Nhiễu động không khí là gì và nó ảnh hưởng chuyến bay SQ321 như thế nào

Chuyến bay SQ321 của Singapore Airlines khi bay từ London về Singapore trong ngày 21/5/2024 đã gặp nhiễu động không khí trên bầu trời Irrawaddy Basin thuộc không phận của Myanmar, khiến nó phải xin đáp khẩn cấp xuống Bangkok (Thái Lan), hậu quả là 1 hành khách thiệt mạng (nguyên nhân ban đầu tạm xác định là) cvxx vì lên cơn đau tim và hàng chục khách khác bị thương. Vậy thì nguyên nhân do đâu mà có sự nhiễu động không khí và nó ảnh hưởng lên máy bay như thế nào.

Tình huống của chuyến bay SQ321

Theo dữ liệu của Flightradar24, chiếc máy bay Boeing 777-300ER mang số hiệu SQ321 của Singapore Airlines lúc 7:49 giờ GMT ngày 21/5/24, khi trên bầu trời Myanmar đã bị nhiễu động không khí bất ngờ, làm cho nó bị thay đổi độ cao đột ngột.


Dữ liệu chuyến bay ghi nhận rằng lúc đó SQ321 bị gặp dông tố, trong khoảng 1 phút, cao độ của máy bay bị thay đổi như nhịp tim con người, lúc xuống lúc lên, với biên độ lên tới 400ft, tương đương 152 mét. Sau 1 phút, máy bay đã lấy lại được độ cao ổn định là 37.000ft ~ 11.277 mét.

Cùng lúc đang bị tăng giảm cao độ đó, tốc độ bay của chiếc Boeing 777-300ER cũng bị thời tiết xấu làm ảnh hưởng, có lúc nhanh lên thêm 507 mét/phút, có lúc giảm bớt 468 mét/phút. Sự biến động tốc độ đó chỉ diễn ra vỏn vẹn trong vòng 3 giây.

Điều này có nghĩa là trong lúc chiếc máy bay vừa bị “bàn tay mẹ thiên nhiên” cầm tung lên cao, hạ xuống thấp, vừa làm tăng giảm đột ngột tốc độ của máy bay. Hậu quả là hàng trăm khách hàng bên trong bị lắc như những món đồ chơi, khiến 1 nạn nhân tử vong, hàng chục người khác bị thương.

Nhiễu động không khí là gì

Theo Airbus, nhiễu động không khí là tình huống không khí bị nhiễu loạn bất thường, không ổn định, thường gặp lúc sắp có dông bão.


Các radar thời tiết có thể phát hiện được các hạt hơi nước li ti trong khí quyển. Công nghệ dự báo thời tiết ngày càng phát triển, giúp khả năng dự báo chính xác hơn. Hãng bay sẽ lường trước các tình huống máy bay có thể gặp phải trên đường đi, để bơm thêm nhiên liệu dự phòng cho máy bay, cũng như phi hành đoàn lường trước các tình huống để xử lý trong suốt chuyến bay.

Theo FAA Hoa Kỳ, Clear Air Turbulence (CAT), tạm dịch là nhiễu động khi trời quang mây tạnh, là hiện tượng nhiễu động không khí xảy ra khi trời không có mây, làm cho máy bay bị rung lắc dữ dội.

Có nhiều vụ nhiễu động không khí xảy ra không lường trước được, hoặc rất khó để dự báo chính xác. Mark Prosser, giáo sư trường đại học Reading nói rằng vụ nhiễu động xảy ra hôm 21/5 có thể do hiện tượng đối lưu của không khí, hoặc do có bão. Nhưng vẫn chưa có kết luận cuối cùng của các cơ quan chức năng.

Các yếu tố khác góp phần làm cho nhiễu động không khí xung quanh máy bay, khiến cho chuyến bay không được êm ái. Sự nhiễu động trực diện xảy ra khi máy bay bay qua nơi giao nhau của các khối không khí khác nhau. Sự trộn lẫn không khí đó gây ra tình trạng mất cân bằng, chuyến bay bị gập ghềnh, tương tự như xe cộ chạy trên đường bị ổ gà. Máy bay bay ngay sau chiếc máy bay khác cũng có thể bị tình trạng này.

Một số dạng nhiễu động không khí khác có thể xảy ra khi các luồng không khí bị gián đoạn, thường xảy ra khi máy bay cất cánh và hạ cánh. Hoặc các luồng không khí bị nhà cao tầng, bị núi che chắn bớt. Những ngày trời nắng nóng, hiện tượng đối lưu không khí (khí nóng bốc lên cao, khí mát hơn chìm xuống dưới) cũng gây ra nhiễu động không khí.

Thắt dây an toàn

Khi máy bay gặp nhiễu loạn không khí, nó như bị thiên nhiên lắc lư, trong khi đó hành khách vẫn bay tới theo quán tính. Sự rung lắc dữ dội của máy bay lúc này có thể sẽ làm hành khách bị thương nếu họ không thắt dây an toàn và bị hất tung lên trần.

Ảnh chụp bên trong chiếc SQ321 cho thấy mặt nạ dưỡng khí rớt xuống khắp nơi, các mảng miếng nhựa trên trần máy bay cũng bị bung ra. Một hành khách may mắn bình an kể lại rằng có nhiều khách bị văng lên đụng trần máy bay.

Dennis Tajer, người đại diện của Hiệp hội Phi công và Tiếp viên hàng không Hoa Kỳ nói với Reuters rằng những lúc đó, hành khách phải tuyệt đối nghe theo sự hướng dẫn an toàn bay của phi hành đoàn, và luôn phải cài dây an toàn.


Họ cũng nói rằng bật sáng đèn cảnh báo thắt dây an toàn trong suốt chuyến bay có khi lại gây phản tác dụng, khiến cho hành khách chủ quan, không thèm cài dây khi vẫn ngồi trên ghế.

Ngày nay, máy bay thương mại được thiết kế để chịu được lực tác động cao gấp nhiều lần nhiễu động không khí có thể xảy ra. Tuy nhiên, tùy theo từng loại máy bay và từng vị trí ngồi, mức độ nhiễu động mà hành khách hứng chịu cũng sẽ khác nhau.

Đối với máy bay thân dài, phía đuôi máy bay sẽ ít êm ái nhất, phần giữa tuy ồn vì gần động cơ nhưng là khu vực trọng tâm của máy bay nên sẽ êm ái hơn, nhất là ngay phía trước đôi cánh.

Máy bay bị nhiễu động không khí nhiều như cơm bữa

Một nghiên cứu thực hiện năm 2021 của Hội đồng An toàn giao thông Hoa Kỳ, cho thấy trong khoản thời gian từ năm 2009 - 2018, “nhiễu động không khí” chiếm hơn ⅓ số ca báo cáo sự cố uy hiếp an toàn bay, và là nguyên nhân hàng đầu gây ra chấn thương cho hành khách khi bay.

Tuy nhiên, tử vong vì máy bay bị nhiễu động không khí rất, rất, rất hiếm khi xảy ra.

Trong 25 năm vừa qua, theo tôi biết thì chỉ mới có 1 hành khách tử vong vì nhiễu động không khí (chính là nạn nhân trên chuyến bay SQ321 của Singapore Airlines hôm 21/5). Giám đốc an toàn bay của Cirium Ascend Solutions, công ty phân tích và tư vấn an toàn hàng không có trụ sở ở UK, ông Paul Hayes nhận định.

Theo dữ liệu mà Cirium Ascend có được, trước vụ SQ321, một hành khách khác từng tử vong vì nguyên nhân tương tự xảy ra năm 1997 trên chiếc Boeing 747 của United Airlines, Mỹ.

Theo Reuters