Đã 10 năm kể từ lần đầu tiên thịt nuôi cấy được giới thiệu, tại sao đến giờ vẫn chưa thể phổ biến

Đã 10 năm kể từ khi chiếc bánh mì kẹp thịt đầu tiên làm từ thịt nuôi cấy trong phòng thí nghiệm được giới thiệu trước công chúng. Thế nhưng tại sao sản phẩm thị nuôi cấy vẫn chỉ mới xuất hiện ở 1 số ít quốc gia và vẫn chưa thể phổ biến?

Mùa hè năm 2013, một vài người đã tụ họp trước chiếc TV xem một chương trình dạy nấu ăn. Trong đó, một người đàn ông mặc áo khoác trắng và đội mũ đầu bếp đang nướng burger. Máy quay cận đến cảnh vị đầu bếp phết dầu lên miếng thịt nhân tạo.



Ngồi chờ đợi thưởng thức ở phía cuối quầy là nhà phê bình ẩm thực Hanni Ruetzler, ông đang chuẩn bị nếm thử chiếc bánh burger trị giá 330.000 USD, được làm bằng thịt nuôi cấy trong phòng thí nghiệm. Nhà khoa học tạo ra miếng thịt đó, ông Mark Post của Đại học Maastricht ở Hà Lan, cũng được xếp ngồi ngay bên cạnh Ruetzler. Những phản ứng đầu tiên của Ruetzler khi nếm thử miếng thịt sẽ được ghi lại chi tiết và phát trên các chương trình tin tức ngày hôm đó.

“Có một số hương vị khá nồng. Nó gần giống thịt nhưng không ngon ngọt bằng thịt thật, về tổng thể thì miếng thịt nhân tạo hoàn hảo.” - Ruetzler nhận xét.

Sau 10 năm kể từ chương trình ngày đó, vẫn chưa nhiều người có cơ hội dùng thử thịt nuôi cấy. Nhưng trong bối cảnh xu hướng kêu gọi giảm tiêu thụ thịt vì những vấn đề môi trường, thì liệu sản phẩm thịt nhân tạo có thể xuất hiện phổ biến trong các nhà hàng và siêu thị được hay không?

"Mặc dù chiếc burger thịt nhân tạo đầu tiên được sản xuất ở Hà Lan vào năm 2013, nhưng 3-4 năm sau, mới có 1 số ít công ty tham gia vào ngành này. Hiện tại dù con số đã tăng hơn 100 công ty với nhiều sản phẩm được giới thiệu như thịt cừu, vịt, bò, gà, cá,… nhưng về cơ bản, ngành nuôi cấy thực phẩm vẫn còn khá mới." - Tasneem Karodia, đồng sáng lập của Mzansi Meat Co, một công ty thịt nuôi cấy ở Nam Phi cho hay.

Thịt nuôi cấy chính xác là gì

Karodia cho biết thịt nuôi cấy có thể hiểu là “tái tạo lại quy trình tương tự với thịt ngoài tự nhiên.” Nói cách khác, thịt nuôi cấy về mặt di truyền với thịt thật là không thể phân biệt được.



Bước đầu tiên để tạo ra miếng thịt nuôi cấy là lấy mẫu sinh thiết nhỏ, cỡ hạt tiêu từ 1 con vật, chẳng hạn là bò. Con vật sau đó vẫn có thể hoạt động và sống như bình thường. Mẫu sinh thiết sẽ được đưa đến phòng thí nghiệm, cung cấp thêm dinh dưỡng và nuôi tròng các lò phản ứng sinh học - những thùng kim loại giống như thùng bia, được lắp đầy bởi nước dùng bổ dưỡng có chứa đày các thành phần mà tế bào cần thiết để phát triển và lớn lên. Nhiều nghiên cứu đã đồng ý với việc thịt nuôi trồng vẫn sẽ có tác động phát thải cao hơn so với hầu hết các loại thị thay thế có nguồn gốc từ thực vật.

Lấy ví dụ, nước dùng trong các lò phản ứng sinh học ở công ty của Karodia có chứa huyết thanh bào thai bò (FBS). Điều này đã gây ra tranh cãi vì để lấy được máu của một bào thai bò, tức là con bò mẹ đang mang thai sẽ bị giết để lây được máu đó. Vì lý do đó, mà Karodia đang tìm cách để thay thế FBS, nhưng vẫn chưa thể tìm được cách tối ưu hơn.

Mặc dù vậy, một số người vẫn cho rằng ngay cả khi dùng FBS, số lượng bê, cừu, lợn, vịt và gà bị giết mổ vẫn sẽ ít hơn rất nhiều so với phương pháp chăn nuôi, giết mổ truyền thống. Nó cũng đồng nghĩa với việc diện tích đất đai dùng để trồng đậu nành và ngô để cung cấp lương thực cho các loài động vật cũng sẽ giảm thiểu đi đáng kể, dẫn đến ít lượng khí thải hơn.

Một nghiên cứu cho thấy thịt nuôi trồng sẽ tạo ra lượng khí thải nhà kính ít hơn 96% so với thịt thông thường. Một phát hiện khác cho thấy nó sẽ giảm lượng khí thải từ 74-87%. Mức sẽ tăng cao hơn đối với vật nuôi gây ô nhiễm cao như thịt bò hoặc thịt cừu và ít hơn đối với gia cầm hoặc cá.

Tại sao thịt nuôi cấy lại ít phổ biến

Ngày nay, số lượng các nhà hàng phục vụ những món ăn từ thịt nuôi cấy là rất hiếm và hầu như là không có. Ở Singapore, chỉ có 1 nhà hàng để thịt nuôi cấy trong thực đơn và chỉ bán giới hạn vào thứ năm hàng tuần. Đó chính là nhà hàng Huber's Butchery, tại đây thực khách có thể nếm thử những miếng thịt gà nuôi cấy cùng với món mì ống "rau mùa xuân orecchiette" hoặc dùng kèm với sandwich và khoai tây chiên giá 14 USD.



Singapore là một đảo quốc nhỏ ở Đông Nam Á, với dân số chỉ dưới 5,5 triệu người. Vì thế có thể mối quan tâm của người dân khu vực với thịt nuôi cấy một phần là do tính chất địa lý của quốc gia. Đất đai khan hiếm, 90% lương thực của đất nước phải phụ thuộc vào việc nhập khẩu và an ninh lương thực luôn là ưu tiên hàng đầu của chính phủ. Vì lý do đó mà các công ty phát triển thịt nuôi cấy phòng thí nghiệm như Eat Just - đơn vị cung cấp gà cho Huber's Butchery, đều được chính phủ ưu đãi thuế và trợ cấp.

Mặc dù vậy, Eat Just chỉ nuôi được khoảng vài kg gà trong phòng thí nghiệm mỗi tuần, để dễ hình dung hơn, số lượng thịt nuôi được ở Eat Just mỗi tuần chỉ tương tương với thịt của 1 con gà mà thôi.

Josh Tetrick, giám đốc điều hành của Eat Just cho biết để sản xuất được số lượng thịt nhiều và rẻ hơn. Công ty sẽ cần đến nhiều lò phản ứng sinh học lớn hơn. “Việc mở rộng quy mô vừa là một thách thức về kỹ thuật, vừa là thách thức về nguồn kinh tế lên đến hàng trăm triệu USD, hoặc thậm chí hàng tỷ USD để xây dựng thêm các cơ sở như vậy.”

Eat Just là một trong số nhiều công ty sản xuất thịt nuôi tròng có trụ sở chính ở phía tây nước Mỹ. Tại khu vực này, mặc dù FDA gần đây đã chấp thuận xem một số nhãn hiệu gà nuôi cấy là “an toàn để ăn”. Nhưng những công ty vẫn không thể bán các sản phẩm này một cách hợp pháp cho đến khi các cơ sở của họ được Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ kiểm định, dự kiến thời gian là vào năm 2023.



Tại Ấn Độ, chính phủ đang tài trợ cho các nghiên cứu về thịt nuôi trồng. Ngược lại, quốc hội Ý thì lại có kế hoạch cấm tất cả các dạng thịt nuôi trồng vì lo ngại về di sản ẩm thực của đất nước.

Ở nhiều quốc gia, các cơ quan quản lý đã không theo kịp tiến độ của khoa học. Dẫn đến việc thiếu những loại chứng chỉ, giấy tờ hợp pháp đối với thịt được nuôi tròng phòng thí nghiệm, khiến những sản phẩm này không thể bày bán hợp pháp ở một số quốc gia. Bên cạnh đó, các công ty cũng phải trải qua rất nhiều quy trình để chứng minh rằng sản phẩm của họ an toàn để ăn. Những rào cản pháp ly như vậy sẽ rất mất thời gian để vượt qua.



Dường như vấn đề khó khăn nhất hiện nay của thịt nuôi cấy nằm ở vấn đề pháp lý, còn người dân thì lại rất sẵn sàng tiếp nhận loại thực phẩm này. Các cuộc khảo sát trên khắp thế giới để đánh giá mức độ chấp nhận thịt nuôi cấy đã được tiến hành. Kết quả là từ Trung Quốc đến Cameroon, hơn 50% số người khảo sát đều cho biết họ sẽ thử nó, miễn sao là nó mang lại lợi ích cho hành tinh nhiều hơn so với chăn nuôi thông thường là được.

Theo BBC