Bạn có tin rằng một ngày nào đó đầu người cũng có thể được cấy ghép giống như những cơ quan khác? Bác sĩ ngoại thần kinh Sergio Canavero thuộc Nhóm nghiên cứu điều biến thần kinh thành phố Torin, Ý vừa tuyên bố đã sẵn sàng biến điều này thành sự thật. Theo ông, ca phẫu thuật cấy ghép chuyển đầu từ cơ thể này sang cơ thể khác sẽ được các bác sĩ thực hiện vào năm 2017. Liệu điều này có trở thành hiện thực?
Theo bác sĩ ngoại khoa Nhậm Hiếu Bình tại Đại học Loyola Chicago: "Ca phẫu thuật này có thể cứu sống được vố số trường hợp mắc bệnh hoặc chấn thương nghiêm trọng. Điển hình như biện pháp cấy ghép đầu có thể được áp dụng cho những người mắc thoái hóa cơ bắp hoặc ung thư phổi,…" Tuy nhiên, việc tìm một cơ thể mới cho các ca ghép đầu người không phải là điều dễ dàng. Từ trước đến nay, đa số các nhà khoa học thần kinh đều cho rằng đây vẫn chỉ là một ước mơ viễn tưởng chứ chưa thế trở thành hiện thực, ít nhất là cho đến hiện tại.
Trên thực tế, ý tưởng cấy ghép đầu người không chỉ xuất hiện trong phim ảnh mà đã được hình thành từ khá lâu trong lịch sử y học. Vào năm 1970, bác sĩ giải phẫu thần kinh Robert White đã cấy ghép đầu của 1 con khỉ vào một cơ thể khác. Tuy nhiên, tủy sống của con khỉ này không thể nào thích ứng được với cơ thể mới, do đó nó sẽ bị liệt vĩnh viễn. Sau khi phẫu thuật thì máu vẫn có thể di chuyển nuôi sống não của con khỉ này và nó vẫn có thể nhìn, nghe, ngửi và nhận biết hương vị, theo báo cáo của các bác sĩ lúc đó. Tuy nhiên, cuối cùng thì hệ miễn dịch của cơ thể mới đã đào thải "cái đầu ngoại lai" và con khỉ cũng nhanh chóng qua đời.
Hồi tháng 11 năm ngoái, một nhóm các nhà nghiên cứu dẫn đầu bởi bác sĩ Nhậm đã thực hiện phẫu thuật cấy ghép đầu cho 18 cá thể chuột. Những cái đầu sau khi được cấy ghép đều có thể hoạt động bình thường với đầy đủ chức năng của não bộ. Theo đó, những con chuột vẫn có thể chớp mắt và lung lay râu của chúng. Tuy nhiên toàn bộ đều bị liệt phần cơ thể từ cổ trở xuống và tất cả đều chỉ sống được khoảng 3 giờ sau khi lấy ra khỏi máy thở. Dựa trên những thử nghiệm trên, nhiều nhà khoa học tin rằng chỉ sau 2 năm nữa, tức là vào khoảng năm 2017, việc ghép đầu cho con người sẽ trở thành hiện thực.
(ảnh minh họa)
Tuy nhiên, việc thực hiện phẫu thuật dạng này cũng vấp phải rất nhiều khó khăn, cả về mặt kỹ thuật lẫn đạo đức. Vấn đề nan giải nhất chính là phải tìm cách kết nối tủy sống với não bộ thì đầu mới có thể điều khiển cơ thể mới. Bác sĩ Canavero cho rằng các nhà khoa học có thể sử dụng loại hóa chất tên là polyethylene glycol để nối dây thần kinh. Đây là loại hóa chất từng được dùng để chữa lành tổn thương não ở loài chuột trong thí nghiệm trước đây. Ngoài ra, một số nhà khoa học còn sử dụng dòng điện để "hàn gắn" tủy sống của những con chuột bị tổn thương.
Tuy tất cả các phương pháp trên dù đã thực hiện thành công trên động vật nhưng chưa thể chứng minh rằng điều đó cũng đúng đối với con người. Thậm chí, mối ghép vẫn có thể hình thành mô sẹo khiến cho các tế bào thần kinh không thể hoạt động được. Do đó, bác sĩ ngoại khoa Jaimie Shores tại bệnh viện Johns Hopkins cho rằng: "Loại công nghệ không nên được áp dụng lâm sàng đối với con người mặc dù tiềm năng của nó là rất lớn."
Bác sĩ Richard Borgens, giám đốc trung tâm nghiên cứu bại liệt thuộc Đại học Purdue phát biểu: "Ngay cả khi bạn có thể ghép nối thành công, không có gì bảo đảm 2 "phần" có thể trao đổi những thông tin hữu ích với nhau. Không có bằng chứng cho thấy rằng kết nối giữa dây thần kinh và não bộ có thể đảm bảo chức năng tri giác hoặc vận động của con người sau phẫu thuật cấy ghép."
Mặt khác, trong thủ tục cấy ghép mà bác sĩ Canavero đề xuất, bệnh nhân phải nằm trong trạng thái hôn mê trong suốt 4 tuần liên tục nhằm đảm bảo cho các dây sống không xoắn vào nhau dẫn tới cấy ghép thất bại. Và theo giáo sư ngoại thần kinh Harry Goldsmith tại Đại học y khoa California thì đây cũng là một mối đe dọa do bệnh nhân có thể bị đông máu, nhiễm trùng và suy giảm hoạt động của não bộ.
Đạo đức cũng là vấn đề tối quan trọng cần phải xét tới trong việc ghép đầu người. Giả như việc ghép đầu có thể thành công, ai sẽ là người được nhận toàn bộ cơ thể trong khi hàng trăm người khác đang mong chờ được cấy ghép những cơ quan trong đó để chữa bệnh. Hoặc điều gì sẽ xảy ra trong cuộc sống của người đó sau ca phẫu thuật với một thân xác hoàn toàn mới. Tất cả những vấn đề trên cần phải được giải quyết triệt để. Giáo sư Goldsmith phát biểu: "Tôi không muốn nói điều này là không thể, nhưng tôi nghĩ nó sẽ cực kỳ khó khăn. Người ta phải mất rất nhiều năm và thậm chí là sẽ không bao giờ làm được chứ đừng nghĩ rằng điều này sẽ xuất hiện trong năm 2017."
