Hai năm vừa qua chứng kiến một hiện tượng từ lâu không xuất hiện ở thị trường xe mô tô: doanh số tăng. Rõ ràng là đại dịch covid-19 toàn cầu đã làm cho người ta suy nghĩ nhiều về những gì muốn làm nhưng trước đây chưa có thời gian để thực hiện.
Thế giới mô tô có thể được chia ra làm ba nhóm chính: cruiser, sport bike và supersport, và tiêu chuẩn (standard). Trong nhóm xe “tiêu chuẩn” có thêm một số nhánh nhỏ như naked bike, neo-retro (tân cổ giao duyên), dual sport và ADV (adventure). Cũng dễ hiểu là trong nhóm xe “tiêu chuẩn” này, naked bike và neo-retro chiếm thị phần lớn nhất và các hãng xe cũng tập trung đưa ra các sản phẩm cho nhóm này. Nhưng một vài năm trở lại đây chứng kiến sự trỗi dậy của dòng xe ADV với rất nhiều mẫu xe ấn tượng cũng như doanh số bán hàng ngày một tăng. Dĩ nhiên là khi anh em biker quan tâm thì các hãng xe mới đầu tư phát triển nâng cấp dòng xe này. Vậy lý do nào khiến dòng ADV lại có sức hút lớn như vậy trong thời gian qua.
Nhìn lại lịch sử
“Xe adventure”, “adventure touring, và “ADV” là những cụm từ mới và mới nổi trong cộng đồng mô tô. Dòng cruiser tồn tại từ rất lâu, có thể là gắn liền với sự khai sinh của xe mô tô. Sau đó đến sport bikes, rồi cuối cùng người Nhật tạo ra khái niệm xe tiêu chuẩn (standard bike) và cứ như thế phát triển cho đến ngày nay. Mãi đến đầu những năm 1980, chiếc ADV tử tế đầu tiên mới xuất hiện.
Chiếc xe đó là BMW R80 G/S 1980, được giới thiệu ở triển lãm mô tô IFMA ở Cologne, Đức. Nó làm cho người xem choáng váng với động cơ boxer thấp và gọn, kiểu dáng chạy bùn đất rất chất, nhưng cũng có yên xe dày, chiều cao dễ chống chân và ghi-đông thoải mái. R80 G/S được quảng cáo là chiếc xe đa địa hình, có khả năng chinh chiến mọi cuộc phiêu lưu, đúng như cái tên G/S (Gelände/Straße - Đường đất/Đường nhựa) của nó. Nói không ngoa, R80 G/S là chiếc xe đầu tiên tiến vào mảnh đất adventure. Tuy nhiên, mặc dù thành công tương đối ở châu Âu, R80 G/S lại không được những anh em biker bên kia đại dương mặn mà cho lắm vì họ cho rằng giá xe bằng ⅓ giá xe một chiếc BMW 3 Series vào thời điểm kinh tế khó khăn thì thật sự không đáng.
Thế giới mô tô có thể được chia ra làm ba nhóm chính: cruiser, sport bike và supersport, và tiêu chuẩn (standard). Trong nhóm xe “tiêu chuẩn” có thêm một số nhánh nhỏ như naked bike, neo-retro (tân cổ giao duyên), dual sport và ADV (adventure). Cũng dễ hiểu là trong nhóm xe “tiêu chuẩn” này, naked bike và neo-retro chiếm thị phần lớn nhất và các hãng xe cũng tập trung đưa ra các sản phẩm cho nhóm này. Nhưng một vài năm trở lại đây chứng kiến sự trỗi dậy của dòng xe ADV với rất nhiều mẫu xe ấn tượng cũng như doanh số bán hàng ngày một tăng. Dĩ nhiên là khi anh em biker quan tâm thì các hãng xe mới đầu tư phát triển nâng cấp dòng xe này. Vậy lý do nào khiến dòng ADV lại có sức hút lớn như vậy trong thời gian qua.
Nhìn lại lịch sử
“Xe adventure”, “adventure touring, và “ADV” là những cụm từ mới và mới nổi trong cộng đồng mô tô. Dòng cruiser tồn tại từ rất lâu, có thể là gắn liền với sự khai sinh của xe mô tô. Sau đó đến sport bikes, rồi cuối cùng người Nhật tạo ra khái niệm xe tiêu chuẩn (standard bike) và cứ như thế phát triển cho đến ngày nay. Mãi đến đầu những năm 1980, chiếc ADV tử tế đầu tiên mới xuất hiện.
Chiếc xe đó là BMW R80 G/S 1980, được giới thiệu ở triển lãm mô tô IFMA ở Cologne, Đức. Nó làm cho người xem choáng váng với động cơ boxer thấp và gọn, kiểu dáng chạy bùn đất rất chất, nhưng cũng có yên xe dày, chiều cao dễ chống chân và ghi-đông thoải mái. R80 G/S được quảng cáo là chiếc xe đa địa hình, có khả năng chinh chiến mọi cuộc phiêu lưu, đúng như cái tên G/S (Gelände/Straße - Đường đất/Đường nhựa) của nó. Nói không ngoa, R80 G/S là chiếc xe đầu tiên tiến vào mảnh đất adventure. Tuy nhiên, mặc dù thành công tương đối ở châu Âu, R80 G/S lại không được những anh em biker bên kia đại dương mặn mà cho lắm vì họ cho rằng giá xe bằng ⅓ giá xe một chiếc BMW 3 Series vào thời điểm kinh tế khó khăn thì thật sự không đáng.
Nhưng người Nhật nhìn thấy cơ hội và họ triển khai ngay kế hoạch của mình. Suzuki mang sang Mỹ dòng DR. Yamaha mang TDM 850. Cả hai dòng xe này đều tuyệt vời, với một chiếc thiên về chạy đường đất, một chiếc thiên về chạy đường nhựa, nhưng Honda chính là hãng xe kết hợp đường đất và đường nhựa với chiếc Africa Twin. Chiếc Africa Twin XRV650 V-twin Adventure Sports trở thành lá cờ đầu cho phong trào ADV khi ra mắt vào năm 1988 với yên cao, ghi-đông cao, kính chắn gió cao, gác chân cao, khoảng sáng gầm bao la con heo còn chui lọt. Honda tự hào gọi chiếc xe này Adventure Sport. Honda cũng mang trở lại Africa Twin trong những năm gần đây với rất nhiều thay đổi tích cực: mạnh hơn, hiện đại hơn, adventure hơn. Và còn có cả hộp số DCT.
Ở lục địa già, một đợt sóng mới về xe ADV bùng nổ. BMW R1100GS ra mắt năm 1994, bán được hơn 40.000 chiếc trong năm năm. Người đàn anh R1150GS cũng bán được gần 60.000 chiếc trong khoảng thời gian đó. Aprilia ra mắt Tuareg 600 Wind vào cuối thập niên 80, nhưng chỉ bán được ở Ý, còn không mấy thành công ở các thị trường khác. Moto Guzzi cũng muốn có miếng bánh khi ra mắt Quota 1000 năm 1990. Nhưng nhân tố quan trọng cho quá trình adventure hóa chính là KTM, một hãng xe quá nổi tiếng về những chiếc xe đường đất (dirt bike), khi họ ra mắt chiếc 640 Adventure vào cuối những năm 90. Chiếc xe này thành công ngay lập tức vì nó kết hợp hoàn hảo giữa kiến thức đua đường đất của KTM với một động cơ thân thiện khi chạy trên đường nhựa.
Thành công của 640 kích thích hãng xe Áo ra mắt 950 Adventure vào 2003 và 990 Adventure vào 2006. Hai chiếc xe này là động lực cho sự mở rộng của thị trường xe ADV, không chỉ vì nó mạnh hơn 640 Adventure, mà đây là hai chiếc xe đầu tiên sử dụng động cơ V-twin được KTM làm riêng cho xe đường đất (động cơ này đã trở thành huyền thoại với mã LC8). 950 Adventure là chiếc xe cuối cùng của KTM sử dụng bình xăng con, trong khi đó 990 Adventure chuyển sang sử dụng phun xăng trực tiếp, giúp giảm tiêu hao nhiên liệu và cũng làm tăng công suất.
Vào thời điểm này, cụ thể là 2004, Ewan McGregor và Charley Boorman thực hiện chuyến phiêu lưu Long Way Round với một cặp BMW R 1150 GS Adventure. Loạt phim về chuyến đi này mở ra một cái nhìn mới cho những ai không quen với những chiếc xe adventure. BMW tận hưởng doanh số bán xe khổng lồ sau khi loạt phim ra mắt. Đối với nhiều người, BMW trở thành một tên tuổi lớn trong dòng adventure sau loạt phim này, khi những chiếc GS của họ trở thành những chiếc xe có thể mang theo một đống hành lý, vượt qua những đoạn đường khó nhằn nhất, và vẫn nguyên vẹn trở về.
Từ đó, nhiều anh em biker cũng muốn làm một chuyến Long Way Round cho mình, mở ra một cơ hội chưa từng có cho dòng adventure. Và xu hướng đó tiếp tục cho đến ngày nay.
Nhìn về tương lai
2021 là một năm đầy khó khăn và đáng quên cho toàn thế giới. Tác động kinh tế từ những đợt lockdown năm 2020 để lại một vết sẹo khó phai lên hàng triệu người. Gần như toàn bộ nhân loại trong giai đoạn covid-19 chỉ ở trong nhà. Và khi ở trong nhà trong một thời gian dài như vậy, con người luôn khát khao được ra ngoài, cho dù chỉ là một ngày mà thôi. Anh em biker cũng chỉ muốn có thể xách xe đi đâu đó cho khuây khỏa tấm lòng, tránh xa mọi tiếp xúc. Và không có gì thích hợp hơn để làm điều đó với những chiếc adventure khi chúng có thể đưa chúng ta đến những nơi tách biệt hoàn toàn với thế giới văn minh đang hỗn loạn ngoài kia.
Quảng cáo
Dòng dual-sport cũng có thể làm được điều đó nhưng sự khác biệt giữa dual-sport và adventure chính là xe adventure tập trung nhiều hơn vào yếu tố touring khi nó có thể mang được nhiều hành lý hơn cho những chuyến hành trình dài ngày. Dĩ nhiên là dual-sport cũng mang được thôi nhưng ở đây là cách mà chúng ta muốn trải qua hành trình của mình như thế nào. Xe adventure mang lại cảm giác thể thao hơn, mạnh mẽ hơn, nhiều chế độ điện tử hơn và đa dụng hơn. Nhiều chiếc xe ADV nỗ lực kết hợp điểm mạnh của hai bên. Lấy ví dụ là Kawasaki KLR650.
Mảnh ghép cuối cùng cho sự trỗi dậy của ADV là nhiều mẫu xe mới ra mắt, càng ngày càng mạnh hơn, hiện đại hơn, đầy rẫy công nghệ hơn. BMW và KTM vẫn là hai cái tên lớn trong thị trường ADV, nhưng nhiều chiếc xe của các hãng khác mang đến nhiều sự lựa chọn hơn cho khách hàng. Chẳng hạn như Tenere 700, Tracer 7, Tracer 9 của Yamaha, dòng V-Strom của Suzuki hay dòng Versys của Kawasaki. Nếu những chiếc xe của BMW và KTM quá khó tiếp cận do mức giá, những chiếc xe đến từ những hãng xe Nhật trở thành lựa chọn hợp lý.
Đó là còn chưa kể tới Ducati. Dòng Multistrada của hãng xe Ý trở thành một trong những chiếc ADV hạng nặng phổ biến nhất trong những năm gần đây. Năm nay chứng kiến sự ra mắt của Desert X, một chiếc ADV thuần chất với sự kết hợp tuyệt hảo giữa hai thế giới đường đất và đường nhựa, cùng với những công nghệ “xịn sò” của Ducati.
Nếu phải liệt kê và phân tích những chiếc xe ADV thì bài viết này chắc sẽ rất dài. Có thể kể thêm sơ sơ như dòng Tiger của Triumph, Tuareg của Aprilia, 901 Norden của Husqvarna, Pan America cua Harley Davidson, hay một số dòng xe adventure điện. Chưa bao giờ thị trường xe ADV lại bùng nổ như thế, và điều này cũng là chất xúc tác để các hãng xe cũ cải tiến hơn nữa dòng ADV của mình hay các hãng xe mới đầu tư nghiên cứu để bước vào thị trường này. Nếu thế giới mô tô chứng kiến sự sụt giảm doanh số xe sport, nhưng với xe adventure, cuộc vui chỉ mới bắt đầu.
