Quá trình tái hấp thu các chất ở quai Henlé

3, Quá trình tái hấp thu ở ngành lên quai Henlé
Ngành lên quai Henlé, bao gồm cả đoạn mảnh và dày, hầu như đều không thấm nước, đặc tính này có vai trò rất quan trọng trong việc pha loãng nước tiểu.
Đoạn dày của quai Henlé được tính là từ ½ trên của ngành lên, có lớp biểu mô dày với các hoạt động chuyển hóa mạnh và cho phép tái hấp thu Na+, Cl-, K+ chủ động. Khoảng 25% các ion trên được tái hấp thu ở quai Henlé và hầu hết quá trình này xảy ra ở đoạn dày của quai. Ngoài ra, một lượng đáng kể các ion Ca2+, Mg2+ và HCO3- cũng được tái hấp thu ở đoạn dày quai Henlé. Ngược lại, đoạn mảnh của ngành lên có dung tích tái hấp thu thấp hơn đoạn dày khá nhiều và đoạn này hầu như cũng không tái hấp thu một chất tan nào đáng kể.
Một thành phần vô cùng quan trọng của đoạn dày quai Henlé tham gia vào quá trình tái hấp thu các chất hòa tan là các bơm Na+- K+-ATPase nằm ở màng đáy của các tế bào biểu mô. Cũng giống như ở tế bào biểu mô ống lượn gần, sự tái hấp thu các chất tan ở đoạn dày có liên quan chặt chẽ với số lượng các bơm Na+- K+-ATPase, những bơm này giúp duy trì nồng độ Na+ bên trong tế bào luôn thấp hơn trong lòng ống thận. Nồng độ Na+ nội bào thấp giúp cung cấp một gradient thuận lợi để Na+ di chuyển từ ngoài và trong tế bào.
Ở đoạn dày quai Henlé, ion Na+, Cl- và K+ được tái hấp thu nhờ và bơm đồng vận 3 ion 1 Na+, 2Cl-, 1K+ với sự di chuyển của Na+ vào trong tế bào nhờ vào gradient nồng độ (đã đề cập ở đoạn trên) là động lực chính giúp bơm hoạt động. Một số loại thuốc lợi tiểu như furosemide, ethacrynic acid và bumetanide tác động lên chủ yếu lên đoạn dày quai Henlé nhờ vào việc ức chế bơm đồng vận 3 ion.
Mặc dù bơm đồng vận 3 ion vận chuyển một lượng ion dương (1Na+ và 1K+) và ion âm (2Cl-) là tương đương nhau nhưng trên màng tế bào biểu mô còn có một kênh K+ bơm ngược K+ vào trong lòng ống tạo nên một điện thế dương nhẹ (khoảng +8mV). Điện thế +8mV của lòng ống thận đồng thời cũng dương hơn so với điện thế của khoảng mô kẽ của biểu mô ống thận, việc này giúp các ion dương như Ca2+, Mg2+ có thể khuếch tán qua khoảng gian màng tế bào biểu mô để đi vào mô kẽ từ đó được tái hấp thu vào máu
Ngoài ra, nhờ vào đặc tính gần như không thấm nước của đoạn dày quai Henlé mà nước được giữ lại trong lòng ống thận trong khi một lượng lớn các chất hòa tan được tái hấp thu khiến cho dịch lọc cầu thận bị pha loãng đi gấp nhiều lần trước khi đi vào đoạn đầu của ống lượn xa.

Tài liệu tham khảo:
1, Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology
2, Sinh lý học – Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh