Elgato 4K X: Đồ chơi mới cho streamer và reviewer game, ghi hình 4K 144 FPS, đơn giản mà cực mạnh

Hiện giờ review game trên PS5 và Xbox Series X cho anh em, mình vẫn dùng capture card đã mua 4 năm trước, Elgato 4K60 Pro. Đối với nhu cầu review game, lựa chọn kết nối capture card với máy tính thông qua cổng PCIe chuẩn 2.0x4, băng thông tối đa 2GB/s về cơ bản là quá đủ phục vụ nhu cầu làm việc với công nghệ đồ họa game hiện giờ.

Lý do là bản thân 4K60 Pro cũng chỉ hỗ trợ tối đa việc xuất tín hiệu hình ảnh độ phân giải 4K, bitrate tối đa cho clip lossless 140 Mpbs. Đấy là con số tối đa, còn thực tế thì quay clip trải nghiệm game đâu đó 80 đến 85 Mbps cũng đã quá nét rồi, không sợ hình ảnh bị vỡ khi dựng clip, đằng nào lên YouTube, máy chủ dịch vụ này cũng sẽ nén lại dữ liệu thêm một lần nữa, xem clip trên YouTube không bao giờ có chất lượng tương đương như khi vừa export từ Premiere.



Tuy nhiên 4K60 Pro có một vấn đề mà chỉ đến thế hệ máy chơi game PS5 và Xbox Series X mới hé lộ. Tiêu chuẩn hiện giờ là những màn hình máy tính gaming và những TV thế hệ mới đều phải hỗ trợ một công nghệ gọi là VRR, Variable Refresh Rate. Mình đã đề cập tới tính năng này khá nhiều lần trong những bài viết về màn hình và công nghệ đồ họa game trước đây. Với VRR, tần số quét của tấm nền màn hình có thể thay đổi để trùng khớp với tốc độ khung hình của game đưa lên từ thiết bị PC hoặc console. Nhờ đó, sẽ không bao giờ xảy ra tình trạng khựng giật do khung hình mới không khớp với tần số quét màn hình.

Hiện giờ VRR phổ biến nhất là giải pháp dao động từ 48 đến 120Hz, trên hầu hết mọi mẫu TV thế hệ mới đang có trên thị trường. TV cứ có hỗ trợ 120Hz thì khả năng rất cao là sẽ có VRR.

Tới lúc này, giới hạn của những sản phẩm capture card thế hệ cũ, với kết nối HDMI 2.0 nảy sinh. Với 4K60 Pro hay 4K60S+ trước đây của Elgato, sẽ không thể đánh giá khả năng vận hành của tính năng VRR nếu game có hỗ trợ. Trước kia cũng từng có giải pháp gọi là FreeSync của AMD, một dạng ứng dụng VRR nhưng được AMD tự phát triển và chỉ ứng dụng trên những mẫu màn hình đạt chuẩn của họ, và phải dùng kết nối DisplayPort thay vì HDMI 2.0. Đến thế hệ chuẩn kết nối HDMI 2.1, VRR trở nên phổ biến hơn, đi kèm với đó là nhu cầu vừa có thể ghi lại hình ảnh game ở chất lượng cao nhất, vừa cho phép hiển thị hình ảnh VRR trên màn hình lúc chơi game.



Đấy là lúc reviewer và streamer cần tới một sản phẩm như 4K X. Nhưng đương nhiên, capture card được coi là mạnh nhất hiện giờ của Elgato không chỉ có khả năng chuyển tín hiệu hình ảnh VRR 4K 120Hz lên TV và màn hình, mà còn có một tính năng khác mạnh không kém, đó là ghi hình game ở độ phân giải 4K, tốc độ tối đa 144Hz, vốn là giới hạn của chuẩn HDMI 2.1 hiện giờ.

Tính năng và trải nghiệm hãy để sau phần chia sẻ về thiết kế và công năng của thiết bị. Elgato 4K X giống như một phiên bản capture card kết hợp giữa 4K60 Pro và 4K60S+.

Một mặt, nó giống hệt như 4K60S+ ở chỗ, không cần mở thùng máy tính để kết nối card qua khe PCIe trên bo mạch chủ như 4K60 Pro, mà chỉ cần kết nối với máy tính thông qua cổng USB-C. Điều này có nghĩa là anh em streamer chỉ có laptop cũng sẽ dùng được món đồ chơi này, chứ không bị phụ thuộc cấu hình máy tính để bàn.

Đáng chú ý hơn, vì chỉ cần 1 cổng USB-C, Elgato cũng có ứng dụng tên là Elgato Capture trên App Store cho iPad Pro, dùng iPad để ghi hình game hoặc ghi lại footage màn hình nhờ 4K X. Tuy nhiên nếu muốn ghi hình 4K 120FPS trở lên, thì chỉ có ứng dụng trên Windows mới hỗ trợ. Còn trên iPadOS và macOS, 4K X chỉ nhận tín hiệu băng thông 5 Gbps, không lên được 10 Gbps, có lẽ vì Thunderbolt và USB 3.2 không tương thích với nhau?



Nhưng 4K X lại mạnh và tiện lợi hơn 4K60S+ rất nhiều. Bằng chứng rõ ràng nhất là nó chỉ cần đúng một kết nối USB-C chuẩn 3.2 để vừa cấp nguồn, vừa gửi tín hiệu hình ảnh về máy tính để GPU trong máy tính encode tín hiệu này thành file video, hoặc để stream trực tiếp lên các kênh YouTube hay Twitch ở độ phân giải FullHD hoặc 2K. Băng thông 10 Gbps của USB 3.2, tương đương tốc độ truyền dẫn dữ liệu tối đa 1250 MB/s.

Dù rằng bitrate tối đa để ghi hình game 4K 144FPS cũng vẫn là 140 Mbps như 4K60 Pro, nhưng đây hoàn toàn không phải giới hạn hoặc nhược điểm của sản phẩm mới. Như mình đã nói, ghi hình 4K 60FPS chỉ cần 70 đến 80 Mbps đã quá đủ nét để xem lại footage trên màn hình lớn rồi. Ghi hình 120 hoặc 144 FPS sẽ tận dụng tối đa băng thông 140 Mbps.



Nếu có TV 8K, món đồ chơi cực đắt, rất hiếm người sở hữu hiện giờ, thì 4K X cũng hỗ trợ được luôn. Tuy nhiên cũng cần nói rõ hơn, 4K X cho phép xuất tín hiệu hình ảnh 8K 60FPS qua cổng HDMI 2.1 ra màn hình TV, còn ghi hình thì vẫn chỉ có độ phân giải tối đa 4K mà thôi.

Quan trọng nhất, trong hộp của 4K X là hai cọng cáp USB-C truyền dữ liệu chuẩn 3.2 và HDMI 2.1 bọc vải chất lượng rất cao. Hai cọng cáp này muốn mua ngoài thực sự không rẻ, vì cáp USB-C là bản 1 mét rưỡi, còn cáp HDMI dài tận 2 mét, nên thật sự phải gửi lời khen cho Elgato khi bán capture card có kèm theo hai cáp kết nối và truyền dữ liệu này.

Còn lại, thực sự có rất ít thứ để nói về 4K X. Mọi tính năng và khả năng vận hành của capture card đều thông qua phần mềm mà anh em lựa chọn, hoặc là 4K Capture Utility của Elgato, hoặc OBS hay Wirecast. Sản phẩm mới này cũng có thiết kế rất đơn giản, bỏ gọn lòng bàn tay, và cũng không còn tính năng ấn nút ghi hình thẳng vào thẻ nhớ SD như 4K60S+ trước kia nữa. Bù lại, mặt trước của 4K X có cổng 3.5mm để theo dõi âm thanh từ nguồn HDMI. Đèn LED, trong quá trình vận hành sẽ phát sáng trắng khi kết nối với máy tính, và sáng xanh khi có tín hiệu hình ảnh đầu vào.

Đến khi cắm cáp USB với máy tính, rồi kết nối cáp HDMI với máy PS5, nhược điểm đầu tiên của 4K X xuất hiện. Oái oăm ở chỗ, nhược điểm này hoàn toàn không liên quan gì tới sức mạnh phần cứng của capture card này. Trái lại, giới hạn đến từ phần mềm 4K Capture Utility của Elgato tự phát triển. Đáng lẽ giống như 4K60 Pro, anh em sẽ chỉ cần ứng dụng này để ghi hình hoặc stream game lên các kênh online.

Nhưng vì lý do gì đó, giới hạn tối đa khả năng ghi hình của 4K Capture Utility ngay cả với 4K X cũng chỉ dừng lại ở ngưỡng 4K 60FPS HDR10. Elgato viết khá rõ trên trang web hướng dẫn sử dụng và hỗ trợ khách hàng, rằng nếu muốn ghi hình 4K 120 hoặc 144 FPS, bắt buộc phải sử dụng một phần mềm khác, OBS chẳng hạn.



Vậy là lại phải mở OBS để thử quay clip 4K 120FPS. Nhưng trước khi quay, cũng phải tùy chỉnh, nếu không, ghi hình ở tùy chọn mặc định thì vừa giật vừa có chất lượng thấp. Hướng dẫn điều chỉnh tùy chọn trong OBS để ghi hình 4K 120FPS hoặc 144FPS không được ghi rõ ràng trên trang web của Elgato.

Thay vào đó, phải nhờ tới vài anh bạn YouTuber làm clip hướng dẫn, bao gồm việc điều chỉnh giá trị FPS từ 60 lên 120 ở mục Settings/Video, rồi kế đến là điều chỉnh tùy chọn bitrate của clip lưu vào máy tính. Quan trọng nhất, vẫn là việc lựa chọn encoder NVENC encode dữ liệu video chạy bằng GPU card đồ họa Nvidia. Hiện giờ NVENC vẫn đang là lựa chọn hoàn hảo nhất cho anh em reviewer game như mình.



Thực tế trải nghiệm, 4K X sẽ phù hợp hơn với những người làm review game, còn streamer không phải lúc nào cũng tận dụng được hết sức mạnh của mẫu capture card mới, trang bị kết nối HDMI 2.1 này.

Đáng kể đến nhất là giới hạn của những nền tảng chia sẻ nội dung hiện giờ. Trên YouTube, anh em thậm chí còn có lựa chọn xem clip 8K 60FPS, chứ không có 4K 120FPS, mà chỉ có 4K60 mà thôi. Thành ra với hầu hết người dùng hiện giờ, 4K60 Pro vẫn đang là lựa chọn hoàn hảo phục vụ nhu cầu chơi game và làm nội dung đăng lên YouTube.

Tuy nhiên nếu dùng 4K60 Pro, anh em sẽ bị giới hạn tốc độ khung hình ở ngưỡng 1080p240, 1440p144 hoặc 4K60 ở màn hình game vì kết nối HDMI 2.0. 4K X giải quyết được vấn đề này. Nó không chỉ cho phép anh em chơi game 4K 120FPS trên TV hoặc màn hình gaming cao cấp, mà còn ghi hình được ở đúng tốc độ như thế này, không phải đánh đổi gì.



Những người duy nhất không muốn đánh đổi hiệu năng của capture card với trải nghiệm chơi game là reviewer chứ không phải streamer. Cần tới khả năng capture 4K120 để đánh giá độ mượt mà và chất lượng đồ họa khi đánh giá một trò chơi. Anh em để ý mấy clip đánh giá đồ họa thường ghi hình ở tốc độ 120 FPS, rồi chạy ở tốc độ 50% để clip chạy ở tốc độ 60 FPS. Streamer thì chỉ cần clip đẹp và mượt, 60 FPS là quá ngon rồi, không cần hơn. Mà có muốn hơn thì kênh YouTube cũng đâu có chạy được?

Khả năng passthrough tín hiệu và thông tin VRR để phục vụ những TV và màn hình có hỗ trợ là tính năng có giá trị thứ nhì của 4K X. Hiện giờ Elgato có thêm một sản phẩm nữa là 4K Pro, kết nối PCIe 2.0x4 thay thế cho 4K60 Pro. Nó cũng có kết nối HDMI 2.1, cũng passthrough được tín hiệu hình ảnh VRR lên TV, nhưng chỉ ghi hình được tối đa 4K 60FPS mà thôi.

Xét về tổng thể, Elgato 4K X là một sản phẩm dành cho người làm nội dung, còn người chơi điện tử và chơi phần cứng PC hoặc console để giải trí chẳng mấy ai cần. Và nếu xét tới đối tượng người dùng ít ỏi này, thì mức giá 6.5 triệu Đồng ở thị trường Việt Nam của 4K X có mức giá rất vừa vặn, nhưng hiệu năng thừa đủ để phục vụ cho đối tượng người dùng làm nội dung và reviewer trong nhiều năm tới.