Điều trùng hợp là mình đọc được bài viết này trên Financial Times ngay đúng thời điểm trên Facebook, anh em bạn bè đang xôn xao với một bài viết nói về “CV tuổi 35++”. Đúng sai hãy bàn sau, mà có lẽ cũng nên nhìn vào thực tế trước, cụ thể là tình hình thị trường lao động ngành công nghệ bên Trung Quốc:
Lần đầu tiên Laobai, 34 tuổi, nhận ra đúng là có một lời nguyền giáng lên đầu những nhân sự ngành công nghệ Trung Quốc khi họ chạm ngưỡng tuổi 35, là khi một đồng nghiệp ở đúng độ tuổi ấy bị cho nghỉ việc. Laobai hiện tại đang làm việc cho ứng dụng chia sẻ video ngắn Kuaishou: “Tôi vừa sốc vừa lo lắng. Tôi nhận ra rằng tình cảnh của chúng tôi khá giống nhau, và điều tương tự có thể cũng sẽ xảy đến với tôi.” Laobai thậm chí còn không phải tên thật của lập trình viên này, mà phải dùng tên giả để không tiết lộ thân phận.
Rồi chỉ vài tháng sau sinh nhật 35 tuổi, chính bản thân Laobai cũng bị cho thôi việc. Anh là nạn nhân kế tiếp của cuộc tái cơ cấu nội bộ công ty, được mọi người trong Kuaishou gọi bằng cái tên “Limestone.” Kuaishou hiện đang thực hiện việc thanh lọc những nhân sự lớn tuổi, độ tuổi giữa 30.
Cái gọi là “lời nguyền tuổi 35” này thực sự cũng là thứ đang đè nặng lên vai rất nhiều nhân viên làm việc văn phòng tại Trung Quốc. Những nhân sự lớn tuổi trong môi trường trẻ luôn bị nhìn theo hướng họ có nguy cơ không chấp nhận làm việc thêm giờ, vì những trách nhiệm của họ sau khi đã có gia đình.
Khi những tập đoàn công nghệ Trung Quốc có những bước hồi phục sau quá trình thắt chặt kiểm soát của chính phủ ít năm trước, cùng suy thoái kinh tế và khủng hoảng nhà đất đang diễn ra ở đất nước này, thì tình trạng thanh lọc nhân sự, với hàng vạn người lao động bị cho thôi việc trong vài tháng qua đã chứng kiến vô vàn người lao động, những người có kiến thức và tay nghề cao nhưng lớn tuổi bị đào thải. Những tập đoàn công nghệ ở Trung Quốc hoàn toàn không giấu diếm chuyện họ sẵn sàng thanh lọc những nhân sự lớn tuổi, ưu ái những người trẻ, chịu bỏ thời gian cho công ty vì chưa có gia đình.
Lần đầu tiên Laobai, 34 tuổi, nhận ra đúng là có một lời nguyền giáng lên đầu những nhân sự ngành công nghệ Trung Quốc khi họ chạm ngưỡng tuổi 35, là khi một đồng nghiệp ở đúng độ tuổi ấy bị cho nghỉ việc. Laobai hiện tại đang làm việc cho ứng dụng chia sẻ video ngắn Kuaishou: “Tôi vừa sốc vừa lo lắng. Tôi nhận ra rằng tình cảnh của chúng tôi khá giống nhau, và điều tương tự có thể cũng sẽ xảy đến với tôi.” Laobai thậm chí còn không phải tên thật của lập trình viên này, mà phải dùng tên giả để không tiết lộ thân phận.
Rồi chỉ vài tháng sau sinh nhật 35 tuổi, chính bản thân Laobai cũng bị cho thôi việc. Anh là nạn nhân kế tiếp của cuộc tái cơ cấu nội bộ công ty, được mọi người trong Kuaishou gọi bằng cái tên “Limestone.” Kuaishou hiện đang thực hiện việc thanh lọc những nhân sự lớn tuổi, độ tuổi giữa 30.
Cái gọi là “lời nguyền tuổi 35” này thực sự cũng là thứ đang đè nặng lên vai rất nhiều nhân viên làm việc văn phòng tại Trung Quốc. Những nhân sự lớn tuổi trong môi trường trẻ luôn bị nhìn theo hướng họ có nguy cơ không chấp nhận làm việc thêm giờ, vì những trách nhiệm của họ sau khi đã có gia đình.
Khi những tập đoàn công nghệ Trung Quốc có những bước hồi phục sau quá trình thắt chặt kiểm soát của chính phủ ít năm trước, cùng suy thoái kinh tế và khủng hoảng nhà đất đang diễn ra ở đất nước này, thì tình trạng thanh lọc nhân sự, với hàng vạn người lao động bị cho thôi việc trong vài tháng qua đã chứng kiến vô vàn người lao động, những người có kiến thức và tay nghề cao nhưng lớn tuổi bị đào thải. Những tập đoàn công nghệ ở Trung Quốc hoàn toàn không giấu diếm chuyện họ sẵn sàng thanh lọc những nhân sự lớn tuổi, ưu ái những người trẻ, chịu bỏ thời gian cho công ty vì chưa có gia đình.
Yang Baoquan, một luật sư bảo vệ quyền lợi của người lao động nói: “Tình trạng lão hóa ở mảng công nghệ đang trở thành một vấn đề lớn. Luôn có quan điểm cho rằng những nhân sự lớn tuổi không chịu bắt kịp với những tiến bộ mới nhất của công nghệ, rằng họ không có năng lượng để làm việc như trước kia, và chi phí lương cho họ quá cao.”
Luật lao động Trung Quốc cấm các doanh nghiệp và nhà tuyển dụng lao động phân biệt đối xử dựa trên những yếu tố dân tộc, giới tính và tôn giáo. Nhưng nó lại không nhắc gì đến độ tuổi của người lao động. Luật sư Yang nói rằng nhiều người dẫn luật, mở rộng việc cấm phân biệt đối xử dựa trên tuổi tác người lao động, tức là doanh nghiệp không được phép cho nhân viên thôi việc vì lý do tuổi tác của họ.
Về phần các giám đốc mảng công nghệ, họ luôn lên tiếng trước công chúng, khẳng định ưu ái những nhân sự trẻ tuổi. Năm 2019, chủ tịch tập đoàn Tencent, Martin Lau công bố kế hoạch tái cơ cấu 10% đội ngũ quản lý của tập đoàn, nói rằng “công việc của họ sẽ dành cho những người trẻ hơn thực hiện, những người mới sẽ có tinh thần lao động tích cực hơn.” CEO Baidu trong một bức thư gửi cho toàn thể công ty hồi năm 2019 cũng đưa ra kế hoạch “trẻ hóa công ty bằng cách thăng chức cho nhiều nhân sự sinh sau năm 1980 và 1990.”
Lối suy nghĩ này về cơ bản là giống hệt nhau ở mọi tập đoàn công nghệ Trung Quốc.
ByteDance, chủ quản ứng dụng MXH TikTok, hay gã khổng lồ thương mại điện tử ở Trung Quốc, Pinduoduo hiện đang có những nhân sự với độ tuổi trung bình trẻ nhất trong số những tập đoàn công nghệ Trung Quốc. Độ tuổi trung bình nhân viên của hai tập đoàn này là 27 tuổi, dựa trên dữ liệu của Maimai công bố năm 2020. Con số này ở Kuaishou là 28 tuổi, ở tập đoàn vận hành ứng dụng gọi xe Didi là 30. Còn theo tổng liên đoàn lao động Trung Quốc, độ tuổi trung bình người lao động ở nước này là 38.3 tuổi.
Kuaishou có giá cổ phiếu giảm tới 88% kể từ khi họ chính thức giao dịch trên sàn chứng khoán Hong Kong năm 2021. Từ tháng 12/2021 đến tháng 6/2023, từ chỗ có 28 nghìn nhân viên, họ đã cho 16% nhân sự nghỉ việc.
Quảng cáo
Một giám đốc đang làm việc tại một công ty công nghệ nói: “Mảng công nghệ đã mở rộng quá nhanh trước đại dịch, rồi việc siết chặt kiểm soát của chính phủ bắt đầu. Giờ chúng tôi phải cắt khoản chi phí khổng lồ liên quan tới những tầng quản lý.”
“Lời nguyền tuổi 35” là thứ khiến rất nhiều nhân viên trong ngành công nghệ tại nước này lo sợ. Gần đây có một khảo sát của nền tảng tuyển dụng Lagou Zhaopin, phát hiện ra 87% số lập trình viên “thực sự vô cùng lo ngại” việc bị cho thôi việc hoặc không tìm được việc mới sau khi họ bước qua tuổi 35.
Trương tự như mảng công nghệ, nhiều cơ quan công vụ Trung Quốc cũng hạn chế kỳ thi tuyển sinh đầu vào, không nhận những ứng viên trên 35 tuổi. Những quảng cáo tuyển dụng nhân viên lĩnh vực dịch vụ, bao gồm nhà hàng và khách sạn cũng muốn tuyển dụng những nhân viên trẻ tuổi. Điều này khiến những nhân viên làm trong ngành công nghệ ở độ tuổi trên 30 muốn thay đổi nghề nghiệp, sự nghiệp hay đơn giản là tìm việc làm tạm thời gần như không có cơ hội tiếp cận.
Một lập trình viên 38 tuổi gần đây đã bị một tập đoàn gọi xe lớn cho nghỉ việc. Anh nói rằng tình hình tìm kiếm công việc hiện tại rất khó khăn, thậm chí còn tệ hơn năm ngoái, “đặc biệt là với những kỹ sư già như tôi,” anh chia sẻ.
Về phần Laobai ở đầu bài viết, hóa ra anh là một trong số ít những người may mắn: “Tôi có hai con, vợ không còn đi làm nữa. Lúc bị cho nghỉ, có một công ty công nghệ khác đang tuyển dụng đúng 1 vị trí quản lý duy nhất, và may mắn là tôi đã có được vị trí đó. Nếu không có việc mới này, chắc tôi sẽ thất nghiệp như rất nhiều cựu nhân viên Kuaishou.”
Theo FT
Quảng cáo
