Một lý do con người tạo ra máy tính và phát triển công nghệ phần cứng máy tính như ngày hôm nay, là để mô phỏng những tình huống có ích cho con người. Một tác dụng gần đây nhất của máy tính phục vụ nhân loại chính là việc mô phỏng kết cấu protein gai của virus gây ra COVID-19, rồi nghiên cứu những phương thuốc tiêu diệt loại virus nguy hiểm này.
Tương tự, cũng nhờ máy tính, chúng ta có thể mô phỏng lại những thế giới ảo với thông số và cách vận hành hệt như đời thật. Hai ví dụ cụ thể là mô phỏng buồng lái máy bay, và mô phỏng lái xe. Khác với những thuật toán mô phỏng biến động thị trường chứng khoán hay mô phỏng cách hoá chất tác động lên mầm bệnh để nghiên cứu chất kháng sinh mới, lái máy bay và đua xe lại có giá trị giải trí tương tác rất lớn.
Suốt mấy chục năm qua, các nhà làm game cũng như các nhà phát triển phần mềm mô phỏng đã cố hết sức để tạo ra những bộ công cụ chân thực nhất. Một trong số các nhà phát triển đó là Kunos Simulazioni của Ý. Studio đến từ thủ đô Rome tạo ra những giải pháp giả lập và mô phỏng xe cộ cho nhiều đội đua chuyên nghiệp. Cùng lúc, họ có một series game đua xe được coi là nổi tiếng nhất nhì trong cộng đồng chơi game đua xe mô phỏng: Assetto Corsa.
Tương tự, cũng nhờ máy tính, chúng ta có thể mô phỏng lại những thế giới ảo với thông số và cách vận hành hệt như đời thật. Hai ví dụ cụ thể là mô phỏng buồng lái máy bay, và mô phỏng lái xe. Khác với những thuật toán mô phỏng biến động thị trường chứng khoán hay mô phỏng cách hoá chất tác động lên mầm bệnh để nghiên cứu chất kháng sinh mới, lái máy bay và đua xe lại có giá trị giải trí tương tác rất lớn.
Suốt mấy chục năm qua, các nhà làm game cũng như các nhà phát triển phần mềm mô phỏng đã cố hết sức để tạo ra những bộ công cụ chân thực nhất. Một trong số các nhà phát triển đó là Kunos Simulazioni của Ý. Studio đến từ thủ đô Rome tạo ra những giải pháp giả lập và mô phỏng xe cộ cho nhiều đội đua chuyên nghiệp. Cùng lúc, họ có một series game đua xe được coi là nổi tiếng nhất nhì trong cộng đồng chơi game đua xe mô phỏng: Assetto Corsa.
Hãy bàn về những khuyết điểm trước.
Xét trên quan điểm đánh giá một trò chơi điện tử, cả Assetto Corsa lẫn phiên bản Competizione đều có rất nhiều thứ cần phải giải quyết về mặt đồ hoạ cũng như nội dung. Đầu tiên là về mặt đồ hoạ. So với những cái tên như Forza, Gran Turismo, Drive Club hay Project CARS, chất lượng hình ảnh của trò chơi đến từ nước Ý giống một bước thụt lùi, chí ít là trên bản PS5.
Ngồi trong buồng lái, hiệu ứng ánh sáng khiến mọi thứ phẳng lì, không nổi được ra khối hình và chất liệu vật thể. Từ dashboard phủ alcantara của Aston Martin Vantage, cho đến những chi tiết sợi carbon trên tay lái, và phần khung thép gia cố thân xe đều tạo ra cảm giác đây là một trò chơi từ thời chục năm về trước. Đua xong, mở replay xem lại những pha vượt thần sầu thì hỡi ôi, chất lượng cây cối cũng như khán giả rất thưa thớt và thiếu chi tiết. Thậm chí đến những màn quay chậm, lốp xe lăn trên mặt đường còn không khớp với vận tốc di chuyển của xe.
Đó là về phần hình, còn về phần nội dung, không có chế độ chơi đơn có cốt truyện, mà bản thân Competizione chỉ cho anh em vào vai những tay đua đẳng cấp, trong những cỗ xe GT3 lao vút trên đường đua. Mọi drama, mọi bước ngoặt đều diễn ra trong các cuộc đua, thay vì tạo ra chuyến hành trình của một tay lái từ thời điểm chân ướt chân ráo đến với bộ môn tốc độ, dần dần đánh bại cả những đối thủ cùng thời lẫn những huyền thoại sống trên đường đua. Đó có khi cũng là một điều hay, khi chuyến hành trình với Competizione của chính anh em sẽ là trải nghiệm vượt qua chính bản thân mình, để làm chủ cỗ máy tốc độ ở tầm quái vật.
Đến cả giao diện game trên PS5 cũng dở, vì Kunos không tuỳ chỉnh để thân thiện hơn với tay cầm máy console. Giao diện và menu của game thực sự được thiết kế để vận hành tốt nhất với chuột và bàn phím.
Quảng cáo
Nhưng tại sao Assetto Corsa Competizione lại được cộng đồng chấm 9 điểm trên Steam? Lý do là nó được tạo ra phục vụ một thị trường ngách càng lúc càng đông đảo: Người chơi game đua xe mô phỏng, cần tìm cho mình một tác phẩm chân thực và tạo ra cảm giác thể thao, ganh đua, giống với những cuộc đua ngoài đời nhất, trong phạm vi sức mạnh xử lý của PC và những máy console phổ biến.
Hiện giờ, game đua xe được chia thành 3 dạng: Arcade như Need For Speed, Asphalt và Forza Horizon. Thứ hai là simcade như F1 series, Forza Motorsport và Gran Turismo. Và cuối cùng là full simulator: rFactor 2, iRacing, Automobilista 2, và Assetto Corsa nữa. Các nhà phát triển game mô phỏng luôn cố gắng tạo ra những thuật toán mô phỏng cách khối động cơ truyền mô men xoắn tới hai bánh sau, và cách lốp xe tương tác với mặt đường. Đó cũng là mục tiêu của Kunos khi phát triển trò chơi này.
Competizione là một phiên bản hardcore hơn của bản game gốc. Ra mắt năm 2014, Assetto Corsa vốn rất tự do và hỗ trợ mod để cộng đồng tự thêm những cỗ xe huyền thoại trong lịch sử làng ô tô. Còn trong khi đó, Competizione là phiên bản tập trung gần như hoàn toàn vào thể thức GT3.
So với những game đua xe khác, con số 43 cỗ xe của Competizione giống như một trò đùa, vì những game khác có hàng trăm cỗ xe. Nhưng bù lại, Kunos thiết kế và đặt thuật toán mô phỏng từng chiếc xe GT3, thể thức grand tourer nhanh nhất hành tinh, để chúng ta hiểu được sự khác biệt về mặt bản chất giữa chúng. Cùng với đó, vì mỗi xe đều khác nhau, nên cách lái và chiến lược đua cũng sẽ khác biệt rất nhiều.
Quảng cáo
Nhờ kinh nghiệm làm phần mềm mô phỏng của Kunos đưa vào game, mà mình hiểu được tại sao cầm lái 488 lại có khả năng mất lái lao vào cây như sự vụ vừa xảy ra ít lâu trước ngoài Hà Nội. Mình hiểu được vì sao những giải đua GT3 đều là nơi những cỗ xe động cơ đặt giữa có lợi thế lớn. Mình hiểu cảm giác cầm lái M6 GT3 của BMW, hay Vantage V8 GT3 của Aston Martin vào cua hết lái mà cảm giác xe vẫn không đúng vị trí, vì động cơ đặt trước, đầu xe nặng, còn Lamborghini Huracan GT3 và Audi R8 LMS GT3 chỉ cần đánh lái nhẹ, nhấp ga là đuôi xe tự đẩy cả cỗ xe vào đúng điểm ra khúc cua, đầu xe nhẹ bẫng. Và cũng nhờ thuật toán mô phỏng, mà mình hiểu tại sao những tay đua đều phải học cách núp gió xe đằng trước để giảm thiểu lực cản không khí, giúp xe chạy nhanh hơn để vượt lên phía trước. Thêm nữa, mình cũng hiểu cách trời mưa, đường ướt ảnh hưởng ra sao tới bộ lốp chuyên dụng trong các cuộc đua.
So với những game simcade đang có trên thị trường, thì chiều sâu của Competizione về mặt gameplay ấn tượng hơn nhiều. Nói một cách ngắn gọn, game đã quá thành công trong việc mô tả một đường đua nghẹt thở, anh em phải căng mắt và sẵn sàng phản ứng lại với mọi điều xảy ra xung quanh.
Và ở trên đường đua, bên cạnh việc ganh nhau từng cm đường nhựa, thì từng tay đua cũng phải… tin tưởng lẫn nhau. Tin tưởng ở đây không phải là việc họ sẽ nhường đường cho anh em. Trái lại, những quy tắc bất thành văn dần dần sẽ được anh em học: Đã mất đường đua chuẩn khi vào cua vì đối thủ vươn lên thì nên nhường vị trí và chờ cơ hội giành lại sau đó. Trên đoạn đường thẳng, chỉ được đảo lái 1 lần để bảo vệ vị trí, tránh trường hợp “đánh võng” gây nguy hiểm cho cả mình lẫn những tay đua khác. Và quan trọng nhất, đua xe là môn thể thao không được phép va chạm. Anh em sẽ phải cố hết sức để không tông vào xe ở hai bên hoặc xe phía trước.
Game nói rất chuẩn: Tay đua giỏi không chỉ cần phải nhanh, mà còn phải chạy xe an toàn nữa. Dĩ nhiên “an toàn” trong ngữ cảnh này là khi tất cả phóng vút ở vận tốc 280 km/h.
Sau khi đã học được những quy tắc này, sẽ đến lúc anh em học cách điều khiển cỗ xe, tạo ra thời gian ngắn nhất quanh một vòng đua. Sự kết hợp nhịp nhàng giữa chân phanh, chân ga và vô lăng đôi khi tạo ra khác biệt rất lớn, trong một bộ môn thể thao nơi 2 phần trăm của một giây cũng đủ tạo ra khác biệt. Vào cua, bắt đầu phanh từ đâu, nhấp ga thế nào để thoát khỏi khúc cua nhanh nhất, và học cách tin vào hệ thống khí động học trên thân xe là những bài học anh em sẽ mất không ít thời gian để hoàn thiện.
Cũng ở khía cạnh này, thuật toán mô phỏng của Competizione được phát huy tối đa. Thay vì mô phỏng mòn lốp một cách đồng bộ như nhiều game đua xe khác, thì game chia thành 3 vùng, hai bên thành lốp và bề mặt bám đường. Vì tác động của lực ly tâm, mỗi lần xe vào cua, lốp sẽ biến dạng sang hai bên, và độ mòn phụ thuộc vào việc đường đua nhiều khúc cua phải hay trái. Đó là yếu tố rất quan trọng khiến game mô phỏng chính xác cách những cỗ xe đua vận hành.
Dù vậy, Competizione vẫn chưa đủ thông minh để mô phỏng tình trạng mòn lốp ở một khu vực nhất định, hay còn gọi là flat spot, gây ra khi phanh bị bó, lốp mài trên mặt đường.
Ở một khía cạnh khác, thuật toán mô tả cách chân ga và khối động cơ truyền năng lượng đến bánh rất chính xác. Đang đảo lái mà nhấn ga mạnh quá, mất lái văng đuôi xe vào bờ tường hoặc hàng rào là điều chắc chắn sẽ xảy ra. Bù lại, xe GT3 trong game luôn có chế độ kiểm soát độ bám đường với nhiều cấp độ. Khi anh em điều khiển xe thuần thục, giảm sự can thiệp của TCS xuống vừa tạo ra thử thách, vừa giúp cỗ xe vào cua hoặc thoát cua nhanh hơn.
Những điều trên đưa chúng ta đến với câu hỏi, vì sao game đua xe mô phỏng hay thường có đồ hoạ xấu. Câu trả lời nằm ở chính cách xử lý của máy tính. CPU đảm nhiệm vai trò vẽ khung hình vector của từng vật thể trong màn chơi, và đảm nhiệm luôn cả những mã lệnh để game hoạt động, từ AI đến vật lý, từ mô phỏng đến nhận lệnh điều khiển xe. Còn GPU thì đảm nhiệm việc khoác lên cảnh game những bộ cánh texture trong từng khung hình.
Đối với iRacing hay Assetto Corsa Competizione, áp lực đè lên CPU của thuật toán mô phỏng vật lý chính xác là quá lớn, điều đó ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng dồn tài nguyên khắc hoạ thế giới ảo. Hệ quả, xét riêng với Competizione, những thứ đẹp nhất trong game đều chỉ là những cỗ xe có thật ngoài đời, được thiết kế chính xác tới từng con tem của nhà tài trợ.
Về cơ bản, trải nghiệm của Competizione đối với mình là căng mắt và tập trung cao độ, vừa để tìm khoảng trống vượt lên, vừa phải đặt xe ở vị trí tối ưu không cho đối thủ ở phía sau lợi dụng, đã vậy còn phải chạy ở vận tốc cao nhất có thể. Game chơi không dễ, thậm chí có phần try hard, và không dành cho tất cả mọi người. Sẽ có người thấy game rất khó. Người khác thì thấy game xấu nên không đáng chơi, điều đó hoàn toàn ổn. Dù sao thì Forza Horizon 5 cũng là một siêu phẩm, vừa đẹp vừa vui.
Nhưng ở khía cạnh ngược lại, cảm giác núp gió, đạt vận tốc đủ lớn để vượt lên phía trước ở đoạn đường thẳng, hay khi chiếm được góc trong khúc cua để vươn lên phía trước luôn là thứ cảm giác không một trò chơi nào mình từng thưởng thức có thể so sánh được. Và cảm giác lắng nghe khối động cơ V6 trong Porsche 911, hay V8 turbo trong Ferrari 488 GT3 luôn là điểm cộng không thể lờ đi.
Và cũng chẳng thiếu những tay đua trẻ trau dồi kỹ năng trong game, để giờ họ trở thành những tay đua chuyên nghiệp ngoài đời thật. Những kỹ năng đó có được từ sự chính xác của những game như Competizione. Nó xứng đáng để anh em sắm một bộ vô lăng tốt và đắt tiền, cỡ Fanatec CSL DD giá 500 Đô, để trải nghiệm cảm giác lái những cỗ xe giá nửa triệu Đô, ở bộ môn thể thao tốn kém nhất hành tinh, với mức giá chỉ bằng con số lẻ nếu so với chi phí một đội đua GT3 cần để vận hành.
Assetto Corsa Competizione là một game đánh vào thị trường ngách. Dù còn rất nhiều vấn đề về hình ảnh và giao diện, nhưng người Ý từ chối đánh đổi sự bóng bẩy của đồ hoạ để giảm bớt độ chính xác của mô phỏng vật lý. Về mặt giải trí, Competizione không dành cho tất cả. Về mặt hình ảnh, game chỉ đáng 6 điểm. Nhưng nếu chỉ xét về mặt kỹ thuật, nếu là người yêu xe, yêu thể thao tốc độ, đây là một trò chơi xứng đáng điểm 9.
