Nhiều chục năm về trước, công ty nào nắm được dầu trong tay là công ty đó giàu vì dầu hay xăng là thứ làm cho cả nền kinh tế vận hành. Nhưng trong thời đại ngày nay, thời thế đã thay đổi khi mà người ta ngày càng sống trên mạng nhiều hơn thì ai nắm được dữ liệu (data) sẽ trở thành ông hoàng. Những công ty lớn như Alphabet, Facebook, Apple, Amazon, Microsoft là những nhân tố chủ chốt, họ kiếm được rất nhiều tiền từ dữ liệu và hơn hết, họ đang nắm tất cả mọi kiến thức về một cá nhân trong tay trong khi lại giữ vị trí quá lớn trên thị trường.
Việc các công ty này trở nên lớn mạnh và kiếm được doanh thu lớn hay đạt mốc công ty giá trị nhất thế giới không phải là cái tội. Ngược lại, họ đã mang tới nhiều tiện ích cho người dùng. Thế giới sẽ ra sao nếu không có Google để tìm kiếm những kiến thức bị rải rác khắp nơi, người ta sẽ không thể nào kết nối nhau một cách dễ dàng nếu không có Facebook, và Amazond đang phục vụ hàng triệu khách hàng trên khắp toàn cầu với thời gian giao hàng cực nhanh. Những công ty này cũng không làm gì quá khi xét về mức độ cạnh tranh dù một số đã từng bị kiện độc quyền nhưng so với ngành dầu khí thì vẫn không là gì. Ngoài ra, khi xem xét về thị trường bán lẻ so với thị trường online, thị phần của các công ty nói trên cũng không phải là thứ gây ra lo ngại. Sự bùng nổ của các công ty nhỏ như Snapchat cũng cho thấy rằng những đơn vị mới gia nhập thị trường vẫn có thể tạo ra những làn sóng mới nếu làm đúng cách.
Nhưng việc các công ty Internet này đang kiểm soát nhiều dữ liệu đã mang đến cho họ quyền lực lớn chưa từng thấy. Những cách suy nghĩ về cạnh tranh ở thời đại của dầu mỏ giờ đã trở nên lỗi thời, và nền kinh tế bây giờ là "kinh tế dữ liệu". Người ta cần những cách mới hơn để tiếp cận khách hàng.
Trước khi nói tiếp, hãy nhìn lại xem những gì đã thay đổi? Smartphone và Internet khiến dữ liệu sinh ra ở tốc độ rất nhanh và nhiều, đương nhiên dữ liệu cũng trở nên quý hơn. Dù bạn đi chạy bộ, dù bạn chỉ ngồi xem TV hay đang dừng xe chờ đèn đỏ, bạn đều có thể phát sinh ra những dấu vết số. Khi mà càng lúc càng có nhiều thiết bị kết nối vào mạng, lượng data sẽ càng tăng lên với tốc độ cao hơn. Một số người ước tính rằng chỉ riêng những chiếc xe tự hành thôi đã có thể tạo ra 100 gigabyte dữ liệu mỗi giây.
Trong khi đó, các kĩ thuật trí tuệ nhân tạo như machine learning giúp chúng ta trích xuất được nhiều thông tin hữu ích từ những dữ liệu này. Các thuật toán có thể đoán được khi nào thì người dùng chuẩn bị mua sắm đồ đạc, khi nào thì một cái động cơ phản lực chuẩn bị hỏng, hay một người sắp mắc bệnh. Những công ty lớn như GE hay Siemens giờ tự xem mình là những công ty dữ liệu chứ không thuần là công ty bán đồ cơ khí - kĩ thuật - điện tử nữa.
Việc này cũng thay đổi bản chất của cạnh tranh. Các công ty công nghệ lớn đã luôn hưởng lợi từ hiệu ứng mạng lưới (network effect): càng có nhiều người dùng đăng kí Facebook thì những người khác sẽ càng có động lực để cùng tham gia vào mạng xã hội này. Bằng cách thu thập nhiều dữ liệu hơn, một công ty có thể có nhiều thông tin hơn để cải thiện sản phẩm của mình, thu hút được nhiều người dùng hơn, tạo ra nhiều dữ liệu hơn, và cứ thế lặp đi lặp lại. Ví dụ: Tesla càng thu thập nhiều dữ liệu từ xe tự lái thì bản thân những chiếc xe đó sẽ tự vận hành tốt hơn. Đây cũng là một trong những lý do mà Tesla chỉ bán được 25.000 chiếc xe trong quý đầu tiên lại được định giá cao hơn cả GM.
Đây là bản lược dịch của mình nó về dữ liệu và tầm quan trọng của nó tới các công ty. Phần còn lại liên quan đến cạnh tranh và pháp lý, mời các bạn đọc thêm trong link nguồn của Economist nhé.
Việc các công ty này trở nên lớn mạnh và kiếm được doanh thu lớn hay đạt mốc công ty giá trị nhất thế giới không phải là cái tội. Ngược lại, họ đã mang tới nhiều tiện ích cho người dùng. Thế giới sẽ ra sao nếu không có Google để tìm kiếm những kiến thức bị rải rác khắp nơi, người ta sẽ không thể nào kết nối nhau một cách dễ dàng nếu không có Facebook, và Amazond đang phục vụ hàng triệu khách hàng trên khắp toàn cầu với thời gian giao hàng cực nhanh. Những công ty này cũng không làm gì quá khi xét về mức độ cạnh tranh dù một số đã từng bị kiện độc quyền nhưng so với ngành dầu khí thì vẫn không là gì. Ngoài ra, khi xem xét về thị trường bán lẻ so với thị trường online, thị phần của các công ty nói trên cũng không phải là thứ gây ra lo ngại. Sự bùng nổ của các công ty nhỏ như Snapchat cũng cho thấy rằng những đơn vị mới gia nhập thị trường vẫn có thể tạo ra những làn sóng mới nếu làm đúng cách.
Nhưng việc các công ty Internet này đang kiểm soát nhiều dữ liệu đã mang đến cho họ quyền lực lớn chưa từng thấy. Những cách suy nghĩ về cạnh tranh ở thời đại của dầu mỏ giờ đã trở nên lỗi thời, và nền kinh tế bây giờ là "kinh tế dữ liệu". Người ta cần những cách mới hơn để tiếp cận khách hàng.
Trước khi nói tiếp, hãy nhìn lại xem những gì đã thay đổi? Smartphone và Internet khiến dữ liệu sinh ra ở tốc độ rất nhanh và nhiều, đương nhiên dữ liệu cũng trở nên quý hơn. Dù bạn đi chạy bộ, dù bạn chỉ ngồi xem TV hay đang dừng xe chờ đèn đỏ, bạn đều có thể phát sinh ra những dấu vết số. Khi mà càng lúc càng có nhiều thiết bị kết nối vào mạng, lượng data sẽ càng tăng lên với tốc độ cao hơn. Một số người ước tính rằng chỉ riêng những chiếc xe tự hành thôi đã có thể tạo ra 100 gigabyte dữ liệu mỗi giây.
Trong khi đó, các kĩ thuật trí tuệ nhân tạo như machine learning giúp chúng ta trích xuất được nhiều thông tin hữu ích từ những dữ liệu này. Các thuật toán có thể đoán được khi nào thì người dùng chuẩn bị mua sắm đồ đạc, khi nào thì một cái động cơ phản lực chuẩn bị hỏng, hay một người sắp mắc bệnh. Những công ty lớn như GE hay Siemens giờ tự xem mình là những công ty dữ liệu chứ không thuần là công ty bán đồ cơ khí - kĩ thuật - điện tử nữa.
Việc này cũng thay đổi bản chất của cạnh tranh. Các công ty công nghệ lớn đã luôn hưởng lợi từ hiệu ứng mạng lưới (network effect): càng có nhiều người dùng đăng kí Facebook thì những người khác sẽ càng có động lực để cùng tham gia vào mạng xã hội này. Bằng cách thu thập nhiều dữ liệu hơn, một công ty có thể có nhiều thông tin hơn để cải thiện sản phẩm của mình, thu hút được nhiều người dùng hơn, tạo ra nhiều dữ liệu hơn, và cứ thế lặp đi lặp lại. Ví dụ: Tesla càng thu thập nhiều dữ liệu từ xe tự lái thì bản thân những chiếc xe đó sẽ tự vận hành tốt hơn. Đây cũng là một trong những lý do mà Tesla chỉ bán được 25.000 chiếc xe trong quý đầu tiên lại được định giá cao hơn cả GM.
Đây là bản lược dịch của mình nó về dữ liệu và tầm quan trọng của nó tới các công ty. Phần còn lại liên quan đến cạnh tranh và pháp lý, mời các bạn đọc thêm trong link nguồn của Economist nhé.
Nguồn: Economist
