Quy trình mixing đầy thú vị phía sau sự thành công của album Invasion of Privacy của Cardi B

Leslie Brathwaite là cái tên có thể hơi xa lạ với bạn đọc, nhưng lại cực kỳ đáng tin cậy trong giới nghệ sỹ. Một trong những thành công mới nhất của ông chính là mixing cho album Invasion of Privacy của Cardi B vừa thắng giải Best Rap Album ở giải Grammy Awards lần thứ 61. Đây cũng là album rap của nghệ sỹ nữ solo đầu tiên thắng giải trong hạng mục này.

Trước đây Brathwaite đã từng làm việc cùng các nghệ sỹ nổi tiếng khác như T-Pain, Rick Ross, Travis Porter, Gucci Mane, Beyoncé and Jay Z, Future hay Lil Uzi Vert. Công việc chính của ông cũng tương tự như bao kỹ sư âm thanh khác, đó là hòa trộn và cân chỉnh các track âm thanh của từng nhạc cụ và tiếng vocal thành 1 tác phẩm hoàn chỉnh, mang đến cho nó cái "hồn" và truyền tải được các cảm xúc mà người nghệ sỹ muốn gởi gắm đến người nghe. Leslie Brathwaite hiện đang sở hữu 7 đề cử giải Grammy, thanh công mà hầu như kỹ sư âm thanh nào cũng phải ngưỡng mộ. Dưới đây là bài phỏng vấn Leslie Brathwaite về chi tiết các công đoạn mixing cũng như hiệu chỉnh âm học cho album Invasion of Privacy của Cardi B.



Công việc chính của kỹ sư mixing là gì và vì sao cần phải có cho 1 bài hát hay album?

Sau khi các nghệ sỹ, nhạc công và nhà sản xuất hoàn thành các phần thu "phôi", tôi phải nghe lại tất cả và quyết định xem hướng mixing nào là phù hợp nhất, không chỉ cho track vocal mà còn với những track nhạc cụ khác nữa nếu cần. Các quyết định bao gồm mix tiếng vocal như thế nào, độ lớn của track vocal và kick drum ra sao, tiếng bass cần dày hơn hay mỏng hơn,... Có thể nói hầu như các quyết định đều xuất phát từ tôi cả.

Đôi khi nghệ sỹ cũng có thể mắc 1 số lỗi khi thu âm và tôi sẽ giúp sửa lại phần hát của họ, miễn là lỗi không quá nặng. Bài hát khi thu gốc cũng không truyền tải hết cảm xúc của nghệ sỹ nên chắc chắn sẽ cần đến công đoạn mixing.

Các nghệ sỹ có bao giờ đóng góp ý kiếng riêng cho hướng mixing theo ý họ hay không?

Tỷ lệ khoảng 50/50. Những nghệ sỹ mới hoặc chưa có nhiều kinh nghiệm sẽ hỏi ý kiến của tôi nhằm tìm kiếm hướng mixing tốt nhất cho tác phẩm của mình. Những nghệ sỹ nổi tiếng cũng thường như vậy, tuy nhiên họ có kinh nghiệm riêng và sẽ đưa ra 1 số yêu cầu cá nhân. Tuy vậy tôi có thể khẳng định rằng ngay cả những người có nhiều ý tưởng vẫn chừa lại "đất diễn" cho tôi, đó là vì họ coi trọng quan điểm của tôi.

Ông bắt đầu làm việc với Cardi B từ khi nào?

Hồi năm 2017, Craig Kallman gọi điện thoại cho tôi, thông báo rằng Atlantic Records vừa ký hợp đồng cùng Cardi B và tỏ ý định muốn tôi tham gia mix album cho Cardi B. Sau đó bẵng đi cho đến tháng 3/2018 tôi mới nhận thêm 1 cuộc gọi nữa mời tôi đến Miami để mix album cho Cardi B. Tôi mất 1 tuần rưỡi để hoàn thành công đoạn mix cho album này.

Ông từng nhận định rằng mình chọn công việc này vì không thích tương tác với giới nghệ sỹ, điều này chính xác là như thế sao?

Cũng không hẳn. Xin nói rõ là tôi rất thích tương tác với con người và tôi yêu âm nhạc, chỉ là không muốn dính líu quá nhiều đến ngành công nghiệp âm nhạc mà thôi. Rất nhiều lần tôi phải đối diện với những kẻ kệch cỡm trong ngành âm nhạc, những kẻ nghĩ rằng cái gì mình cũng biết và xem thường người khác. Đó là thứ mà tôi muốn tránh đi.

May mắn là trong quá trình làm việc tôi được tiếp xúc với rất nhiều những người "tốt tính" và điều này làm tôi giảm dần ác cảm với ngành công nghiệp âm nhạc nói chung. Card B rất hiểu tính tôi nên trong quá trình làm việc cô cố gắng không đưa ra quá nhiều các bình luận không cần thiết để tránh làm tôi cảm thấy khó chịu, và tôi rất hài lòng về điều này.

Có vẻ như ông đã rất vui vẻ khi làm việc cùng Cardi B để hoàn thành album Invasion of Privacy, vậy thì có ca khúc nào trong album mà ông đặc biệt thích hay không? Và vì sao?

Tôi thích nhất 2 bài "Get Up 10" và "Ring". "Get Up 10" mang đến cảm hứng mạnh mẽ cho người nghe và hoàn toàn thích hợp để làm ca khúc mở đầu cho album. Còn bài "Ring" thì nổi bật nhờ sự góp mặt của Kehlani.

Điều gì làm ông quyết định chọn nghề kỹ sư mix nhạc?


Tôi được sinh ra tại Saint Thomas (Virgin Islands) và đây giống như là cái nôi của nền văn hóa âm nhạc, trung tâm của calypso, soca và reggae. Từ rất sớm tôi đã bắt đầu theo chân các ban nhạc calypso để phụ việc, vừa kiếm thêm thu nhập vừa thỏa mãn được sở thích âm nhạc của mình. Khi lớn thêm chút nữa, tôi bị mê mẩn bởi bộ sưu tập nhạc của cha mình và hầu như nghe chúng suốt ngày.Tôi cũng đi tour Full Sail với cha và ngay lập tức bị "hớp hồn" bởi các dàn thiết bị âm thanh, từ đó đi đến quyết định chọn con đường này để lập thân.

Sau khi tốt nghiệp, tôi bắt đầu chạy việc ở D.A.R.P. Studio và làm các công việc lặt vặt khác, sau đó dần dần được cất nhắc lên các vị trí cao hơn. Từ thực tập sinh không lương tôi lên vị trí trợ lý kỹ sư rồi đến kỹ sư thu âm. Tác phẩm đầu tiên mà tôi mix là “Don’t Take It Personal” của Monica. Đây cũng là lúc tôi quyết định không làm kỹ sư thu âm nữa mà chuyên tâm vào công việc mix nhạc, đơn giản chỉ vì tôi yêu thích nó hơn. Thêm vào đó, xu hướng của ngành công nghiệp âm nhạc là họ muốn có những người thông thạo chuyên sâu 1 công việc hơn là biết nhiều thứ mà không giỏi gì hết. Các nghệ sỹ cũng vậy, họ luôn đánh giá cao 1 kỹ sư chuyên mix nhạc hơn là 1 kỹ sư vừa thu âm vừa mix nhạc.

Ông có phong cách mix riêng của mình hay không?

Tôi nghĩ là có. Các nghệ sỹ tìm đến tôi khi họ muốn bài hát của mình có tiếng bass chắc khỏe và trực diện hơn, đủ sức gây ấn tượng cho người nghe ngay từ những giây đầu tiên. Nói chung tiếng bass phải mạnh nhưng vẫn giữ được sự chi tiết cần có, đây mới là điều khó nhất.

Đâu là sự cân bằng giữa những gì công nghệ điện tử có thể làm và những track thu được nghệ sỹ cung cấp?

Công nghệ sẽ rất hữu dụng khi chúng ta sử dụng chúng như các công cụ. Tuy nhiên nếu quá phụ thuộc vào nó, những thứ tồi tệ chắc chắn sẽ xảy ra. Ý tôi ở đây là nếu kỹ sư âm thanh phụ thuộc quá nhiều vào các plug-in, anh ta sẽ sinh ra tính ỷ lại và luôn chờ đợi các bộ plug-in mới được phát hành chứ hoàn toàn không có ý định tự thân tìm tòi hay sáng tạo thêm.Tôi nhớ rằng mình đã từng chạy qua lại trong hàng dàn thiết bị khổng lồ để chỉnh nhạc, còn giờ đây phần lớn thời gian chỉ là ngồi trước chiếc máy tính cá nhân.

Điều này là tốt chứ vì nó cho phép chúng ta có thể làm việc ở bất cứ đâu.

Đúng vậy, và tôi hoàn toàn không chối cãi điều đó. Tôi đã đến NAMM mà chỉ cần mang theo chiếc laptop là đã có thể cắm nó vào bất cứ đâu. Nhớ lại lúc trước công đoạn cắt ghép nhạc cần đến hơn 2 giờ chỉ để tua băng và căn chỉnh vị trí, còn giờ thì mất chưa đến 2 giây để nhấn phím Ctrl+C (copy) và Ctrl+V (paste), thật nhanh nhưng cũng có chút lười biếng trong đó.

Ông thường bắt đầu mix từ phần nào trong bản nhạc?

Tôi thường bắt đầu với track vocal sau đó mới đến các track nhạc cụ rồi cuối cùng mới là thêm hiệu ứng. Tôi cảm thấy vocal luôn là quan trọng nhất trong bất cứ bài hát nào, vì thế tốn thời gian để căn chỉnh cho nó nhiều nhất. Sau track vocal là đến track drum, đa phần là do mối tương quan của nó với tiếng bass tổng thể trong 1 bài nhạc phong cách hip-hop. Phần cuối cùng trước công đoạn mix tổng thể là làm việc với các track nhạc cụ. Quy trình này diễn ra khá nhanh và dễ dàng do không cần phải chỉnh sửa quá nhiều. Các nhạc công thường chơi rất tốt. Cuối cùng là mix track nhạc (đã hoàn thành) và track vocal (đã hoàn thành) vào thành 1 bài hát hoàn chỉnh.

Khi quyết định 1 bài hát đã được mix hoàn hảo, ông dựa vào các thông số kỹ thuật hay cảm nhận nghe của bản thân mình?

Cả hai. Tôi thường nói với mọi người rằng âm nhạc là thứ để chúng ta cảm nhận, còn các yếu tố kỹ thuật không quá quan trọng, tuy nhiên đôi khi vẫn phải cố gắng "dung hòa" cả 2 thứ để đáp ứng yêu cầu của các nghệ sỹ. Thỉnh thoảng vẫn có người hỏi các câu hỏi kỹ thuật như dải tần roll-off hay gì gì đó và tôi kiểu như "ai mà biết". Tôi chỉ vặn các núm chỉnh cho đến khi cảm thấy "nghe hay nhất" mà thôi. Khi nó đã đạt tới ngưỡng "hay" cần thiết thì tôi dừng tay lại, tất cả chỉ có thế. Tôi cũng chẳng quan tâm đến giá trị trên núm vặn đang ở mốc nào nữa.

Điều này dĩ nhiên không có nghĩa là tôi "mù công nghệ", chính xác hơn là tôi không muốn mình bị phụ thuộc vào nó quá nhiều. Ví dụ nếu tôi lúc nào cũng nhìn thông số kỹ thuật, trong đầu tôi sẽ hình thành 1 nhận định kiểu như "thường phải ở mốc 5~6 mới hay" hoặc "EQ phải preset như thế này mới đúng". Điều này sẽ mang đến sự máy móc trong phương pháp làm việc, và tôi không bao giờ muốn như vậy. Và bạn còn có thể bị "lậm" với nó nữa, nghĩa là khi nghe hay rồi nhưng không đúng với các "mốc" mà bạn tự đặt ra cho mình, bạn sẽ cố gắng thuyết phục bản thân là nó "chưa hay" để chỉnh lại theo các "mốc" kia. Có Chúa mới biết cái nào hay hơn.

Theo ông thì lỗi âm học nào thường thấy nhất khi mix các bản thu hiện nay?

Là lỗi méo tiếng. Điều này rất dễ hiểu do nghệ sỹ cứ thích "hét" vào microphone hay pre-amp, hoặc kỹ sư thu âm còn quá non tay khi chỉnh nhạc. Méo tiếng rất khó để điều chỉnh và thường thì trong bản thu cuối cùng vẫn còn tồn tại chúng, tôi chỉ có thể dùng hiệu ứng điện tử để "che" đi phần nào và làm chúng không quá lộ liễu, gây khó chịu cho người nghe. Nhưng cũng có 1 bộ phận người nghe thích kiểu âm méo tiếng. Đúng là mỗi người luôn có sở thích khác nhau.

Ông nghĩ sao về công nghệ hiện tại cho phép các nhà sản xuất và nghệ sỹ nghiệp dư tự sáng tác và mix nhạc từ đầu đến cuối?

Tôi rất thích điều đó. Nhiều người có khả năng sáng tạo tốt nhưng lại không hiểu về nhạc lý, từ đó trở thành rào cản khi họ muốn viết nhạc. Các công cụ hiện tại giúp người ta sáng tác chỉ với chiếc laptop, khiến thị trường âm nhạc trở nên đa dạng hơn cũng như mang đến cơ hội cho các nghệ sỹ nhỏ lẻ. Điểm yếu duy nhất của nó có thể chính là do ai cũng làm được nên mức sàn chất lượng bị hạ thấp. Bạn có thể có công cụ hỗ trợ, nhưng cần phải có tài năng nữa. Có tài nhưng không nhận ra được tài năng của mình là điều rất đáng tiếc, nhưng không có tài năng mà cứ ảo tưởng rằng mình giỏi thì cũng không phải là điều hay.

Như nói trên, hiện tại ông chỉ cần chiếc laptop là đủ mà không phải sử dụng hàng tá thiết bị khổng lồ như trước nữa đúng không?

Đúng. Hồi trước tôi phải thuê thêm trợ lý vì 1 mình không thể nào thao tác cùng lúc trên tất cả các thiết bị. Ví dụ như khi tôi mix xong 1 track thì trợ lý sẽ ngay lập tức xuất ra băng từ, tiết kiệm được thời gian tôi phải tự đi đến máy thu, điều chỉnh các thông số và bấm xuất nhạc. Với phòng thu gồm nhiều cụm hệ thống máy khác nhau còn mệt mỏi và rối rắm nhiều nữa. Giờ đây tôi chỉ cần làm xong công đoạn nào rồi bấm phím lưu lại là xong, sau đó tải chúng lại nếu cần sử dụng hay có sai sót nào đó. Bạn cũng không còn bị thu hỏng và phải làm lại như trên băng từ vật lý.

Sau khi ông mix nhạc, chúng sẽ đến tay ai?

Sau quy trình mix bài nhạc sẽ ngay lập tức được xử lý master. Công đoạn này nhằm gia tăng âm lượng cho bài nhạc lớn nhất có thể mà không bị méo tiếng, ngoài ra còn giúp cho mức âm lượng của tất cả các bài hát trong album được cân bằng tuyệt đối. Đa số các album của nghệ sỹ nổi tiếng thường được mix bởi 3~4 kỹ sư khác nhau nên sự khác biệt âm lượng là không tránh khỏi, quá trình master sẽ giải quyết điều đó.

Vậy là khi vừa mix xong âm lượng nhạc sẽ nhỏ hơn thành phẩm cuối cùng? Và có thể người nghe sẽ nhận xét rằng bài nhạc "kém sống động" vì điều này?

Có chút tương tự như thế. Quá trình master sẽ gia tăng âm lượng nhạc đáng kể nhưng không quá nhiều, tránh làm cho bài nhạc bị méo tiếng. Các tinh chỉnh của tôi trong quá trình mix sẽ vẫn còn đó khi bạn nghe chúng, chỉ là công đoạn master làm bài nhạc được "nổi bật" hơn mà thôi.

Có bao giờ ông cảm thấy chưa hài lòng khi hoàn thành bản mix để đưa sang công đoạn tiếp theo?

Tôi có 1 quy định tự đặt ra cho bản thân là không nên quá khắt khe và đòi hỏi tất cả mọi thứ phải hoàn hảo. Khi bài nhạc được phát hành, chắc chắn sẽ có những ý kiến trái chiều và ta sẽ không làm gì được để thay đổi chúng. Có người sẽ thích kiểu mix của tôi và người khác không thích hay thậm chí ghét chúng, tôi chấp nhận điều này. Khi mix lại 1 bài nhạc vài lần và khi tôi tự đặt ra cho mình quá nhiều câu hỏi như "thế này đã thực sự tốt chưa" hay "có gì còn thiếu không", thì tôi biết đã đến lúc mình nên tạm dừng. Tôi tự nhận xét rằng quy trình mix của mình diễn ra khá nhanh chứ không "dây dưa" nhiều.

"Nhanh" là khoảng bao lâu?

Với 1 bài nhạc rap tôi tốn khoảng 3 giờ để mix nó, còn bài hát càng nhiều vocal thì sẽ càng lâu, chiếm từ 8~10 giờ. Tôi tự thấy mình làm việc khá nhanh do có vài kỹ sư mất đến cả tuần để mix 1 bài nhạc. Nhìn chung đây là con số bình thường vào những năm '80 và đến nay người ta vẫn còn suy nghĩ theo hướng đó. Khi tôi nói mình có thể mix xong 1 bài nhạc trong từ 3~6 giờ, người ta nhìn tôi như sinh vật lạ ấy.

Lượng track "phôi" cho album Invasion of Privacy của Cardi B có nhiều không và chúng có được sắp xếp tốt không?

Các track "phôi" của album được sắp xếp rất tốt. "I Like It" là track phức tạp nhất trong album vì có thêm sự tham gia của J Balvin và Bad Bunny nữa. Có khoảng 60 track "phôi" và công đoạn mix cho bài này hơi rối rắm hơn chút. Các bài khác thì không quá mất nhiều thời gian.

Ông từng nói mình không thích sử dụng quá nhiều plug-in. Điều này có nghĩa là các track "phôi" trước khi đến tay ông đều đã được chỉnh sẵn 1 chút rồi?

Đúng vậy. Thực ra mà nói thì các nghệ sỹ mà tôi làm việc chung đều có tầm cỡ thế giới như Cardi B, Pharrell hay Beyoncé nên tiêu chuẩn âm nhạc của họ đều rất cao. Đôi khi chỉ cần 1 chút thay đổi cũng đủ làm bài nhạc nghe khác đi, có lúc hay hơn và có lúc dở hơn. Tôi thường không phụ thuộc vào quá nhiều plug-in mà chỉ có các thay đổi nhỏ, thêm cái này 1 chút, giảm cái kia 1 chút cho đến khi cảm thấy vừa ý nhất. Các thay đổi cơ bản đôi khi lại truyền tải tốt hơn cái hồn của tác phẩm.

https://open.spotify.com/album/4KdtEKjY3Gi0mKiSdy96ML?si=luAKvdxdQIuH3Qw1fvcVPA

Có bao giờ ông cần phải chỉnh sửa sâu vào tiếng vocal chưa?

Có, rất nhiều lần là đằng khác. Không như nhiều người mang định kiến, tôi xem AutoTune là 1 công cụ mạnh mẽ để có thể đạt được những thay đổi như mong muốn mà tiết kiệm rất nhiều thời gian. Đôi khi các nghệ sỹ với khả năng hát cực tốt như Ariana Grande vẫn yêu cầu chỉnh sửa 1 chút để tạo nên sự mới lạ, và điều này là cần thiết để làm các bài hát trong album không bị "na ná" nhau. Ngoài AutoTune, thỉnh thoảng tôi cũng sử dụng thêm phần mềm Melodyne khi cần chỉnh sửa chi tiết hơn. AutoTune cũng không làm biến đổi các nốt nhạc nên tôi rất yên tâm.

Ông có sử dụng AutoTune hay Melodyne trong Invasion of Privacy không?

Tôi dùng cả 2. AutoTune được sử dụng để chỉnh giọng hát của Kehlani trong "Ring" nhưng không quá nhiều, ngoài ra cũng được dùng cho giọng của Migos trong bài "Drip". Trong cả album tôi cũng dùng thêm Melodyne nữa, đáng chú ý nhất là đoạn hook của Cardi B trong "Be Careful", nếu không có Melodyne thì nó nghe sẽ hơi ngang. Bài "Money" thì được tùy chỉnh 1 số điểm nhỏ để nghe bắt tai hơn, ví dụ phần hi-hat được chỉnh roll-off ở low-end và thêm 4dB trong dải cao, còn phần piano cũng được tăng dải high-end. Ngoài ra còn có các tùy biến khác cho dải low-end để giống với tiếng kick drum.

"I Like It" hình như tốn nhiều thời gian hơn để mix thì phải?

Nếu so với tốc độ làm việc của tôi với các bài hát khác thì đúng như vậy. "I Like It" tốn khoảng 1 ngày rưỡi để mix xong, và tôi chỉ có 1 tuần để hoàn thành cả album. Nhìn lại thì đó quả là 1 tuần làm việc điên cuồng.

Ông có nhận xét gì về các công nghệ và phần mềm âm thanh hiện nay?

Tôi cảm thấy rất ghen tỵ vì sự đại trà và dễ tiếp cận của chúng. Lúc tôi mới làm quen với mix nhạc thì làm gì có những điều kiện như bây giờ, tất cả những gì tôi có là 1 bộ bách khoa toàn thư. Tôi từng nhớ phải tìm kiếm thông tin theo các danh mục khác nhau và rất mất thời gian, đó là "internet" của tôi đấy. Giờ thì chỉ cần vào Google và tìm kiếm nhanh chóng tất cả mọi thứ. Quả là một sự thay đổi tuyệt vời.

Xin cảm ơn ông.