Không riêng gì Epic Games, quan hệ giữa Apple và các dev cũng đang "cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt"

Bề ngoài, cuộc chiến pháp lý giữa Epic Games với Apple có vẻ như chỉ diễn ra trong quy mô giữa hai tập đoàn. Epic Games cho rằng, Apple không cho phép các nhà phát triển ứng dụng đưa vào app của họ phân phối trên App Store những giải pháp thanh toán khác ngoài công cụ mặc định của Apple. Epic Games muốn qua mặt khoản chia sẻ doanh thu 30% mà Apple thu lại của các nhà phát triển ứng dụng.

Không chỉ dừng lại ở chuyện đòi 30% chia sẻ doanh thu là không công bằng và tham lam, Epic Games còn cho rằng, Apple có vẻ như phân biệt đối xử với những đối tượng lập trình viên khác nhau. Lấy ví dụ, có tài liệu được dùng làm bằng chứng trước tòa mô tả chi tiết cách Apple cố gắng hết sức để ngăn chặn Netflix đưa giải pháp thanh toán riêng vào ứng dụng trên iPhone (nếu anh em đăng ký Netflix trên trình duyệt và thanh toán bằng thẻ tín dụng qua trình duyệt thì Apple không nhận được đồng nào, nhưng nếu thanh toán qua App Store thì sẽ nhận được 30% phí chia sẻ doanh thu).



Theo tài liệu kể trên, sau khi cân nhắc những “biện pháp trừng phạt” với Netflix, thì Apple xoa dịu tình hình bằng cách đề nghị cho Netflix ứng dụng API riêng mà hầu hết các dev khác đều không được tiếp cận. Họ cũng cân nhắc tới việc cho Netflix có những chương trình khuyến mãi riêng, thậm chí quảng bá cả Netflix với những chương trình ấy tại các cửa hàng Apple Store. Cuối cùng thì Netflix cũng chịu bỏ giải pháp thanh toán riêng của họ trong ứng dụng iOS, nhưng điều đó là quá đủ để mô tả việc Apple ưu ái Netflix đến mức nào, thứ “ưu đãi đặc biệt” mà rất nhiều dev đã nghi ngờ rằng Apple chỉ dành cho những con gà đẻ trứng vàng chứ không dành cho tất cả mọi người.

Còn trong khi đó, anh em dev viết game iOS thì không có cách nào khác ngoài việc trả 30% tiền chia sẻ doanh thu cho Apple. Không chỉ dừng lại ở đó, Apple còn cấm họ không được thông báo cho người dùng iPhone và iPad về việc người dùng có thể mua những món đồ ảo ở nơi khác với giá rẻ hơn. Việc các dev bất đồng với luật này cũng không mới mẻ. Nhưng những chi tiết của những lần thỏa hiệp, cùng chiến lược cứng rắn của Apple với nhiều nhà phát triển ứng dụng lại chưa bao giờ được lột tả cụ thể đến thế cho tới khi vụ kiện giữa Epic và Apple được đưa ra tòa án California.



Meghan DiMuzio, giám đốc điều hành tổ chức vận động hành lang bảo vệ cộng đồng lập trình viên Coalition for App Fairness tin rằng quy định của Apple có phần cạnh tranh không lành mạnh: “Điều quá tuyệt vời của vụ kiện giữa Epic và Apple là nó đem rất nhiều vấn đề ra ánh sáng và được công chúng chú ý đến. Tôi nghĩ chúng ta đã thấy cách Apple lựa chọn cách tiếp cận mối quan hệ với các dev và cách họ đánh giá cao hay thấp những mối quan hệ ấy. Tôi nghĩ đó là những mẩu thông tin và câu chuyện tuyệt vời trong mắt công chúng.”

Bản thân vụ kiện này cũng chạm tới nhiều vấn đề khác liên quan tới tình hình “cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt” giữa các lập trình viên với ông lớn xứ Cupertino, chứ chẳng riêng gì đối với Epic hay Netflix. Epic Games cũng đi sâu vào những vấn đề mà các dev chưa đồng tình với Apple, ví dụ như tình trạng ứng dụng giả mạo tràn lan trên App Store, những quảng cáo trong quá trình tìm kiếm ứng dụng trên App Store, và cả quá trình xét duyệt ứng dụng của App Store nữa.

Một đoạn đối thoại khác cũng rất quan trọng, đó là lúc nhà phát triển ứng dụng yoga Dawn Dog tuyên thệ trước tòa về việc những điều khoản không rõ ràng trong quy định của App Store có thể ảnh hưởng ra sao với các lập trình viên. Lấy ví dụ, Apple đã không ít lần từ chối xét duyệt và phân phối ứng dụng đơn giản vì họ dùng “sai màu” ở màn hình đăng nhập. Một lần khác thì bản cập nhật của ứng dụng bị từ chối vì nhân sự của Apple không thể tìm thấy chỗ ứng dụng này tích hợp thông tin với ứng dụng Health của Apple. Hóa ra người kiểm tra ứng dụng làm việc trên iPad, thứ không hỗ trợ ứng dụng Health.

Nghe thì buồn cười nhưng hóa ra đối với các lập trình viên, những chuyện thật mà như đùa kể trên đối với Dawn Dog lại xảy ra quá thường xuyên. Không phải chuyện lạ khi Apple soi xét vị trí đặt một nút tương tác trong app, hoặc một tính năng rất nhỏ trong ứng dụng. Những vấn đề ấy có thể kéo dài hàng ngày hoặc hàng tuần, như Epic đã rất nhiều lần chỉ ra. Ấy vậy mà, như đã nói, mãi đến bây giờ công chúng mới biết những câu chuyện ấy.


Bản thân phiên xét xử vụ kiện giữa Epic và Apple cũng chỉ ra được nhiều vấn đề mang tính căn bản. Một nhân chứng Epic Games đưa đến trước tòa tuyên thệ rằng tỉ suất lợi nhuận của App Store là 78%, con số mà Apple phủ nhận nhưng không đưa ra được bằng chứng để chứng minh điều ngược lại. Thay vào đó, Tim Cook và những vị giám đốc của Apple chọn cách khẳng định rằng họ đều không biết App Store lợi nhuận được bao nhiêu.

Còn trong khi đó, khi được đặt câu hỏi về việc liệu App Store có trở thành nơi chỉ phục vụ cho các nhà phát triển game mobile hay không, thì CEO Apple cho rằng “Chúng tôi đang tạo ra rất nhiều cơ hội thương mại điện tử trên chợ ứng dụng, và chúng tôi làm điều đó thông qua việc tập trung vào tập khách hàng lớn nhất trên đó.”

Phát ngôn này của ông Cook khiến vài dev bực mình. Marco Arment, một nhà phát triển ứng dụng iOS lâu năm viết những dòng khá đanh thép: “Cái ý tưởng App Store đại diện cho hầu hết khách hàng của bất kỳ ứng dụng nổi tiếng nào là hư cấu hoàn toàn. App Store chỉ đơn thuần là một giải pháp phân phối mà một nền tảng ép buộc các đơn vị phải sử dụng, tạo ra doanh thu và giao dịch cũng chẳng khác gì một cái trình duyệt, một nhà mạng, một công ty vận hành máy chủ, hay một đơn vị cung cấp thẻ tín dụng. Apple tuyên bố rằng họ tạo ra giao dịch và lợi nhuận là điều phỉ báng các lập trình viên, và chỉ có mất trí mới nói như vậy."

Xác định xem có bao nhiêu dev ủng hộ hay phản đối phát ngôn kể trên của Tim Cook hay của Arment thì khó hơn nhiều. Có cả triệu nhà phát triển ứng dụng iOS, và không ít người đã từng lên tiếng công khai phê phán Apple. Apple cũng đã tự triển khai những cuộc khảo sát, và công bố kết quả trước tòa, nhưng không công khai kết quả ấy để công chúng biết. Ngay cả Tim Cook cũng không dám khẳng định rằng Apple thường xuyên theo sát tình hình các dev xem họ có thoải mái với chiến lược của Apple hay không.

Ben Bajarin, CEO đơn vị phân tích thị trường Creative Strategies cho rằng: “Không có nhiều khảo sát độc lập đối với những lập trình viên phát triển ứng dụng cho một hệ sinh thái thiết bị.” Sau khi triển khai khảo sát riêng, Bajarin nhận ra “khác biệt rất lớn” giữa các dev độc lập, vừa và nhỏ so với những đơn vị lớn có mặt trên App Store. Những lập trình viên với những dự án nhỏ, theo Bajarin, “phụ thuộc rất nhiều vào Apple.” Ngay cả khi họ hục hặc với cách Apple chạy quảng cáo trên App Store hay quy trình xét duyệt ứng dụng, thì họ cũng chẳng có cách nào khác ngoài việc tuân theo quy định của App Store: “Họ không phải những dev có tiền chạy quảng cáo mạnh tay, (…) họ hoàn toàn phụ thuộc vào Apple để tìm kiếm khách hàng.”

Cuộc chiến chống độc quyền, lần này là với cả chính phủ

Những vấn đề diễn giải trên đây hoàn toàn có thể trở thành phức tạp, nghiêm trọng hoặc đưa Apple vào thế khó, khi chúng đã trở thành tình hình phổ biến chứ không riêng gì những hục hặc giữa Epic Games hay Netflix với Apple. Kết quả vụ kiện giữa họ và Epic Games hoàn toàn không quan trọng, nếu xét tới những cuộc điều tra chống độc quyền mà chính phủ Mỹ hay các nước châu Âu đang triển khai nhắm tới Apple. Và trong những cuộc điều tra ấy, những vấn đề nói trên đều hiện diện rất rõ ràng.

Tháng 3 vừa rồi, cơ quan quản lý của Anh Quốc mở cuộc điều tra App Store, để xem xét quy định App Store sử dụng đối với các lập trình viên cũng như xoay quanh tính năng in app purchase. Cùng lúc, liên minh châu Âu cũng đang chuẩn bị điều tra mô hình chia sẻ doanh thu và luật cấm lôi kéo khách hàng dùng những giải pháp thanh toán khác của Apple. Đầu tháng này, quốc hội Mỹ đưa ra dự thảo 5 bộ luật chống độc quyền công nghệ nhắm vào những gã khổng lồ, trong đó dĩ nhiên có Apple. Một trong số đó nếu được thông qua, sẽ cấm Apple cài sẵn ứng dụng của họ vào iPhone.



Kết quả của những cuộc chiến lớn hơn này sẽ định hình cách Apple vận hành App store trong tương lai, cũng như những luật lệ mà họ áp dụng với các dev.

Còn trong khi đó, phía Apple bào chữa bằng cách cho rằng “để người dùng tải ứng dụng ngoài App Store là làm hại họ," và App Store là thứ bảo vệ người dùng khỏi những nguy cơ bảo mật và riêng tư. Còn vài nguồn tin thì cho rằng Tim Cook đang vận động hành lang để nhiều nghị sĩ Mỹ phản đối 5 bộ dự luật kể trên.

Theo Bajarin, ngay cả khi Apple toàn vẹn không bị những cuộc chiến pháp lý với cơ quan lập pháp nhiều nước ảnh hưởng, thì mối quan hệ không êm ấm giữa họ và các dev có thể gây hại cho họ về lâu về dài. Hiện giờ các dev không có cách nào khác ngoài việc chấp nhận những điều khoản của App Store. Nhưng đến khi những thị trường như VR hay AR tăng tốc, mà Apple chưa có chỗ đứng vững chắc về mặt thị phần, thì các dev có thể sẽ quay lưng với họ, tạo ra sự cạnh tranh mạnh mẽ hơn.

Theo Engadget