Nhân dịp vừa có sự kiện đáng buồn, tai nạn trên cao tốc khiến 3 mẹ con bị tử vong, tôi xin được có vài ý kiến mạn đàm cũng mọi người. Thực tế đã có rất nhiều bình luận, từ nêu ra cái sai khi vượt ẩu của tài xế, vấn đề về đoạn đường nhập làn, cho đến cả về quy chuẩn đường… Bài viết này của tôi chỉ là 1 góc nhìn cá nhân thêm vào, mục đích không phải để phân tích tai nạn mà mong rằng sẽ giúp mọi người có thêm thông tin mở rộng và có các bài học cho cá nhân mỗi người.
Đầu tiên: xin được nói luôn là việc “cao tốc” có 2 làn không phải là việc “chỉ có ở Việt Nam”. Ở một nước quốc gia phát triển như Mỹ, tôi có thể chỉ có bạn vài ba chục đoạn cao tốc chỉ có 2 làn, cũng không có giải phân cách cứng luôn. Nói như vậy không có nghĩa là đường xá của chúng ta đã tốt, đơn giản điều tôi muốn khẳng định là việc cao tốc có 2 làn là việc rất bình thường. Bạn có thể gặp cao tốc như vậy ở Nhật, ở Đức, ở Anh, ở Canada, ở Mỹ…
Hình minh hoạ ở đầu bài là 1 đoạn cao tốc 2 làn Plimoth Patuxet Highway bang Massachusetts.
Hình ở dưới là đường US33, đoạn qua bang Ohio.
Điều thứ hai, hầu hết các đường 2 làn (mỗi chiều một làn) đều có các đoan đường để vượt (overtake), đoạn đó thường được gọi là “passing lane” (làn để vượt). Quan trọng nhất của việc sử dụng passing lane là phương tiện đi chậm phải chủ động chuyển làn sang phải (sang làn passing lane) để cho phương tiện đi nhanh vượt bên trái. Trong tai nạn giao thông nói ở trên, xe tải đã (có thể) không chuyển làn sang phải để cho xe con vượt. Như vậy cái sai đầu tiên là của xe tải, nếu đã sang phải để cho vượt mà không làm vậy. Xe con, vì xe tải không sang làn, đã dùng làn phải để vượt. Đây là cái sai lớn nhất của tài xế xe con.
Nói dễ hiểu, passing lane dùng cho xe nhường đường, không phải cho xe muốn vượt.
Tại sao lại có quy định như vậy. Đơn giản là khi bạn chủ động sang làn phải, bạn sẽ phải giảm tốc độ, bạn sẽ chủ động trong chuyện khi nào thì nhập lại làn trái. Xe nhường đường là xe chạy trước, có điều kiện quan sát phía trước tốt hơn.
Và như vậy, vụ tai nạn kia phía cơ quan điều tra nên khởi tố cả tài xế xe tải, nếu điều tra cho thấy xe tải có thể chuyển làn nhường đường cho xe con vượt nhưng không thực hiện việc đó.
Bức ảnh ở dưới thể hiện việc xe công chuyển sang làn passing lane bên phải để xe con vượt qua bên trái.
Điều cuối cùng, khi tham gia giao thông, chúng ta cần phải biết tự bảo vệ mình. Đã lái xe thì có thể có hàng ngàn các tình huống không biết trước được: từ đường hỏng, động vật lao ra giữa đường, xe của chính mình hỏng… Do vậy lái xe cần phải luôn ngầm định tình huống xấu nhất sẽ xảy ra, chứ không phải hy vọng điều tốt nhất sẽ đến. Tư tưởng này sẽ giúp lái xe chuẩn bị tâm lý cho các tình huống bất thường.
Ví dụ khi bạn chuyển làn, phải luôn nghĩ rằng có thể có xe khác đang nằm trong khu vực điểm mù của xe, sẽ có thể có xe từ làn phía bên kia chuyển làn sang cùng, có thể xe ở làn muốn sang họ sẽ thắng gấp… Từ đó bạn sẽ chú ý quan sát điểm mù cẩn thận hơn, sẽ quan sát không chỉ 2 lanes mà có thể phải quan sát 3 lanes, khi sang làn cũng không chỉ là sang vèo một cái mà vừa sang còn vừa quan sát xe đi trước ở làn mình mới sang có thể phanh hay không (quan sát giao thông phía trước xe đó).
Tương tự như vậy, khi bạn bắt đầu cho xe di chuyển khi đèn giao thông chuyển sang xanh, phải luôn nghĩ rằng có thể có 1 thằng điên vượt đèn đỏ ở đường vuông góc, và sẽ phải quan sát hai bên phải trái nhanh 1 chút trước khi quyết định vượt qua ngã tư.
Đầu tiên: xin được nói luôn là việc “cao tốc” có 2 làn không phải là việc “chỉ có ở Việt Nam”. Ở một nước quốc gia phát triển như Mỹ, tôi có thể chỉ có bạn vài ba chục đoạn cao tốc chỉ có 2 làn, cũng không có giải phân cách cứng luôn. Nói như vậy không có nghĩa là đường xá của chúng ta đã tốt, đơn giản điều tôi muốn khẳng định là việc cao tốc có 2 làn là việc rất bình thường. Bạn có thể gặp cao tốc như vậy ở Nhật, ở Đức, ở Anh, ở Canada, ở Mỹ…
Hình minh hoạ ở đầu bài là 1 đoạn cao tốc 2 làn Plimoth Patuxet Highway bang Massachusetts.
Hình ở dưới là đường US33, đoạn qua bang Ohio.
Điều thứ hai, hầu hết các đường 2 làn (mỗi chiều một làn) đều có các đoan đường để vượt (overtake), đoạn đó thường được gọi là “passing lane” (làn để vượt). Quan trọng nhất của việc sử dụng passing lane là phương tiện đi chậm phải chủ động chuyển làn sang phải (sang làn passing lane) để cho phương tiện đi nhanh vượt bên trái. Trong tai nạn giao thông nói ở trên, xe tải đã (có thể) không chuyển làn sang phải để cho xe con vượt. Như vậy cái sai đầu tiên là của xe tải, nếu đã sang phải để cho vượt mà không làm vậy. Xe con, vì xe tải không sang làn, đã dùng làn phải để vượt. Đây là cái sai lớn nhất của tài xế xe con.
Nói dễ hiểu, passing lane dùng cho xe nhường đường, không phải cho xe muốn vượt.
Tại sao lại có quy định như vậy. Đơn giản là khi bạn chủ động sang làn phải, bạn sẽ phải giảm tốc độ, bạn sẽ chủ động trong chuyện khi nào thì nhập lại làn trái. Xe nhường đường là xe chạy trước, có điều kiện quan sát phía trước tốt hơn.
Và như vậy, vụ tai nạn kia phía cơ quan điều tra nên khởi tố cả tài xế xe tải, nếu điều tra cho thấy xe tải có thể chuyển làn nhường đường cho xe con vượt nhưng không thực hiện việc đó.
Bức ảnh ở dưới thể hiện việc xe công chuyển sang làn passing lane bên phải để xe con vượt qua bên trái.
Điều cuối cùng, khi tham gia giao thông, chúng ta cần phải biết tự bảo vệ mình. Đã lái xe thì có thể có hàng ngàn các tình huống không biết trước được: từ đường hỏng, động vật lao ra giữa đường, xe của chính mình hỏng… Do vậy lái xe cần phải luôn ngầm định tình huống xấu nhất sẽ xảy ra, chứ không phải hy vọng điều tốt nhất sẽ đến. Tư tưởng này sẽ giúp lái xe chuẩn bị tâm lý cho các tình huống bất thường.
Ví dụ khi bạn chuyển làn, phải luôn nghĩ rằng có thể có xe khác đang nằm trong khu vực điểm mù của xe, sẽ có thể có xe từ làn phía bên kia chuyển làn sang cùng, có thể xe ở làn muốn sang họ sẽ thắng gấp… Từ đó bạn sẽ chú ý quan sát điểm mù cẩn thận hơn, sẽ quan sát không chỉ 2 lanes mà có thể phải quan sát 3 lanes, khi sang làn cũng không chỉ là sang vèo một cái mà vừa sang còn vừa quan sát xe đi trước ở làn mình mới sang có thể phanh hay không (quan sát giao thông phía trước xe đó).
Tương tự như vậy, khi bạn bắt đầu cho xe di chuyển khi đèn giao thông chuyển sang xanh, phải luôn nghĩ rằng có thể có 1 thằng điên vượt đèn đỏ ở đường vuông góc, và sẽ phải quan sát hai bên phải trái nhanh 1 chút trước khi quyết định vượt qua ngã tư.
