Bão địa từ có gây nguy hiểm không?

Mới đây vào đầu tháng 5 một cơn bão địa từ đã gây ra sự xáo trộn lớn với bầu khí quyển Trái đất, đặc biệt nó mang đến cơ hội nhìn thấy bắc cực quang ở xa hơn về phía nam so với phạm vi thường thấy. NASA gọi đây là một trong những màn trình diễn cực quang mạnh mẽ nhất được ghi nhận trong 500 năm qua. Thường thì hiện tượng này không mấy được chú ý, nhưng lần này sự phổ biến của cực quang xa về phía nam đã giúp nó trở nên nổi bật. Bên cạnh đó, sự kiện này cũng tạo nên nhiều lo ngại về những thiệt hại mà nó có thể gây ra trên Trái đất.

Mặt trời có lực hấp dẫn rất mạnh, nhưng hoạt động đốt cháy của nó có nhiệt độ cao tới mức lực hấp dẫn này cũng không thể giữ lại 100% khối lượng. Các khí được đẩy ra khỏi vành nhật hoa (lớp ngoài cùng của bầu khí quyển Mặt trời) với tốc độ cao tới mức chúng thoát khỏi sức hút của Mặt trời và đi được những quãng đường rất xa trong không gian.

NASA cho biết: “Gió mặt trời phát ra từ Mặt trời theo mọi hướng với tốc độ khoảng 400 km/giây (khoảng 1,44 triệu km/giờ). Dù hiểu được lý do xảy ra điều này nhưng chúng ta vẫn chưa biết rõ về vị trí ở đó các khí trong vành nhật hoa được tăng tốc, cũng như chưa hiểu được làm cách nào chúng có thể tăng tốc nhanh như vậy.” Bản thân các khí này cũng không được phân phối đồng đều, vì có nhiều khối gió Mặt trời khác nhau di chuyển với tốc độ khác nhau và đi theo nhiều hướng.


Cực quang ngày 10/5/2024 tại làng Daillens, Thụy Sĩ.

Bão địa từ xảy ra khi gió mặt trời tấn công bầu khí quyển Trái đất theo một cách rất đặc biệt. Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) định nghĩa hiện tượng này là "sự xáo trộn lớn của từ quyển Trái đất xảy ra khi có sự trao đổi năng lượng mạnh mẽ từ gió mặt trời vào môi trường không gian xung quanh Trái đất."

NOAA cũng cho biết thêm những cơn bão này là kết quả từ sự biến đổi của gió mặt trời và tạo ra những thay đổi lớn về dòng điện, plasma và từ trường trong từ quyển Trái đất. Chính những tác động này lên từ quyển đã dẫn đến các hiện tượng như cực quang, đồng thời mức độ bão địa từ tăng dần sẽ làm cho cực quang sáng rõ hơn và mở rộng phạm vi xuất hiện của nó.



Bầu khí quyển và từ trường của Trái đất bảo vệ con người khỏi mối nguy hiểm về phóng xạ mà gió Mặt trời có thể gây ra. Hơn nữa, sự gián đoạn của từ trường không gây ra bất kỳ hậu quả tiêu cực nào đối với sức khỏe con người. Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) cho biết: “Từ trường Trái đất không ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, bởi con người đã tiến hóa để sống được trên hành tinh này. Các phi công và phi hành gia ở trên cao có thể gặp phải mức độ bức xạ cao hơn trong những cơn bão địa từ, nhưng mối nguy hiểm đấy là do bức xạ chứ không phải do bản thân từ trường."


Thang đo các mức ảnh hưởng của bão địa từ. Ảnh: NW.

Hầu hết mối nguy hiểm liên quan đến bão địa từ đều đến từ cách chúng ảnh hưởng đến các thiết bị và hệ thống công nghệ. Các cơn bão có thể làm gián đoạn liên lạc vô tuyến và GPS tầm xa, làm tăng lực cản với các vệ tinh quay quanh quỹ đạo Trái đất, khiến các thiết bị điện mặt trời bị hỏng và thậm chí gây ra hiện tượng tăng điện áp của lưới điện trên bề mặt Trái đất. Nếu ở mức độ nghiêm trọng có thể làm sập lưới điện.

Vào năm 2022, một số vệ tinh Starlink mới được triển khai đã bị phá hủy theo cách này trong một cơn bão địa từ. Thậm chí còn có giả thuyết rằng một vụ nổ đủ lớn từ Mặt trời có thể kết thúc luôn thời đại kỹ thuật số. Tất nhiên những sự gián đoạn về công nghệ này có thể gián tiếp gây thiệt hại cho con người, nhưng chí ít sẽ không có tác hại sức khỏe nào từ cơn bão miễn là chúng ta vẫn còn trên mặt đất.

Theo SG.