì anh muốn gì cao siêu, chỉ là anh biết gia đình quan trọng như thế nào với cuộc sống của anh, và anh cũng muốn điều đó diễn ra với tôi nữa". Cook nói. "Có một hôm Steve gọi điện cho mẹ tôi - anh thậm chí còn chẳng biết mẹ tôi, bà ấy sống tận Alabama. Anh nói anh cần tìm tôi, nhưng thực sự thì anh biết rõ cách để tìm tôi cơ mà! Thế rồi Steve nói chuyện với bà ấy về tôi. Có nhiều thứ mà bạn sẽ thấy rằng Steve Jobs cũng có những mặt rất mềm mỏng, rất quan tâm hoặc bạn muốn gọi sao cũng được. Anh ấy có gen đó. Một người chỉ xem cuộc sống là một quan hệ đơn giản sẽ không bao giờ làm như thế".
Quảng cáo
Steve Jobs vẫn tích cực làm việc, trong đau đớn
Vào năm cuối cùng ở Apple, Steve làm mọi thứ có thể để khiến mọi người đối xử với ông như thể ông không bị bệnh. "Anh ấy làm việc tích cực đến tận phút cuối, trong đau đớn", Eddy Cue kể lại - hiện Cue là phó chủ tịch cao cấp chịu trách nhiệm mảng phần mềm và dịch vụ Internet. "Bạn có thể thấy anh ấy trong các cuộc họp, anh ấy phải uống thuốc giảm đau và bạn có thể thấy anh ấy đau đớn, nhưng anh vẫn tỏ ra đầy hào hứng". Tuy nhiên, khi quay trở lại công ty sau đợt phẫu thuật năm 2004, Steve cũng đã thực hiện một vài sự thay đổi về cách làm việc của mình và hầu hết là chú trọng hơn đến các mảng ông quan tâm. Ông đặt trọng tâm vào những mảng mà ông để ý nhất - marketing, thiết kế, và các màn giới thiệu sản phẩm - và ông bắt đầu thực hiện những bước đi nhằm đảm bảo rằng Apple vẫn sẽ hoạt động tốt sau khi ông qua đời. Đây là một quá trình đã bắt đầu từ rất sớm - Cook nói Steve đã bắt đầu nghĩ về người kế nhiệm mình cũng như về Apple thời hậu Steve Jobs ngay từ năm 2004.
Steve còn dành thời gian làm việc với Joel Podolny, một giáo sư mà ông thuê từ Khoa quản lý của Đại học Yale, nhằm phát triển các khóa học dành cho những quan chức Apple, và ông gọi đây là Apple University (Đại học Apple). Apple U. được thiết kế như là một nơi để những nhà lãnh đạo tương lai của công ty có thể xem lại và mổ xẻ các quyết định quan trọng trong lịch sử Apple. Đây là một nỗ lực nhằm phân tích ngược quá trình ra quyết định của Steve, và cũng để truyền sự cảm thụ thẫm mỹ cũng như phương thức marketing của ông cho thế hệ kế tiếp tại Apple.
Cook nói: "Steve rất quan tâm đến cái 'vì sao'. Vì sao quyết định đó được đưa ra. Vào những ngày còn trẻ tôi đã từng thấy anh ấy cứ tự mình làm việc mà thôi. Nhưng dần về sau, Steve càng dành nhiều thời gian với tôi và những người khác để giải thích vì sao anh ấy nghĩ hay làm một điều gì đó, hoặc cách nhìn của anh ra sao đối với một sự việc. Đây là lý do vì sao anh tạo ra Apple U., để chúng tôi có thể huấn luyện và giáo dục thế hệ lãnh đạo kế tiếp bằng cách dạy họ những gì mà chúng tôi đã trải qua, bằng cách nào mà chúng tôi có thể đưa ra những quyết định tệ hại, và làm thế nào chúng tôi đã đưa ra những quyết định thật sự tốt".
Quảng cáo
Steve cũng tập trung vào trụ sở mới của Apple, vốn đang được xây dựng trên mảnh đất của trụ sở HP cũ trong một khu vực cũng ở thành phố Cupertino. Ông rất tích cực tham dự vào quá trình thiết kế khi cùng làm việc với công ty Norman Foster Architects. Tòa nhà này sẽ phản ánh nhiều suy nghĩ đã từng xuất hiện khi xây dựng trụ sở của Pixar, ngoại trừ việc nó mang âm hưởng Apple. Nó sẽ là một cấu trúc hình vòng khổng lồ cao 4 tầng và có thể chứa 13.000 nhân viên. Nó được thiết kế đặc biệt để tăng sự tương tác giữa nhân viên. Một số người đã so sánh nó với một trạm không gian. Nó có một hành lang chung chạy dài cả vòng tròn ở mỗi tầng. Chỉ một quán cà phê mà có thể chứa đến 3.000 người. Khoảng 80% diện tích đất thì được bao phủ bởi cây cỏ, bao gồm cả một khu vực rộng lớn ở giữa.
Bản thân tòa nhà này cũng là một kiệt tác về kĩ thuật bởi ngoại thất của nó không có bất kì một tấm kính phẳng nào cả. Thay vào đó, tường của tòa nhà được làm từ những tấm kính cong lớn. Cửa cũng có thể được mở ra khi thời tiết tốt theo kiểu trượt. Steve từng nói với Hội đồng thành phố Cupertino rằng "Tôi nghĩ chúng tôi đã làm được việc xây toàn nhà văn phòng tốt nhất thế giới".
Cách thức Steve tiếp cận việc xây trụ sở cũng được dẫn dắt bởi cùng những quy luật mà ông áp dụng cho sản phẩm Apple. Thiết kế kiểu nào sẽ khiến trụ sở trở thành lý tưởng? Bạn càng đến được gần lý tưởng đó thì càng tốt cho Apple. Ông muốn làm tất cả mọi thứ có thể để đảm bảo rằng Apple sẽ tiếp tục đi theo con đường mà ông tin rằng Apple nên đi - chính là việc trở thành công ty công nghiệp quan trọng nhất, cần thiết nhất và sáng tạo nhất trên thế giới.
Cook nhớ lại: "Steve muốn mọi người yêu Apple, không chỉ làm việc cho Apple, mà phải thật sự yêu Apple và thật sự hiểu sâu về Apple, về giá trị của công ty. Anh không còn viết chúng lên tường hay in những poster lớn nữa, thay vào đó anh muốn nhân viên hiểu được chúng. Anh ấy muốn mọi người làm việc vì một lý tưởng to lớn hơn".
Niềm tin rằng Apple là một nơi đặc biệt cũng được Steve chia sẻ với Cook và cũng là một trong những lý do vì sao ông hối thúc Ban quản trị nhanh chóng đưa Cook lên thay cho ông. Cook nói: "Đây là một sợi dây quan trọng của giữa tôi. Tôi thật sự rất yêu Apple, và tôi cũng nghĩ rằng Apple có mặt vì một lý tưởng lớn. Có rất ít công ty như thế này còn hiện diện trên trái đất".
Tim Cook biết tin mình sẽ được chọn là CEO kế nhiệm cho Steve
Vào ngày 11/8, một ngày chủ nhật, Steve gọi Tim Cook và nói ông hãy sang nhà Steve ngay. Cook nhớ lại: "Anh ấy nói anh ấy muốn nói chuyện với tôi về vài thứ. Đây là khoảng thời gian mà anh ở nhà suốt, và tôi hỏi khi nào. Anh ấy nói ngay bây giờ. Thế nên tôi sang nhà Steve ngay lập tức. Anh nói với tôi Anh đã quyết định tôi nên trở thành CEO. Lúc đó, tôi nghĩ rằng Steve nghĩ anh ấy sẽ sống rất lâu khi nói ra điều đó, bởi vì chúng tôi đã thảo luận đủ kiểu về việc tôi trở thành CEO và Steve làm chủ tịch hội đồng quản trị thì sẽ có ý nghĩa như thế nào."
Cook nói với vẻ đăm chiêu kèm nụ cười nhẹ. "Đó là một đoạn đối thoại thú vị. Anh ấy ấy nói 'Anh sẽ đưa ra toàn bộ các quyết định'. Rồi tôi nói lại. 'Khoan, để tôi hỏi anh một câu hỏi'. Tôi cố gắng chọn một thứ gì đó sẽ làm ảnh kích động, thế rồi tôi nói 'Ý anh là nếu tôi xem một mẫu quảng cáo và thích nó, nó sẽ được cho chạy mà không cần sự đồng ý của anh?'. Steve cười và nói 'À, tôi hi vọng ít nhất anh sẽ hỏi ý tôi'. Tôi hỏi lại Steve hai hay ba lần 'Anh có chắc anh muốn làm điều này?' bởi vì tôi nhìn thấy ảnh ấy đang ngày càng khỏe lên. Tôi cũng thường hay ghé qua đó trong cả tuần, và đôi khi là cả cuối tuần. Mỗi lần tôi nhìn thấy anh ấy, anh ấy dường như đang khỏe hơn. Bản thân ảnh cũng cảm thấy như thế. Nhưng thật không may, mọi chuyện không đi theo hướng đó".
Cook đã là ứng viên rõ ràng cho vị trí CEO Apple từ nhiều năm trước. Ông đã từng điều hành công ty hai lần trong lúc Steve rời đi vì lý do sức khỏe hồi năm 2004 và 2009. Bên cạnh đó, Steve cũng ưu tiên ứng viên trong nội bộ hơn. "Nếu bạn tin rằng việc hiểu được văn hóa Apple là quan trọng, bạn sẽ chọn ngay một ứng viên nội bộ", Cook giải thích. "Nếu tôi phải rời đi ngay hôm nay tôi cũng sẽ đề xuất một ứng viên đang làm cho Apple, bởi vì tôi không nghĩ rằng có cách nào để một ai đó mới đến công ty có thể hiểu được sự phức tạp của những gì chúng tôi đang làm ở đây và thật sự hiểu sâu văn hóa của chúng tôi.
"Và tôi nghĩ rằng Steve biết phải tìm một ai đó tin rằng khái niệm 'Beatles' [Jobs tin rằng bốn ca sĩ của bạn nhạc The Beatles đã làm nổi bật những điểm tốt của nhau - và cũng để trung hòa những gì không cần thiết của từng cá nhân]. Apple sẽ không được đối đãi tốt nếu có một CEO chỉ muốn hoặc chỉ cảm thấy họ cần thay thế Steve một cách hoàn hảo. Tôi không nghĩ rằng sẽ có người như thế, nhưng có thể họ sẽ cố gắng làm thế. Anh ấy biết tôi sẽ không bao giờ ngu ngốc đến nỗi làm điều đó".
Họ cũng thường nói về số phận của Apple sau khi Steve qua đời. Theo lời Cook, "Anh ấy sẽ không muốn chúng tôi hỏi rằng 'Steve sẽ làm gì?'. Anh ghét cách mà văn hóa của Disney bị chững lại sau khi Walt Disney mất, và Steve quyết định không thể để điều đó diễn ra với Apple".
8 tuần sau khi Steve nói Cook sẽ trở thành CEO, mọi thứ đột ngột trở nên tệ hơn. "Tôi xem một bộ phim với Anh ấy vào hôm Thứ Sáu trước khi Anh ấy qua đời", Cook hồi tưởng. "Chúng tôi cùng xem phim Remember the Titans [một câu chuyện cảm động về một người thua cuộc trong môn bóng bầu dục]. Tôi rất ngạc nhiên khi anh ấy muốn xem phim đó. Tôi hỏi 'Anh có chắc không?' vì Steve không hề thích thể thao chút nào. Thế rồi chúng tôi xem và nói về nhiều thứ, lúc rời đi tôi nghĩ rằng Steve khá hạnh phúc. Và rồi đột nhiên, mọi thứ sụp đổ (nguyên văn: went to hell) vào cuối tuần đó".
Nguồn: Fast Company
.jpg)