Mỹ không cấm TikTok vì nó là "ma túy số", mà cấm vì nó là "ma túy số Trung Quốc"

Là những vị phụ huynh, nghe thấy câu chuyện “cấm TikTok” chắc chắn sẽ khiến những ông bố bà mẹ đang có con ở độ tuổi thiếu niên nhi đồng vui mừng, mà thậm chí trên Tinhte mình cũng từng thấy có vài anh em bình luận là nên cấm luôn TikTok ở Việt Nam vì chẳng đem lại giá trị tích cực nào cho người dùng. Còn ở bên Mỹ, cựu phó tổng thống Mike Pence thì gọi TikTok là “digital fentanyl”, dựa trên thứ ma túy đang hoành hành tại nhiều nơi trên đất Mỹ.

Điều chúng ta có thể đồng tình là, thật sự rất khó đong đếm lượng thời gian mọi người đã đốt cho ứng dụng này trên toàn thế giới nói chung và ở Mỹ nói riêng, nơi có khoảng 170 triệu người dùng TikTok trong tổng số 331.9 triệu dân. Rồi từ chuyện thời gian bỏ ra, có thể suy rộng ra là lối tư duy của cả một thế hệ trẻ cũng từ đó được TikTok định hình, theo hướng này hay hướng khác. Nhưng dự thảo luật vừa được hạ viện Mỹ thông qua hoàn toàn không có những động thái ngăn chặn những hệ quả tiêu cực của thực trạng này.

Giả sử dự thảo luật được thông qua ở thương viện, rồi tổng thống Joe Biden phê duyệt thông qua để đạo luật này được áp dụng, rồi ByteDance có chấp nhận thoái vốn TikTok Mỹ, hay sẽ kiện lên tận tòa án tối cao vì cáo buộc vi hiến, thì có một sự thật chắc chắn. Đó là những nội dung từ hữu ích ở nhiều ngành nghề cho tới độc hại với mọi lứa tuổi trên TikTok, những thứ chưa được quản lý một cách hiệu quả và chặt chẽ, sẽ lại tiếp tục hiện ra trên màn hình điện thoại của hơn 170 triệu dân Mỹ hàng ngày, hàng giờ.

Để công bằng, thì điều tương tự cũng đã, đang và sẽ diễn ra với mọi ứng dụng mạng xã hội thuộc quyền quản lý của các tập đoàn Mỹ như Alphabet hay Meta, bao gồm cả những phiên bản copy format video ngắn của TikTok như Short trên YouTube hay Reel trên Instagram. Edward Luce cho rằng, Mike Pence không phiền chuyện “ma túy số”, mà ông chỉ không muốn thứ “ma túy số” ấy đến từ Trung Quốc.



Theo Luce, một đạo luật nghiêm túc và tử tế trông sẽ như thế này. Nó sẽ có những điều khoản mang giá trị công cụ quản lý quyền riêng tư của người dân Mỹ, để các bên mua dữ liệu cá nhân của người dùng các dịch vụ trực tuyến đều được quản lý nghiêm ngặt, bất kể dịch vụ đó của tập đoàn Mỹ hay Trung Quốc quản lý. Hiện tại bất kỳ đơn vị kiểu “data broker” nào, kể cả là ở Trung Quốc hay Nga cũng có thể tự do mua dữ liệu cá nhân của người Mỹ, thu thập từ những ứng dụng như X, Instagram hay YouTube.

Nếu như trước đây, Internet Research Agency của Yevgeny Progozhin đã từng triển khai một chiến dịch tin giả trên các mạng xã hội trong thời điểm cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016 diễn ra, thì Mỹ vẫn chưa tìm thấy bằng chứng cho thấy Trung Quốc đã làm điều tương tự. Nói vậy không đồng nghĩa với việc, những cường quốc được coi là thù địch với nhau về lợi ích địa chính trị sẽ không thực hiện những chiến dịch gây chia rẽ, kích động người dân của một nước.

Vấn đề nằm ở chỗ, đến Facebook, được Meta quản lý còn bị Nga chạy những chiến dịch tin giả để gây chia rẽ, thì việc ép ByteDance thoái vốn, để một đơn vị hoặc liên minh các tập đoàn Mỹ quản lý TikTok hoàn toàn không giải quyết được những lo ngại về an ninh quốc gia.

Thêm nữa, một dự thảo luật nghiêm túc sẽ phải có cách để bảo vệ trẻ em khỏi những khía cạnh độc hại của mạng xã hội. Bằng chứng cho thấy lứa tuổi vị thành niên ở Mỹ mỗi ngày đốt từ 7 đến 9 tiếng đồng hồ cho mạng xã hội, để rồi bị ảnh hưởng về cả tinh thần lẫn thể chất vì những nội dung trên MXH đã quá rõ ràng. Những dữ liệu, những bằng chứng ấy mô tả tỷ lệ mắc chứng trầm cảm ở độ tuổi thiếu niên tăng vọt kể từ năm 2010, thời điểm độ phủ của smartphone tại Mỹ bắt đầu bùng nổ.

Những nghiên cứu khác thì chứng minh rằng nhiều cô bé cậu bé dùng mạng xã hội vì bạn bè của các bạn cũng dùng. Các bạn hoàn toàn có thể từ bỏ một MXH hoặc một nền tảng dịch vụ trực tuyến nếu bạn bè cũng làm điều tương tự. Đó là một ví dụ hoàn hảo của thuyết hành động tập thể. Chỉ có chính phủ Mỹ mới có quyền lực ngăn chặn những nguyên nhân và tác hại mà MXH gây ra với lứa tuổi thiếu niên.

Quyết định của hạ viện Mỹ thậm chí có thể gây ra tác dụng ngược. Những động thái bề ngoài là cứng rắn với TikTok vì những lo ngại an ninh quốc gia hoàn toàn có thể khiến ByteDance thoái vốn, nhưng khi ấy người Mỹ sẽ an tâm sử dụng TikTok nhiều hơn cả trước đây, vì chẳng còn lo ngại nào nữa. Hậu quả có thể là những bước đi và động thái đúng đắn để bảo vệ trẻ em và quyền riêng tư của người Mỹ, hay chính bản thân an ninh nước Mỹ sẽ trở nên vô nghĩa.

Theo FT