Một chiếc máy tính với niên đại 2000 năm tuổi? Nó sẽ trông như thế nào và hoạt động ra sao? Mục đích sử dụng của nó là gì? Màn hình? Bàn phím? Chuột điều khiển? Đều không phải chúng… Vậy thì có những sự thật nào ẩn chưa đằng sau nó? Mời anh em cùng điểm qua một vài sự thật thú vị về Antikythera Mechanism - một thiết bị từ thời cổ đại, cùng là cỗ máy được coi là chiếc máy tính đầu tiên của thế giới loài người.
Antikythera Mechanism được biết đến như một chiếc máy tính analog. Nếu nhìn lướt qua, sẽ khó có thể nghĩ rằng cổ vật này có gì đặc biệt. Tuy nhiên, khi kiểm tra kỹ hơn, có thể thấy các bánh răng với thiết kế tinh vi ẩn sau lớp rỉ sét kia chắc chắn có chức năng đặc biệt ở một số phần nhất định.
Vậy thì bánh răng này được tạo ra với mục đích gì? Có một giả thuyết cho rằng cổ vật này được sử dụng như một cái đồng hồ, được tạo ra dựa trên quan điểm coi Trái Đất là trung tâm của vũ trụ. Tuy nhiên, thay vì dùng đơn vị đo là giờ và phút, chiếc đồng hồ này lại thể hiện thời gian mà vũ trụ vận hành, được chia thành những “kim đồng hồ” riêng để chỉ sự chuyển động của Mặt Trời, Mặt Trăng, cùng với 5 hành tinh là Thủy, Kim, Hỏa, Mộc, Thổ. Một quả cầu xoay thể hiện các pha của Mặt trăng và mặt sau có vai trò như một tờ lịch, thể hiện thời điểm xuất hiện của nguyệt thực và nhật thực. Những ký hiệu khắc trên cổ vật này giải thích về hiện tượng mọc và lặn của các ngôi sao vào những khoảng thời gian đặc biệt.
Đây chính là là một loại máy tính
Antikythera Mechanism được biết đến như một chiếc máy tính analog. Nếu nhìn lướt qua, sẽ khó có thể nghĩ rằng cổ vật này có gì đặc biệt. Tuy nhiên, khi kiểm tra kỹ hơn, có thể thấy các bánh răng với thiết kế tinh vi ẩn sau lớp rỉ sét kia chắc chắn có chức năng đặc biệt ở một số phần nhất định.
Vậy thì bánh răng này được tạo ra với mục đích gì? Có một giả thuyết cho rằng cổ vật này được sử dụng như một cái đồng hồ, được tạo ra dựa trên quan điểm coi Trái Đất là trung tâm của vũ trụ. Tuy nhiên, thay vì dùng đơn vị đo là giờ và phút, chiếc đồng hồ này lại thể hiện thời gian mà vũ trụ vận hành, được chia thành những “kim đồng hồ” riêng để chỉ sự chuyển động của Mặt Trời, Mặt Trăng, cùng với 5 hành tinh là Thủy, Kim, Hỏa, Mộc, Thổ. Một quả cầu xoay thể hiện các pha của Mặt trăng và mặt sau có vai trò như một tờ lịch, thể hiện thời điểm xuất hiện của nguyệt thực và nhật thực. Những ký hiệu khắc trên cổ vật này giải thích về hiện tượng mọc và lặn của các ngôi sao vào những khoảng thời gian đặc biệt.
Được tìm thấy trong một xác tàu đắm thuộc thời kỳ La Mã cổ đại
Một người thợ lặn trong lúc đang lặn tìm san hô đã phát hiện ra Antikythera Mechanism ở khu vực gần hòn đảo Antikythera, vị trí giữa vùng đất của người Hy Lạp và đảo Crete, trên một xác tàu đắm thuộc thời kỳ La Mã cổ đại. Tên gọi Antikythera có nghĩa là “đối diện Kythera”. Khu vực của xác tàu đắm này còn cung cấp cho các nhà nghiên cứu một kho tàng lớn các hiện vật cổ khác.
Phải chăng, khu vực đắm tàu này đã bị nguyền rủa?
Nhưng cuối cùng, họ đã bị anh thuyết phục. Cuộc thám hiểm khu vực đắm tàu kia đã diễn ra, nhưng bị kịch lại ập đến khi một người trong nhóm thợ lặn bị tê liệt, và một người khác đã tử vong.
Mất đến 75 năm, cơ chế của Cỗ máy Antikythera mới được phá giải
Quảng cáo
Ban đầu, các nhà nghiên cứu không hề biết chiếc máy này vận hành như thế nào và mục đích sử dụng của nó là gì. Hầu hết những chi tiết về cấu trúc kỹ thuật và công nghệ hoạt động của cỗ máy đều đã chịu ảnh hưởng bởi sự ăn mòn và bị che lấp dưới lớp gỉ sét. Bên cạnh đó thì những cổ vật khác như các loại đá cẩm thạch, đồng xu cổ, các loại đồ gốm… có vẻ thu hút hơn.
Vào khoảng đầu năm 1951, sử gia khoa học Derek de Solla Price bắt đầu nghiên cứu một số chi tiết của cỗ máy. Thật không may, vào năm 1983, ông qua đời mà chưa kịp hiểu rõ cách chiếc máy vận hành. Thời điểm đó, rất khó để có thể giải mã những tấm ảnh X quang chụp cổ vật này, và hầu hết các nhà sử học đều lắc đầu bó tay. Mãi đến cuối những năm 1990 cho đến đầu những năm 2000, Antikythera Mechanism mới bắt đầu được chú ý trở lại.
Cỗ máy Antikythera được coi là chiếc máy tính đầu tiên
Những thứ sớm được coi là tương tự như “máy tính” bao gồm các thiết bị máy móc được tạo nên với những mục đích đặc biệt. Chúng không được lập trình, không có màn hình hiển thị hay các bộ phận máy móc mà chúng ta thường nghĩ rằng tối thiểu phải có ở một chiếc máy tính. Thiết bị đầu tiên được coi là một chiếc máy tính là astrolabe - cái thước đo độ cao. Nó được tạo ra lần đầu là tại Hy Lạp vào khoảng thế kỷ đầu tiên Trước Công nguyên, với thiết kế bao gồm kim đo, thước đo tỷ lệ, cùng với những bộ phận phức tạp khác làm bằng đồng được sắp xếp tỉ mỉ nhằm hiển thị các con số, miêu tả sự vận hành của mặt trời, các hành tinh và những ngôi sao.
Quảng cáo
Cấu tạo chi tiết + HDSD
Các loại astrolabe khác nhau
Yếu tố khiến cho Antikythera Mechanism đặc biệt hơn so với các thiết bị tương tự đương thời chính là bởi sự phức tạp và tinh vi của nó. Có một sự thật là Cỗ máy Antikythera đã xuất hiện khoảng 1000 năm trước khi các thiết bị tương tự máy tính khác được tạo ra.
Đi trước thời đại (so với lúc bây giờ) cả 1000 năm
Các nhà nghiên cứu đã tốn rất nhiều thời gian để hình dung liệu chiếc máy trông như thế nào, cũng như để nghiên cứu về lí do nó được sử dụng. Nó được đoán là gồm có khoảng 30 hộp số làm bằng đồng, được sắp xếp nằm bên trong một hộp gỗ có kích thước lớn hơn hộp đựng giày một chút.
Chính xác hơn thì, nó trông giống một cái đồng hồ cổ làm bằng gỗ. Phần vỏ ngoài với một mặt đồng hồ tròn lớn có tay quay. Nó có nút vặn hoặc tay cầm ở cạnh bên để người ta có thể lên dây cót cho máy. Khi nút vặn được kích hoạt, chuỗi các bánh răng lồng vào nhau giúp điều khiển ít nhất bảy cây kim hiển thị cho từng chủ thể theo những tốc độ khác nhau. Những cây kim ở mặt trên cùng của đồng hồ không hoạt động, nhưng các ký tự khắc trên đó nói rằng những trái banh màu biểu thị cho Mặt Trăng và Mặt Trời.
Loại lịch được khắc trên cỗ máy này dùng tên gọi để chỉ các tháng, mà trước đó chúng từng được dùng ở vùng Corinth và tây bắc Hy Lạp, cùng với một bảng có khắc thời gian của những lễ hội lớn. Các học giả cho rằng nó đã biến mất khi đang được vận chuyển đến phía bắc, xuất phát từ đảo Rhodes.
Người phát minh ra lượng giác - Hipparchus - có thể đã góp phần vào quá trình tạo ra thiết bị này
Nhà thiên văn học này từng sống ở Rhodes và là người đầu tiên nghiên cứu về giả thuyết Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời. Ông cũng được coi là người đã phát minh ra lượng giác, đồng thời tạo ra bảng lượng giác đầu tiên khi đang tìm cách giải quyết các vấn đề liên quan đến hình cầu. Ông còn là người phát hiện ra hiện tượng tuế sai trong chuyển động của các hành tinh, tính toán chính xác độ dài của 1 năm và khoảng cách từ Trái Đất tới Mặt Trăng
Chu kỳ nhật thực được thể hiện trên cỗ máy này có nguồn gốc từ Babylon, và Hipparchus là nhân vật được nghĩ đến đầu tiên vì ông đều có liên quan đến Babylon và Hy Lạp. Hoặc, cũng có thể là một ai đó khác học cùng với ông, đã góp phần vào việc tính toán, đo đạc của thiết bị này.
Ngoài việc dẫn đường, Antikythera Mechanism còn được sử dụng cho nhiều mục đích khác
Nó được dùng để theo dõi lịch âm, dự đoán nhật thực và nguyệt thực, và để lập biểu đồ vị trí cùng với các giai đoạn của mặt trăng. Hơn nữa, nó cũng được sử dụng để theo dõi các sự kiện và lễ hội quan trọng tại địa phương, ví dụ như Thế vận hội. Đây quả là một cỗ máy cực kỳ đáng kinh ngạc.
Cỗ máy này thậm chí có cả hướng dẫn sử dụng đi kèm
Mô phỏng hình ảnh và cách hoạt động của máyNgười ta cho rằng, bảng điều khiển phía sau của thiết bị này được khắc cả hướng dẫn sử dụng. Được viết bằng tiếng Hy Lạp Koine, nó gồm có hướng dẫn cách vận hành của máy hoặc giải thích về những gì mà người dùng đang xem thấy. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng để hiểu được nó, người dùng cần phải có sẵn kiến thức về thiên văn học và các thiết bị quan sát thiên văn.
Nhưng đáng buồn là chúng ta không rõ liệu ai có thể sử dụng chúng
Sở hữu độ chính xác cực kỳ ấn tượng
Các nhà nghiên cứu tin rằng sự chuyển động của các hành tinh trong thiết bị này được đo đạc theo một đơn vị đo trong vòng 500 năm. Như đã đề cập từ trước thì nó có các kim biểu thị riêng biệt cho từng hành tinh trong Hệ Mặt trời và cả Mặt trăng. Các bánh răng cơ học biểu thị cho chuyển động của các hành tinh hoạt động theo nguyên lý toán học của mô hình máy tính cổ đại.
Theo Interestingengineering, Collections, Muslimheritage
