Liệu pháp lạnh (sử dụng nước đá, nước lạnh hoặc không khí lạnh để cải thiện sức khỏe) đã được thực hành qua nhiều thế kỷ. Bản thảo Edwin Smith, tài liệu khoa học lâu đời nhất còn tồn tại về chấn thương cột sống có niên đại hơn 3.000 năm, đã đề cập đến việc điều trị chấn thương cột sống bằng cách ngâm nước lạnh. Việc ngâm nước lạnh ngày càng phổ biến và có nhiều người ủng hộ. Nhưng liệu tắm nước lạnh mỗi ngày, chẳng hạn bơi trong biển lạnh hoặc ngồi trong bồn đầy đá, có thực sự mang lại lợi ích cho sức khỏe và tinh thần không? Để trả lời câu hỏi này, các nhà nghiên cứu từ Đại học Nam Úc (UniSA) đã thực hiện một phân tích tổng hợp và đánh giá toàn diện nhất từ trước đến nay về chủ đề này.
Các nhà nghiên cứu đã xem xét và phân tích 11 nghiên cứu được công bố từ năm 2014 đến 2023, với tổng số 3.177 người trưởng thành khỏe mạnh tham gia. Trong đó, 10 nghiên cứu tập trung vào việc ngâm mình trong bồn nước đá hoặc hồ nước lạnh, và 1 nghiên cứu xem xét tác động của tắm nước lạnh. Chỉ những nghiên cứu có người tham gia ngâm nước ở mức ngang ngực trở lên mới được đưa vào phân tích. Nhiệt độ nước dao động từ 7°C đến 15°C, với thời gian ngâm tối thiểu 30 giây và tối đa 2 giờ.
Các yếu tố mà các nhà nghiên cứu quan tâm bao gồm: giấc ngủ, căng thẳng, mệt mỏi, mức năng lượng, sức khỏe làn da, hệ miễn dịch, viêm nhiễm, tinh thần, trầm cảm, lo âu, tâm trạng, khả năng tập trung và tỉnh táo.
Trong nghiên cứu này, các tác giả nhận thấy kết quả có sự phụ thuộc vào thời gian. Trước tiên, họ phát hiện rằng ngâm nước lạnh có thể giúp giảm căng thẳng, nhưng hiệu quả này chỉ kéo dài khoảng 12 giờ sau đó. Ngoài ra, những người tham gia tắm nước lạnh trong 30, 60 hoặc 90 giây mỗi ngày trong 30 ngày có điểm số chất lượng cuộc sống cao hơn một chút. Tuy nhiên, sau ba tháng, những hiệu ứng này đã không còn rõ rệt.
Tắm nước lạnh cũng có thể mang lại lợi ích, với một nghiên cứu cho thấy những người thường xuyên tắm nước lạnh có tỷ lệ nghỉ ốm giảm 29%. Các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy một số mối liên hệ giữa việc ngâm nước lạnh và cải thiện giấc ngủ, nhưng dữ liệu chỉ giới hạn ở nam giới, vì vậy mức độ áp dụng rộng rãi vẫn còn hạn chế. Và mặc dù có nhiều tuyên bố rằng ngâm nước lạnh có thể tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện tâm trạng, có rất ít bằng chứng ủng hộ những nhận định này.
Một điều khá bất ngờ là các nhà nghiên cứu phát hiện ngâm nước lạnh có liên quan đến sự gia tăng đáng kể các dấu hiệu viêm ngay sau khi ngâm và 1 giờ sau đó. Điều này có vẻ mâu thuẫn, vì chúng ta biết rằng các vận động viên chuyên nghiệp thường sử dụng bồn nước đá để giảm viêm và đau cơ sau khi tập luyện. Sự gia tăng viêm ngay lập tức thực chất là phản ứng của cơ thể đối với lạnh như một yếu tố gây căng thẳng. Điều này giúp cơ thể thích nghi và phục hồi, tương tự như cách tập thể dục gây tổn thương cơ trước khi giúp chúng mạnh hơn. Đây cũng là lý do vì sao các vận động viên vẫn sử dụng phương pháp này dù có sự gia tăng viêm ngắn hạn. Cho nên, những người có bệnh lý nền nên đặc biệt cẩn trọng khi tham gia liệu pháp ngâm nước lạnh, vì tình trạng viêm ban đầu có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.
Các nghiên cứu trong bài đánh giá này được thực hiện tại Úc, Lithuania, Hà Lan, Thụy Sĩ, Nhật Bản, Mỹ và Phần Lan. Cần có thêm các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng với mẫu nghiên cứu lớn và đa dạng hơn để hiểu rõ hơn về lợi ích và rủi ro lâu dài của ngâm nước lạnh đối với sức khỏe. Ngoài ra, cũng cần nghiên cứu về mối quan hệ giữa liều lượng và hiệu quả, bao gồm nhiệt độ tối ưu, thời gian và tần suất tiếp xúc với nước lạnh. Theo các nhà nghiên cứu, dù bạn là vận động viên chuyên nghiệp hay chỉ đơn giản là người quan tâm đến sức khỏe, điều quan trọng là phải hiểu rõ tác động của những gì bạn áp dụng lên cơ thể mình. Hiện tại, chưa có đủ nghiên cứu chất lượng cao để xác định ai hưởng lợi nhiều nhất hay đâu là phương pháp lý tưởng cho liệu pháp ngâm nước lạnh.
Theo UNISA, PLOS.
Các nhà nghiên cứu đã xem xét và phân tích 11 nghiên cứu được công bố từ năm 2014 đến 2023, với tổng số 3.177 người trưởng thành khỏe mạnh tham gia. Trong đó, 10 nghiên cứu tập trung vào việc ngâm mình trong bồn nước đá hoặc hồ nước lạnh, và 1 nghiên cứu xem xét tác động của tắm nước lạnh. Chỉ những nghiên cứu có người tham gia ngâm nước ở mức ngang ngực trở lên mới được đưa vào phân tích. Nhiệt độ nước dao động từ 7°C đến 15°C, với thời gian ngâm tối thiểu 30 giây và tối đa 2 giờ.
Các yếu tố mà các nhà nghiên cứu quan tâm bao gồm: giấc ngủ, căng thẳng, mệt mỏi, mức năng lượng, sức khỏe làn da, hệ miễn dịch, viêm nhiễm, tinh thần, trầm cảm, lo âu, tâm trạng, khả năng tập trung và tỉnh táo.
Trong nghiên cứu này, các tác giả nhận thấy kết quả có sự phụ thuộc vào thời gian. Trước tiên, họ phát hiện rằng ngâm nước lạnh có thể giúp giảm căng thẳng, nhưng hiệu quả này chỉ kéo dài khoảng 12 giờ sau đó. Ngoài ra, những người tham gia tắm nước lạnh trong 30, 60 hoặc 90 giây mỗi ngày trong 30 ngày có điểm số chất lượng cuộc sống cao hơn một chút. Tuy nhiên, sau ba tháng, những hiệu ứng này đã không còn rõ rệt.
Tắm nước lạnh cũng có thể mang lại lợi ích, với một nghiên cứu cho thấy những người thường xuyên tắm nước lạnh có tỷ lệ nghỉ ốm giảm 29%. Các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy một số mối liên hệ giữa việc ngâm nước lạnh và cải thiện giấc ngủ, nhưng dữ liệu chỉ giới hạn ở nam giới, vì vậy mức độ áp dụng rộng rãi vẫn còn hạn chế. Và mặc dù có nhiều tuyên bố rằng ngâm nước lạnh có thể tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện tâm trạng, có rất ít bằng chứng ủng hộ những nhận định này.
Một điều khá bất ngờ là các nhà nghiên cứu phát hiện ngâm nước lạnh có liên quan đến sự gia tăng đáng kể các dấu hiệu viêm ngay sau khi ngâm và 1 giờ sau đó. Điều này có vẻ mâu thuẫn, vì chúng ta biết rằng các vận động viên chuyên nghiệp thường sử dụng bồn nước đá để giảm viêm và đau cơ sau khi tập luyện. Sự gia tăng viêm ngay lập tức thực chất là phản ứng của cơ thể đối với lạnh như một yếu tố gây căng thẳng. Điều này giúp cơ thể thích nghi và phục hồi, tương tự như cách tập thể dục gây tổn thương cơ trước khi giúp chúng mạnh hơn. Đây cũng là lý do vì sao các vận động viên vẫn sử dụng phương pháp này dù có sự gia tăng viêm ngắn hạn. Cho nên, những người có bệnh lý nền nên đặc biệt cẩn trọng khi tham gia liệu pháp ngâm nước lạnh, vì tình trạng viêm ban đầu có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.
Các nghiên cứu trong bài đánh giá này được thực hiện tại Úc, Lithuania, Hà Lan, Thụy Sĩ, Nhật Bản, Mỹ và Phần Lan. Cần có thêm các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng với mẫu nghiên cứu lớn và đa dạng hơn để hiểu rõ hơn về lợi ích và rủi ro lâu dài của ngâm nước lạnh đối với sức khỏe. Ngoài ra, cũng cần nghiên cứu về mối quan hệ giữa liều lượng và hiệu quả, bao gồm nhiệt độ tối ưu, thời gian và tần suất tiếp xúc với nước lạnh. Theo các nhà nghiên cứu, dù bạn là vận động viên chuyên nghiệp hay chỉ đơn giản là người quan tâm đến sức khỏe, điều quan trọng là phải hiểu rõ tác động của những gì bạn áp dụng lên cơ thể mình. Hiện tại, chưa có đủ nghiên cứu chất lượng cao để xác định ai hưởng lợi nhiều nhất hay đâu là phương pháp lý tưởng cho liệu pháp ngâm nước lạnh.
Theo UNISA, PLOS.
