Tiêu đề chính là thứ tuyệt vời nhất của việc tự chọn cấu hình PC ráp thành bộ máy tính phục vụ công việc, học tập và giải trí. 50, 500 triệu Đồng cũng sẽ có đủ linh kiện cao cấp cho anh em. Mà thậm chí 5 triệu Đồng cũng mua được nguyên một dàn máy tính phục vụ những nhu cầu vô cùng cơ bản. Rẻ hơn cũng có nữa, nhưng hiệu năng chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng vì phải dàn trải toàn bộ số tiền này cho nhiều dạng linh kiện khác nhau, từ CPU, mainboard, RAM, ổ cứng và nguồn, mà thỉnh thoảng còn mất tiền cho cả tản nhiệt nữa cơ.

Thành ra mình cũng muốn đưa ra vài chia sẻ và kinh nghiệm ráp một dàn PC giá mềm để anh em có thể sở hữu một dàn PC đủ ngon để chơi game, đi kèm với đó là vài lời khuyên mà cá nhân mình nghĩ là hữu ích khi ráp một dàn PC mềm, để anh em không phải lo nghĩ quá nhiều về những vấn đề như độ bền hay bảo hành chính hãng.

Và trợ giúp cho những chia sẻ này của mình là cặp đôi bộ nhớ RAM ValueRAM và NV2 NVMe SSD 1TB PCIe 4.0 của Kingston. Chọn RAM là vì mức giá rất ấn tượng của một sản phẩm dung lượng 16GB 3200MHz, còn chọn SSD vừa vì mức giá cho 1TB lưu trữ, vừa liên quan tới kinh nghiệm của mình là đừng mua ổ cứng SSD cũ nếu muốn sử dụng bền bỉ lâu dài.

Xét về tổng thể, những sản phẩm như ValueRAM hay NV2 NVMe SSD của Kingston nhắm tới mục tiêu phục vụ cho số đông. Hầu hết người dùng đều được tận dụng sức mạnh của những linh kiện như thế này mà không cần bỏ quá nhiều tiền cho những phần cứng PC ở phân khúc cao cấp. Những đối tượng khách hàng như vậy rất đông đảo, từ học sinh sinh viên, chủ doanh nghiệp mua máy bộ số lượng lớn, đến những người cần máy tính phục vụ nhiều nhu cầu cơ bản.

Kingston định hướng những sản phẩm như thế này bằng cụm từ RBV, viết tắt của “Real Gamers, Bold Creators & Valued Users.”

Thêm nữa, chọn cặp đôi này là vì chế độ bảo hành của hãng rất thân thiện với đa số người dùng có nhu cầu sử dụng máy tính cơ bản. Tất cả mọi sản phẩm RAM của Kingston đều bảo hành trọn đời, và SSD thì có giai đoạn bảo hành kéo dài 3 năm kể từ ngày mua.

Chuyện chọn RAM và SSD, mình sẽ phân tích kỹ hơn ở phần dưới.

Quan trọng nhất luôn là lựa chọn chip xử lý. Nếu không ép xung máy tính thì mainboard nào cũng được, miễn đúng chipset hỗ trợ, và cho phép CPU nhận đủ điện để vận hành ở đúng mức xung nhịp mà Intel hay AMD ứng dụng cho những sản phẩm chip xử lý họ bán ra thị trường.

Mua chip CPU cũ, đừng mua cũ quá 5 năm

Thử thách đặt ra là cả dàn máy tính giá chỉ 5 triệu Đồng thì mua gì. Nếu lên những cửa hàng linh kiện PC để xây dựng cấu hình, lựa chọn của anh em là không nhiều. Có khi 5 triệu mới được hai món mainboard và CPU. 5 triệu Đồng mà dựng cả một dàn máy tính thì có lẽ chỉ có hai lựa chọn, hoặc là Intel Pentium, hoặc là AMD Athlon, ví dụ mình lấy ra tham khảo như thế này:

CPU: AMD Athlon 3000G 3.5GHz - 1.279.000 VNĐ
Mainboard: MSI A320M-A Pro - 1.349.000 VNĐ
RAM: Kingston ValueRAM 16GB DDR4 3200MHz - 1.049.000 VNĐ
SSD: Kingston NV2 NVMe SSD PCIe 4.0 1TB - 1.499.000 VNĐ
Nguồn: Xigmatek Z-Power II 400W - 589.000 VNĐ
Tổng: 5.765.000 VNĐ

Ví dụ cấu hình mới, giá bán tháng 1/2024 trên đây mô tả hoàn hảo thế mạnh của máy tính đã qua sử dụng. Thay vì Intel Pentium Gold G6405 hay AMD Athlon 3000G, chỉ có 2 nhân 2 luồng xử lý, thì với chưa đầy 2 triệu Đồng anh em sẽ có một combo không chê vào đâu được, đó là AMD Ryzen 3 3200G và bo mạch chủ chipset A320. Cá biệt 15 phút trước mình lên Facebook khảo giá, A320M kèm thêm cả chip Ryzen 3 3200G và 16GB RAM DDR4 chỉ có giá hơn 2 triệu Đồng.

Vậy là anh em hoàn toàn có thể dồn tiền cho SSD và bộ nguồn, rồi cả thùng máy nữa.

Một giải pháp khác từ Intel, giá rất mềm, nhưng cũng có iGPU tích hợp trên die, vừa đủ làm việc và học tập cơ bản chính là Core i3-9100 và mainboard chipset B360. Những lời khuyên của mình là đừng mua chip quá cũ, vì hiệu năng cũng như tiêu thụ điện năng hoàn toàn không so sánh được với những thế hệ chip xử lý mới. Chip cũ đã ra mắt trên 5 năm là anh em có thể bỏ qua được rồi.

Một ví dụ rất đơn giản để chứng tỏ việc chip quá cũ không đáng mua, đấy là Core i9-9900K và Core i5-13600K. Điểm số Cinebench R23 đa nhân của hai con chip này lần lượt là 15945 và 24170 điểm. Thành ra mới phải khẳng định lại, hàng cũ giá rẻ không phải lúc nào cũng đáng để anh em lựa chọn.

Hình và clip minh họa, mình buộc phải dùng dàn máy cũ đã đi theo mình chừng gần 3 năm, với Core i5-10600K và mainboard Z490-A Strix, vì trong giới hạn thời gian, không tìm được một dàn Ryzen 3 3200G và A320M ưng ý để ráp thành dàn máy trải nghiệm phần cứng cũ.

Đương nhiên một dàn máy như thế này vẫn sẽ phục vụ rất tốt mọi nhu cầu, mua một card đồ hoạ cũ, chừng 3 4 triệu Đồng nữa, là thoải mái chơi game ở độ phân giải 1080p.

Nhưng không phải ai cũng cần máy tính chơi game, và không phải ai cũng sẵn sàng bỏ 10 triệu Đồng cho một dàn PC phục vụ nhu cầu cơ bản. Nên hình chỉ mang giá trị minh hoạ.

Một cái nữa cần đề cập, không phải ai cũng để ý, phải chơi và cập nhật thông tin phần cứng PC mới biết, dẫn tới vài trường hợp tai nạn không đáng có. Nếu mua máy tính giá rẻ, hãy để ý đến chuyện chip CPU có iGPU tích hợp, xuất tín hiệu hình ảnh ra màn hình hay không. Lấy ví dụ những chip có chữ F của bên Intel, anh em sẽ cần có card đồ họa rời để đưa hình ảnh ra màn hình. Hay nhất vẫn luôn là những giải pháp APU từ AMD với chip đồ họa rất ổn trong mức giá, muốn giải trí cơ bản với vài trò chơi nhẹ nhàng cũng được nữa.

RAM 16GB giờ là tiêu chuẩn của Windows 10 và 11

Với dung lượng RAM 8GB trở xuống, hiện tại các lập trình viên trên toàn thế giới đưa ra những giải pháp hệ điều hành vừa cho phép làm việc và sử dụng máy tính thoải mái, nhưng lại không sở hữu những dịch vụ, tính năng và tác vụ nặng nề ngốn nhiều RAM. Kinh nghiệm sử dụng của mình với Windows 10 và 11, ngay cả trên hệ thống với 16GB RAM, thì những tác vụ chạy nền cũng đã ngốn gần 8GB dung lượng bộ nhớ, chỉ để lại cho anh em chừng 8GB để mở những ứng dụng và trình duyệt.

Thành ra thời gian qua, không thiếu những dự án gây được tiếng vang khi lọc được hết những ứng dụng và tác vụ chạy ngầm ngốn cả RAM lẫn tài nguyên máy tính. Bên Windows 10 thì có dự án Atlas OS, còn Windows 11 thì có Tiny11. Tin tức mới nhất, bốn ngày trước, NTDEV, lập trình viên tạo ra Tiny11 thậm chí còn làm ra được một bản build Windows 11 chỉ nặng có… 100MB, nhưng lược bỏ mọi tính năng và giao diện đồ họa, chỉ còn những lệnh xử lý rất cơ bản dưới dạng text, nói chung không khác gì MS_DOS cả.

Còn đối với anh em đang ráp PC mềm, thì có hai giải pháp được đưa ra. Hoặc anh em lên 16GB RAM như cây Kingston ValueRAM DDR4 3200MHz mình đang dùng để minh họa cho những chia sẻ và kinh nghiệm ráp máy tính cũ. Cơ bản là giá DDR4 giờ rất rẻ, chỉ là kinh phí của anh em ở mức nào mà thôi. Còn với những người ở lại với dung lượng 8GB RAM, thì Tiny11 hay Atlad OS là những lựa chọn anh em nên thử xem qua, vọc vạch để tối ưu hiệu năng xử lý cho máy tính, mà không phải mắc kẹt với những HĐH đời cũ như XP hay 7.

Hãy chọn SSD mới thay vì mua cũ

Đọc đánh giá và so sánh những mẫu SSD đang có trên thị trường, anh em rất dễ bị hút vào những thông số liên quan tới tốc độ đọc và ghi dữ liệu, bao gồm cả những thông số ghi ngẫu nhiên và tuần tự. Để ý những thông tin này, anh em rất có thể sẽ bỏ quên một thông tin cực kỳ quan trọng khác, ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền sử dụng trong hàng năm trời dùng SSD ghi chép và lưu trữ dữ liệu.

Thông số đấy gọi tắt là TBW, Total Bytes Written.

TBW trên bảng thông số kỹ thuật của một chiếc SSD mô tả độ bền của từng con chip NAND, từng cell NAND lưu trữ dữ liệu. Ai cũng biết một điều, dùng lâu dài, từng cell NAND sẽ dần bị xuống cấp, không còn khả năng lưu trữ từng byte dữ liệu như lúc ban đầu nữa. Vậy là thước đo TBW được đưa ra, mô tả độ bền và tuổi thọ của SSD thương mại.

Một giới hạn trong vận hành của SSD là, đọc hoặc ghi dữ liệu thì rất nhanh, nhưng ghi đè dữ liệu thì tương đối chậm. Lý do là vì SSD có thể đọc và ghi dữ liệu ở tầng page, từng hàng cell NAND cụ thể, còn xóa thì chỉ có thể làm được ở tầng block. Xóa dữ liệu trên NAND flash cần điện áp cao hơn so với khi đọc và ghi.

Cách duy nhất để SSD cập nhật dữ liệu cho một page là copy toàn bộ block vào bộ nhớ đệm, xóa block đó, rồi ghi lại dữ liệu của cả block cộng với dữ liệu mới được cập nhật cho page. Nếu ổ đầy, không còn page nào dư để ghi dữ liệu, SSD đầu tiên sẽ đi tìm những block được đặt lệnh xóa nhưng chưa bị xóa, rồi xóa bỏ dữ liệu lưu trữ trong đó, và cuối cùng là ghi dữ liệu trên những page đang trống.

Đó là lý do vì sao SSD dùng về lâu dài bị ảnh hưởng tới tốc độ. Một ổ SSD nhiều block NAND trống sẽ cho phép ghi dữ liệu rất nhanh, còn ổ SSD gần đầy sẽ phải trải qua quá trình xóa/ghi dữ liệu như mô tả ở trên. Để đảm bảo độ bền cho SSD, giúp công nghệ chip NAND có thể thương mại hóa cả về chi phí lẫn dung lượng lưu trữ, có rất nhiều giải pháp. Một là wear leveling, hai là garbage collection, v.v…

Nói một cách ngắn gọn, TBW là một thông số anh em cần để ý trước khi mua SSD và trong quá trình sử dụng. Nhiều mẫu SSD giá mềm hiện giờ có tuổi thọ chỉ khoảng 150 đến 200 TB, nên đó cũng là một yếu tố anh em nên để tâm trong trường hợp thắc mắc lý do vì sao lại có những mẫu SSD giá rẻ đến vậy trên thị trường.

Trong hình minh họa và clip, mình chọn Kingston NV2 NVMe SSD 1TB, dù tốc độ đọc dữ liệu chỉ ở ngưỡng 3500 MB/s, không so sánh được với những SSD cao cấp khác cũng vận hành dựa trên chuẩn PCIe 4.0x4. Nhưng với cái giá 1.5 triệu Đồng, tính ra chi phí lưu trữ mỗi GB dữ liệu là 1500 Đồng, và độ bền tuổi thọ 320 TBW cho phiên bản 1TB, mình nghĩ là mức giá so với hiệu năng là đủ để thuyết phục anh em chọn SSD mới, có bảo hành chính hãng, thay vì đi mua SSD cũ và đối mặt với những rủi ro đi kèm.

Và từ chuyện đó, có thể rút gọn lại một lời khuyên đầy giá trị cho anh em. Dù có ham rẻ, nhưng cũng đừng nên mua SSD cũ về cài Windows và chạy phần mềm, hoặc lưu trữ dữ liệu. SSD hiện giờ là linh kiện dễ đo đếm tuổi thọ và vòng đời nhất, không như CPU, mainboard hay RAM. SSD với những chip NAND đã qua sử dụng chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới trải nghiệm sử dụng. Khi tuổi thọ của những chip NAND đạt ngưỡng giới hạn, có khi SSD hỏng luôn, sử dụng máy tính xuất hiện tình trạng BSOD liên tục, chứ không chỉ đơn giản là ảnh hưởng tới tốc độ đọc ghi dữ liệu của ổ cứng.

Đừng tiết kiệm tiền mua nguồn

CPU là bộ não, mainboard là khung xương, còn bộ nguồn là trái tim của mọi hệ thống máy tính. Cho dù là mua máy giá rẻ rồi chọn những bộ nguồn chỉ từ 350 đến 400W phục vụ cho nhu cầu công việc và học tập, hoặc giải trí cơ bản lên mạng coi YouTube, xem phim, xem đá bóng, thì công suất nguồn và độ bền của PSU luôn là thứ anh em đừng làm ngơ. Chỉ riêng những tính năng bảo vệ toàn bộ hệ thống phần cứng khỏi những tình huống công suất đường điện tăng đột ngột cũng đã đủ để bỏ thêm tiền mua những bộ PSU đảm bảo rồi.

Rồi sau đó, là ý tưởng nâng cấp những linh kiện mới về sau, ví dụ như card đồ họa. Một khi đã có ý tưởng ráp máy tính để thưởng thức game, thì anh em luôn cần phải cân nhắc công suất nguồn đủ cấp cho card đồ họa nếu sau này muốn mua linh kiện ráp thêm vào cấu hình có sẵn. Mặt bằng chung GPU giá rẻ và tầm trung hiện giờ cần nguồn dao động từ 450 đến 600W, đương nhiên thế hệ GPU càng mới thì càng tiết kiệm điện và hiệu năng cao hơn so với cùng mức tiêu thụ điện của thế hệ trước.

Chẳng hạn RX 7600 của AMD tiêu thụ có 165W điện nhưng hiệu năng cao hơn hẳn so với RTX 3060, tiêu thụ 170W điện.

Đó là vài kinh nghiệm mà mình đúc kết được trong quá trình ráp máy tính cấu hình cũ, giá hợp lý nhưng hiệu năng đủ phục vụ cho mọi nhu cầu. Giai đoạn cận Tết này có lẽ cũng sẽ là thời điểm nhu cầu máy tính cá nhân tăng lên để phục vụ giải trí, và hy vọng những chia sẻ của mình có giá trị, có thể giúp anh em ráp một dàn máy ưng ý.

Dầu nhớt và chăm sóc xe

CHỦ ĐỀ TƯƠNG TỰ

Ngày trái đất: Những thứ không thể tái chế và có thể tái chế

[Tư vấn bàn phím cơ newbie]

( Tư vấn cấu hình ) em muốn nâng cấp CPU + SSD với kinh phí tầm 1tr

[TƯ VẤN] CẦN MUA TV, TÀI CHÍNH <11TR