Ngáy là chuyện rất thường gặp. Một cuộc nghiên cứu cho thấy có khoảng 45% người lớn thỉnh thoảng ngáy, và khoảng 25% trong số đó ngáy kinh niên.
https://vcdn-suckhoe.vnecdn.net/2018/09/06/ngu-ngay-6435-1536222349.jpg
Ở đàn ông, tỷ lệ ngáy là khoảng 50%, ở đàn bà khoảng 25%. (Minh họa: Clker-Free-Vector-Images/Pixabay)
Ngáy thường gặp ở đàn ông và người nặng cân hơn. Ở đàn ông, tỷ lệ ngáy là khoảng 50%, ở đàn bà khoảng 25%. Ngáy thường gặp nhiều ở lứa tuổi sau 40.
Thông thường thì tuổi tác càng cao, ngáy sẽ càng tệ hơn. Đôi khi chỉ cần vài sự thay đổi đơn giản có thể làm bớt ngáy, có khi lại cần đến những phương pháp trị liệu phức tạp hơn nhiều.
Khi chúng ta bắt đầu đi vào giấc ngủ sâu, những bắp thịt và các mô mềm trong vòm miệng và họng (họng là phía sau của miệng) sẽ trở được thư giãn ra. Khi giãn ra, chúng sẽ dễ bị rung hơn do luồng hơi thở ra vào. Nếu đường thở càng bị hẹp, luồng hơi sẽ càng mạnh hơn (giống như nước từ ống lớn qua ống nhỏ sẽ tuôn chảy mạnh lên). Luồng hơi càng mạnh, mức độ rung của các mô mềm của cuống họng sẽ càng nhiều hơn, gây ra tiếng động lớn hơn mà chúng ta gọi là ngáy. Các mô mềm trong họng bị rung có thể là phần mềm của vòm họng (soft palate), lưỡi gà (uvula – cục thịt thòng xuống ở chính giữa họng), a-mi-đan (tonsils – hai cục mềm ở hai bên họng).
Có nhiều nguyên nhân làm cho đường thở trên (đường dẫn không khí vào cuống phổi và phổi) của chúng ta bị hẹp lại. Thường gặp nhất là do béo mập, nặng cân. Lưỡi gà bị dài ra, a-mi-đan bị sưng to, vòm miệng thấp cũng là nguyên nhân làm hẹp đường thở. Cao hơn nữa, bị nghẹt mũi, vẹo vách mũi cũng là nguyên nhân gây ra ngáy.
https://vcdn-suckhoe.vnecdn.net/2018/09/06/ngu-ngay-6435-1536222349.jpg
Ở đàn ông, tỷ lệ ngáy là khoảng 50%, ở đàn bà khoảng 25%. (Minh họa: Clker-Free-Vector-Images/Pixabay)
Ngáy thường gặp ở đàn ông và người nặng cân hơn. Ở đàn ông, tỷ lệ ngáy là khoảng 50%, ở đàn bà khoảng 25%. Ngáy thường gặp nhiều ở lứa tuổi sau 40.
Thông thường thì tuổi tác càng cao, ngáy sẽ càng tệ hơn. Đôi khi chỉ cần vài sự thay đổi đơn giản có thể làm bớt ngáy, có khi lại cần đến những phương pháp trị liệu phức tạp hơn nhiều.
Khi chúng ta bắt đầu đi vào giấc ngủ sâu, những bắp thịt và các mô mềm trong vòm miệng và họng (họng là phía sau của miệng) sẽ trở được thư giãn ra. Khi giãn ra, chúng sẽ dễ bị rung hơn do luồng hơi thở ra vào. Nếu đường thở càng bị hẹp, luồng hơi sẽ càng mạnh hơn (giống như nước từ ống lớn qua ống nhỏ sẽ tuôn chảy mạnh lên). Luồng hơi càng mạnh, mức độ rung của các mô mềm của cuống họng sẽ càng nhiều hơn, gây ra tiếng động lớn hơn mà chúng ta gọi là ngáy. Các mô mềm trong họng bị rung có thể là phần mềm của vòm họng (soft palate), lưỡi gà (uvula – cục thịt thòng xuống ở chính giữa họng), a-mi-đan (tonsils – hai cục mềm ở hai bên họng).
Có nhiều nguyên nhân làm cho đường thở trên (đường dẫn không khí vào cuống phổi và phổi) của chúng ta bị hẹp lại. Thường gặp nhất là do béo mập, nặng cân. Lưỡi gà bị dài ra, a-mi-đan bị sưng to, vòm miệng thấp cũng là nguyên nhân làm hẹp đường thở. Cao hơn nữa, bị nghẹt mũi, vẹo vách mũi cũng là nguyên nhân gây ra ngáy.
Uống thuốc ngủ hoặc uống rượu trước khi đi ngủ cũng có thể gây ngáy. Vì rượu hoặc thuốc ngủ làm cho các phần mềm kể trên ở trong họng bị giãn ra, dễ bị rung hơn và do đó dễ gây ra tiếng động hơn.
Ngáy cũng có liên quan đến chứng ngưng thở trong lúc ngủ (sleep apnea). Trong tình trạng này, sự giãn ra quá nhiều của các mô mềm trong họng làm cho đường thở bị hẹp lại khiến cho chúng ta không thở được. Khi đó tiếng ngáy sẽ ngưng lại hoặc giảm đi khoảng 10 giây đến nửa phút, có khi cả phút. Việc này làm giảm dưỡng khí (oxygen) và tăng thán khí (khí carbonic) trong cơ thể, sẽ làm cho chúng ta bị nhiều cơn thức dậy trong đêm (mà nhiều khi không hay biết) để lấy thêm hơi.
Ở những người bị chứng ngưng thở trong khi ngủ, việc thiếu dưỡng kéo dài sẽ gây ra buồn ngủ suốt ngày, làm mệt mỏi kinh niên, nhức đầu, rối loạn về trí nhớ, thay đổi tính tình, bất lực, trầm cảm… Bên cạnh các nguyên nhân kể trên, bệnh suy giáp (hypothyroidism), hút thuốc lá cũng là những yếu tố tăng nguy cơ gây ra những cơn ngưng thở trong lúc ngủ. Những cơn ngưng thở này cũng có thể dẫn đến những biến chứng ở tim như bị loạn nhịp tim nhanh hoặc chậm.
Nếu không chữa trị, ngáy kéo dài, ngay cả trong trường hợp không phải là những cơn ngưng thở trong lúc ngủ, có thể làm cho buồn ngủ suốt ngày. Nó cũng làm tăng lên nguy cơ bị cao huyết áp, tiểu đường, suy tim và tai biến mạch máu não. Ở trẻ em, ngáy làm tăng nguy cơ bị rối loạn về tập trung tư tưởng và sự hiếu động (attention deficit hyperactivity disorder).
Để phòng ngừa và chữa trị, hoặc giảm bớt ngáy, chúng ta có thể thực hiện những điều sau đây:
- Giảm cân (thấy có vẻ đơn giản, nhưng thường cần phải có đủ nghị lực và ý chí.
- Tránh thuốc lá.
- Tránh dùng thuốc ngủ hoặc các thuốc gây ngủ (như các loại thuốc antihistamin chữa dị ứng).
- Không uống rượu ít nhất là bốn tiếng và tránh ăn ít nhất là ba tiếng đồng hồ trước khi ngủ.
- Tập đi ngủ vào giờ nhất định.
- Nằm nghiêng. Một số tác giả khuyên nên may một cái túi ở lưng áo ngủ và bỏ một trái banh quần vợt vào đó, để khi nằm ngửa, trái banh sẽ "nhắc" chúng ta nằm nghiêng lại.
- Nằm đầu cao cũng là một cách thay đổi tư thế có thể làm bớt rung các phần mềm trong vòm miệng và họng và do đó làm bớt ngáy.
(Minh họa: Mohamed Hassan/Pixabay)
Hiện nay có trên 300 bằng sáng chế đã được cấp cho các dụng cụ giúp chữa ngáy. Các dụng cụ này có thể dùng để nong… lỗ mũi ra (mở rộng đường thở), gắn vào miệng để đẩy miệng hở ra, vân vân. Tuy nhiên, có lẽ tác dụng chống ngáy của chúng rất hiệu quả là nhờ chúng "trợ giúp" cho chúng ta không ngủ được và do đó khỏi ngáy.
Nếu bị ngáy nặng, tức là có những cơn ngưng thở trong lúc ngủ, hoặc bị ngáy kinh niên (mãn tính), ngáy như sấm, đứng ngoài cửa phòng cũng nghe thấy, chúng ta nên đi khám bác sĩ chuyên khoa. Bác sĩ sẽ khám xem chúng ta có bị những cơn ngưng thở trong lúc ngủ hay không. Nếu bị nghẹt mũi kinh niên, một số thuốc có thể sẽ giúp rất hiệu quả. Nếu bị vẹo vách mũi, bác sĩ tai mũi họng có thể giúp chỉnh cho nó được ngay lại.
Có nhiều phương pháp giải phẫu hoặc bằng tia laser, các loại tia khác, hoặc bằng dao mổ giúp làm gọn lại các mô mềm trong miệng và họng, có thể chữa ngáy rất hiệu quả.
Ở những người bị các cơn ngưng thở trong lúc ngủ, bác sĩ sẽ có thể phải cho dùng máy kích thích thở mỗi khi ngưng thở (CPAP) mỗi khi ngủ để tránh các biến chứng nguy hiểm của tình trạng thiếu dưỡng khí kinh niên này.
Tóm lại, ngáy như sấm, không những có thể làm cho bị mất giấc ngủ của người ở chung quanh, mà có thể là triệu chứng của một tình trạng nguy hiểm cho sức khỏe. Ngáy "khò khò", là chuyện thường gặp nhưng cũng có thể gây bất tiện và gây nhiều biến chứng xấu nếu kéo dài. Ngáy kiểu nào cũng có thể tránh hoặc giảm hoặc chữa khỏi hẳn được bằng các biện pháp từ đơn giản đến phức tạp. Các phương pháp chữa này thường rất hiệu quả và bổ ích.
Quảng cáo
Nếu chỉ bị ngáy nhẹ, chúng ta có thể áp dụng các biện pháp đơn giản kể trên. Nếu ngáy trở nặng hoặc không biết nặng hay nhẹ, nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán cụ thể, và được hỗ trợ điều trị thích hợp.
B/S Nguyễn Trần Hoàng
