Trí nhớ của con người giống như một máy quay phim đang ghi nhiều thứ giống như một chiếc bánh hot dog hay như một chú voi đang nhảy trên giày trượt patin.
Không giống như một máy quay, những ký ức của chúng ta không thể tạo ra hình ảnh thực sự của quá khư giống như chúng ta.
Không giống như một máy ghi video, những kỷ niệm của chúng ta không tạo ra một hình ảnh thực sự của quá khứ trong hành trình của thế giới quanh ta.
Thay vào đó, mặc dù có lúc chúng ta nhớ đến một sự kiện xảy ra cách sống động và rõ ràng, nhưng chúng ta vẫn có thể hoàn toàn bị lầm lẫn về những gì đã thực sự xảy ra.
Điều này giải thích lý do tại sao có nhiều trường hợp đáng lo ngại trong đó những sự nhận dạng sai lầm đã dẫn đến một số người vô tội phải vào tù với tội ác mà họ không hề phạm. Trong nhiều trường hợp, những người làm chứng tin tưởng chắc chắn vào khả năng nhận dạng của họ.
Điều này xảy ra như thế nào?
Một trong những lý do mà bộ nhớ của chúng ta trở nên thiếu chính xác là việc chúng ta tiếp xúc với các thông tin sai lệch sau khi chúng ta chứng kiến một sự việc, cho dù đó chỉ đơn giản là một câu hỏi có ý đánh lừa.
Ví dụ, chỉ đơn thuần hỏi nhân chứng về một vụ cướp xem họ có thấy một chiếc xe tải màu xanh bên ngoài một ngân hàng không cũng có thể ghi khắc sâu đậm hình ảnh chiếc xe đó vào đầu của họ - cho dù chiếc xe tải màu xanh đó thực sự là một chiếc xe màu đỏ.
Sự dễ thay đổi (dễ bẻ cong) này của bộ nhớ có thể mang đến hệ quả sâu rộng trong đời sống hàng ngày. Một khu vực trong đó tính dễ thay đổi (dễ bẻ cong) có thể đặc biệt được quan tâm bao gồm các trang nhật ký cá nhân trên mạng và báo chí. Ngày nay con người ta có thói quen đưa ra những lời bình luận sau khi đọc các thông tin trên mạng.
Mỗi cuốn sách trên trang mạng Amazon có khuynh hướng phụ thuộc vào “sự đánh giá” (review) của những khách hàng muốn đóng góp ý kiến, và những bài viết trên báo chí như thế này có khuynh hướng gợi lên (đôi khi bị làm nóng lên) các bàn luận.
Những lời bình luận đó có gây nên ảnh hưởng hay không?
Trước khi tôi trả lời câu hỏi đó, ta hãy xem xét một số ảnh hưởng tiềm ẩn nếu những lời bình luận (comment) này thực sự tác động đến hành vi, trí nhớ hay thái độ của chúng ta:
Quảng cáo
Thông thường, chúng ta không biết những người bình luận đó là ai? Chúng ta hoàn toàn không biết ai là người có nickname "tweetybird24” mà người này cho rằng tiền tệ lưu hành của chúng ta là trò lừa đảo của chính phủ, hoặc người có nickname “cashedupbogan” cho rằng hệ thống tiền tệ không có vấn đề nhưng chính phủ không nên đánh thuế vào công việc khai mỏ hoặc bia.
Tất cả những gì chúng ta biết được là, cả hai nickname đó có thể là một cậu bé hàng xóm 12 tuổi đang cười hả hê.
Đương nhiên chúng ta sẽ gạt bỏ những lời bình luận này vì chúng không đáng tin cậy.
Trên thực tế, người ta không gạt bỏ những lời bình luận trên các trang nhật ký cá nhân trực tuyến.
Những lời bình luận có thể ảnh hưởng đến thái độ của chúng ta, ảnh hưởng đến ý kiến của chúng ta, cảm giác và có lẽ thậm chí ảnh hưởng đến nhận thức của chúng ta.
Chúng ta mới bắt đầu hiểu được các tác động của những hình thức bình luận trên mạng, nhưng dưới đây là một vài ví dụ mà nó có tác dụng mang lại sự kích thích cho tư duy (hay mối quan tâm thực sự):
Những đánh giá (review) trên trang amazon (http://www.amazon.com) có ảnh hưởng đến doanh số. Những lời đánh giá, của những người mà bạn hoàn toàn không biết và của những người có thể là điệp viên CIA hay các thành viên của một câu lạc bộ đan lát của bà ngoại bạn, sẽ ảnh hưởng đến hành vi mua sắm của bạn. Những lời đánh giá 1 sao (xấu) có thể gây thiệt hại nghiêm trọng, trong khi những lời đánh giá 5 sao (nổi bật) lại rất có có giá trị.
Quảng cáo
Giọng điệu của những lời bình phẩm trên diễn đàn mạng – điều đó có thể tốt hoặc xấu – sẽ ảnh hưởng đến thái độ của người khác đối với những sự việc (sự vật) mà họ không am hiểu tường tận.
Nghiên cứu gần đây được thực hiện bởi Brossard, Scheufele, và các cộng sự (vào năm 2013) đã cho thấy rằng khi người ta đọc một bài đăng trên mạng mang tính trung lập về một đề tài khó hiểu như công nghệ nano, thì việc tiếp xúc với những lời bình luận không văn minh, chẳng hạn như sử dụng những ngôn ngữ lăng mạ (name calling) và những thành ngữ thiếu văn minh, sẽ tạo nên các trường phái khác nhau về quan điểm của các đọc giả đối với ngành công nghệ này.
Đó là, những đọc giả lúc ban đầu ủng hộ công nghệ nano lại có nhiều khả năng xem thường các nguy cơ mà nó mang lại trong khi đó những người ban đầu chống đối công nghệ nano lại có nhiều khả năng quan tâm đến những nguy cơ đó. Điều đáng nói ở đây là mặc dù vẫn cùng một bài viết trong hai trường hợp, nhưng nội dung của nó không còn có sức ảnh hưởng nhiều nữa sau khi người ta đọc những lời bình phẩm theo sau bài viết đó.
Còn bây giờ, có thể nói gì về những ký ức của chúng ta? Có phải những bình luận có thể ảnh hưởng đến hành vi mua bán hoặc nhận thức rủi ro của chúng ta, nhưng chắc chắn không phải tại trí nhớ ta ghi nhớ về nội dung của một bài viết chăng?
Đáp án cho câu hỏi đó vẫn đang chờ những đánh giá xác thực của các đồng nghiệp của tôi. Đáng tiếc là tôi vẫn chưa có thời gian để viết ra những thí nghiệm đó. Nhưng có lẽ bạn có thể đoán được kết quả từ những gì tôi đã nói ngay từ đầu? (Nếu bạn không bị phân tâm bởi những quan điểm của tweetybird24 về nền kinh tế).
References
Chevalier, J. A. & Mayzlin, D. The Effect of Word of Mouth on Sales: Online Book Reviews Journal of Marketing Research, 2006, 43, 345-354.
Brossard, D. & Scheufele, D. A. Science, new media, and the public Science, 2013, 40, 40-41.
Nguồn: https://www.psychologytoday.com/blog/thi...g-comments
