Internet Explorer sẽ bị khai tử chính thức vào cuối năm nay, chấm dứt 25 năm sứ mạng giúp chúng ta kết nối với thế giới Internet như tên gọi và mục đích của nó từ thuở đầu cho tới khi trở thành một trình duyệt … chỉ dùng để tải trình duyệt khác. Vậy anh em có biết?
IE là một trong những trình duyệt web graphical đầu tiên của loài người?
Năm 1990, trình duyệt đầu tiên được giám đốc của W3C (Hiệp hội World Wide Web) là Tim Berners-Lee tạo ra có tên WorldWideWeb (viết liền) sau đó đổi tên thành Nexus và đây cũng là thứ duy nhất giúp người dùng khi đó truy cập Internet.
Năm 1992, trình duyệt Lynx - một trình duyệt chỉ hiển thị văn bản được viện máy tính của đại học Kansas phát hành và trình duyệt này vẫn còn được phát triển đến ngày nay. Năm 1993, Mosaic - trình duyệt đầu tiên có thể hiển thị hình ảnh kèm văn bản (graphical) ra đời và nó sớm trở thành trình duyệt phổ biến nhất thế giới, nhất là khi Mosaic trở thành Netscape Navigator.
IE là một trong những trình duyệt web graphical đầu tiên của loài người?
Năm 1990, trình duyệt đầu tiên được giám đốc của W3C (Hiệp hội World Wide Web) là Tim Berners-Lee tạo ra có tên WorldWideWeb (viết liền) sau đó đổi tên thành Nexus và đây cũng là thứ duy nhất giúp người dùng khi đó truy cập Internet.
Năm 1992, trình duyệt Lynx - một trình duyệt chỉ hiển thị văn bản được viện máy tính của đại học Kansas phát hành và trình duyệt này vẫn còn được phát triển đến ngày nay. Năm 1993, Mosaic - trình duyệt đầu tiên có thể hiển thị hình ảnh kèm văn bản (graphical) ra đời và nó sớm trở thành trình duyệt phổ biến nhất thế giới, nhất là khi Mosaic trở thành Netscape Navigator.
Đến năm 1995, Microsoft chính thức ra mắt Internet Explorer dưới dạng một gói tính năng trên Windows 95. Các phiên bản sau đó được phát hành dưới dạng tải miễn phí từ trang web của Microsoft hoặc trong các gói cập nhật service pack hay được các OEM làm máy tính cài sẵn trên Windows.
IE được phát triển với một đội ngũ rất nhỏ
Nhóm phát triển IE ban đầu chỉ có 5 hay 6 người làm việc cho dự án. Thomas Reardon bắt đầu dự án IE vào mùa hè năm 1994. Đội ngũ phát triển IE sau đó tăng thành gần 100 người vào năm 1996 và đến năm 1999 có hơn 1000 người tham gia.
IE 1 có tên mã O'Hare
Internet Explorer 1.0
Microsoft cũng thường xuyên sử dụng tên mã cho các sản phẩm đang được phát triển. O'Hare là tên mã của phiên bản 1.0 của Internet Explorer trong khi tên mã của Windows 95 là Chicago. Cái tên O'Hare được chọn dựa trên tên của sân bay quốc tế O'Hare - sân bay lớn nhất ở Chicago bang Illinois. Microsoft từng tiết lộ cái tên O'Hare còn có ý nghĩa "sẽ là điểm khởi hành đến những nơi xa xôi từ Chicago (Windows 95)."
IE 2 được làm tựa tựa như Netscape Navigator
Quảng cáo
Netscape Navigator là trình duyệt phổ biến nhất trên thế giới vào giữa thập niên 90 và vì vậy Microsoft đã tìm cách học theo. Hãng đã cố gắng đưa những tính năng và thiết kế của Netscape Navigator - những thứ khiến NN dễ sử dụng lên IE. Thậm chí nhiều trang web chỉ có thể hiển thị trên Netscape Navigator và thế là Microsoft cũng phải áp dụng những thay đổi này trên IE chẳng hạn như các tính năng HTML và mô phỏng giao diện của Netscape. IE 2 cũng chứng kiến lần đầu tiên trình duyệt của Microsoft có mặt trên Mac OS.
IE 3 là bước đột phá lớn của Microsoft
Phải đến IE 3 thì trình duyệt của Microsoft mới tạo được cú hích. Với lợi thế được phát hành miễn phí trên Windows, IE 3 cạnh tranh gay gắt với Netscape Navigator. Phiên bản này cũng được tích hợp một bộ JavaScript được thiết kế ngược gọi là Jscript for IE và mã nguồn của Spyglass cũng được bỏ gần hết so với các phiên bản trước. Nói về Spyglass thì đây cũng là mã nguồn của Mosaic - tiền thân của Netscape Navigator.
Microsoft gặp rắc rối với Spyglass khi tích hợp IE trên Windows 95.
Vào năm 1994 khi Thomas Reardon bắt đầu phát triển IE, ông đã sử dụng mã nguồn từ Spyglass, Inc. Mosaic. Theo thỏa thuận nhượng quyền thì Microsoft phải trả phí là phần trăm từ doanh thu của Internet Explorer hàng quý. Thế nhưng IE lại được tích hợp và phát hành miễn phí trên Windows nên về mặt kỹ thuật, Microsoft không kiếm tiền từ IE và Spyglass cũng không nhận được đồng nào. Đến năm 1997 thì Microsoft và Spyglass, Inc. lôi nhau ra tòa cũng vì mâu thuẫn tiền bản quyền này, sau đó Microsoft đã trả 8 triêu đô cho Spyglass để mua đứt bản quyền công nghệ.
Quảng cáo
IE là thế lực trong "chiến tranh trình duyệt lần 1"
Cuộc chiến trình duyệt lần 1 bắt đầu với 2 trình duyệt thống trị thị trường lúc đó là IE và Netscape Navigator vào cuối những năm 90. IE 4 ra mắt chính là phát súng đầu tiên và cũng nhờ cuộc chiến này mà các trình duyệt web đã được thúc đẩy phát triển từ mã nguồn đến thiết kế để ngày nay chúng ta có thứ để đọc bài viết này.
NN cạnh tranh với IE để giành thị phần thống trị thì IE bắt đầu chơi ván bài lật ngửa khi Microsoft tích hợp IE vào mọi bản copy của Windows được bán ra. Điều này khiến IE trở thành trình duyệt mặc định trên Windows và không nhiều người dùng quan tâm đến việc tải một trình duyệt khác.
IE trở thành kể thống trị trên thị trường trình duyệt
95% thị phần là cột mốc mà IE đạt được trong giai đoạn đỉnh điểm 2002 - 2003 và đây cũng là cột mốc mà chưa trình duyệt nào có thể lật đổ kể cả Chrome.
IE hầu như không thể gỡ cài đặt được
Microsoft không chỉ tích hợp IE vào Windows mà còn khiến cho IE cực kỳ khó để gỡ bỏ. Do IE được tích hợp rất sâu vào Windows, nếu bạn cố gỡ IE thì nhiều tính năng của Windows sẽ bị ảnh hưởng và hiệu năng có thể bị chậm đi
Một số trang web chỉ có thể xem được trên IE
Ngoài việc tích hợp sâu và gây khó dễ cho việc gỡ cài đặt thì IE còn có một thứ rất riêng và cũng là "ác mộng" của nhiều lập trình viên web đó là ActiveX software framework. Rất nhiều trang web cũ vẫn còn hoạt động dựa trên ActiveX và vì chỉ mỗi IE có ActiveX nên những trang web này chỉ có thể hiển thị trên IE.
Nếu không có IE, trình duyệt sẽ không miễn phí
Thật vậy, khi xưa trình duyệt web là một thứ không phải có sẵn để mọi người tải về xài miễn phí. Ngay cả IE và Netscape Navigator thì với những phiên bản đầu, người dùng phải mua chúng trong các gói phần mềm hoặc bản quyền độc lập. Chẳng hạn như IE có trong gói Microsoft Plus! cho Windows 95 và nó có giá 49,99 USD trong khi đo Netscape Navigator chỉ miễn phí với người dùng phi thương mại.
Việc IE được tích hợp trên Windows và việc nó là công cụ có sẵn để người dùng tải về các trình duyệt khác thì các nhà phát triển trình duyệt đã lợi dụng điều này để phát triển và phát hành trình duyệt miễn phí, cạnh tranh với IE. Thử hình dung, bạn mở Windows lên và không có trình duyệt thì bạn lấy cái gì để tải Chrome hay Firefox?
Microsoft bị kiện vì độc quyền
Tháng 5 1998, chính phủ Hoa Kỳ đã kiện Microsoft vì duy trì sự độc quyền bất hợp pháp trên thị trường máy tính mà cụ thể là IE. Thẩm phán Thomas Jackson năm 2000 đã kết tội Microsoft và ra chỉ thị phải chia công ty thành 2 đơn vị: 1 dành riêng cho hoạt động phát triển hệ điều hành và 1 dành cho các phần mềm khác. Dù vậy thì lệnh chia tách này đã không xảy ra.
IE 4 vẫn còn rất nhiều người dùng sau 11 năm phát hành
Vào năm 2008, IE 4 vẫn còn giữ thị phần 0,01% dù được phát hành vào năm 1997. Tỉ lệ này tương đương với khoảng 150 ngàn người vẫn đang dùng IE 4 .
IE có một "easter egg" ẩn
Trên IE 4 nếu bạn gõ vào thanh địa chỉ "about:mozilla" thì một màn hình xanh tương tự như màn hình BOSD của Windows sẽ xuất hiện trên trình duyệt.
Nhân viên Microsoft đem logo IE đến đặt ở trụ sở Netscape
Với việc IE 4 ra mắt thành công, các nhân viên của đội phát triển IE đã tổ chức ăn mừng bằng cách khiến đối thủ Netscape Navigator ngạc nhiên. Một buổi sáng nọ khi các nhân viên của Netscape đi làm thì họ phát hiện ra … một cái logo IE to khổng lồ được đặt trên đài phun nước trước tòa nhà của Netscape.
Microsoft đốt tiền vào IE
Việc phát triển một trình duyệt web đặc thù cho Windows như IE tiêu tốn của Microsoft không ít tài nguyên, đặc biệt là trong đỉnh điểm của cuộc chiến tranh trình duyệt lần 1. Vào cuối những năm 90, ước tính Microsoft đã chi hơn 100 triệu đô mỗi năm cho IE.
Đối thủ thứ 2 của IE và cuộc chiến trình duyệt thứ 2
Ở thời hoàng kim, IE hầu như không có mấy đối thủ cạnh tranh ngoài Netscape Navigator. Thế nhưng khi Netscape quyết định biến mã nguồn của Navigator thành nguồn mở thì một nhóm phi lợi nhuận đã tiếp nhận và phát triển một trình duyệt có tên Phoenix. Nhóm này được gọi là "cộng đồng Mozilla" và sau cùng dự án Phoenix được chuyển thành Firebird do dính bản quyền. Firebird sau cùng được đổi thành Firefox và Mozilla Firefox được phát hành lần đầu vào năm 2004. Trình duyệt cáo lửa lập tức nhận được 60 triệu lượt tải chỉ trong 9 tháng
IE giúp favicon trở nên phổ biến
Favicon - favorite icon là biểu tượng của một trang web, khi bạn lưu trang web đó trên thanh bookmark chẳng hạn thì tên trang web cùng favicon sẽ hiện ra giúp bạn nhận ra nó dễ hơn. Favicon cũng xuất hiện trên tab để giúp phân biệt tab nào đang mở trang web nào. Sự xuất hiện của favicon bắt đầu từ IE 5 - phiên bản đầu tiên hỗ trợ favicon, được phát hành vào năm 1999 với Windows 98 SE.
IE là một trong những trình duyệt web di động đầu tiên
Vào thời đầu của điện thoại có kết nối Internet, IE cũng đã có mặt trên các hệ điều hành di động của Microsoft như Windows CE 1.0 ra mắt năm 1996 với tên gọi Pocket Internet Explorer (PIE). PIE 4 được phát hành năm 2002 trên Pocket PC 2002 hỗ trợ nhiều tính năng tương tự IE trên máy tính như ActiveX, CSS, VBScript và HTTPS, HTML. Về sau PIE được đổi thành Internet Explorer Mobile và nó được Microsoft phát hành và cập nhật qua từng phiên bản Windows Mobile - hệ điều hành rất phổ biến trên PDA/PPC vào đầu những năm 2000 và từng là 1 trong tam trụ của hệ điều hành di động khi đó bên cạnh Symbian và Palm OS. Sau đó với Windows Phone, IE cũng là trình duyệt mặc định.
Hàn Quốc có luật bắt buộc sử dụng IE cho thương mại điện tử
Hàn Quốc rất phát triển về công nghệ nhưng việc mua sắm và ngân hàng trực tuyến ở nước này lại chỉ có thể được thực hiện qua IE. Điều này là do luật yêu cầu các dịch vụ thương mại điện tử phải sử dụng ActiveX - một plug-in chỉ có trên IE nhằm tăng cường bảo mật với chứng chỉ kỹ thuật số. Luật này được Hàn Quốc đưa ra vào cuối thập niên 90 và đến nay, thị phần trình duyệt IE tại Hàn Quốc vẫn rất lớn, lên đến 14,08% theo một thống kê năm 2020.
IE có rất nhiều vấn đề bảo mật
Microsoft phát hành IE 6 vào năm 2001 và tối ưu trình duyệt này cho Windows XP và Windows Server 2003. IE được tích hợp sâu vào hệ điều hành và điều này thu hút sự quan tâm của các chuyên gia bảo mật. Việc mở một trang web không đáng tin cậy bằng IE có thể khiến máy tính bị nhiễm malware và malware sẽ đánh cắp dữ liệu người dùng. Trang PCWorld từng gọi IE là "phần mềm kém bảo mật nhất trên hành tinh".
Microsoft mất 5 năm để phát triển và phát hành IE 7
IE 6 được phát hành năm 2001 và trở nên phổ biến nhờ nó được tích hợp trên Windows XP - hệ điều hành siêu phổ biến và có thể nói là thành công nhất của Microsoft trên thị trường máy tính tiêu dùng. Tuy nhiên, Microsoft đã phải mất 5 năm để phát hành IE 7 vào năm 2006 với một loạt các cập nhật về bảo mật, hỗ trợ Windows RSS và tối ưu cho Windows Vista - hệ điều hành trái ngược với XP về độ thành công. IE 7 cũng là phiên bản IE đầu tiên hỗ trợ duyệt theo tab và bộ lọc trang web lừa đảo.
Dù vậy, người dùng IE 6 vẫn ngại cập nhật lên IE 7 dù nó tiên tiến hơn. Điều này khiến IE 7 dù tốt hơn nhưng không thể cạnh tranh với chính IE 6 và từ đó tạo ra khoảng trống để các đối thủ trỗi dậy.
IE 8 trong bối cảnh thị trường quá nhiều thách thức
Vào năm 2009, Microsoft phát hành IE 8 cùng với Windows 7 nhưng không mấy thành công bởi thị trường khi đó đã có những Mozilla Firefox, Google Chrome và Opera. IE 8 được cải tiến về hiệu năng duyệt web, hỗ trợ các trang web thế hệ mới tốt hơn và nhiều tính năng như accelerator, tự động phục hồi trang bị crash, SmartScreen Filter cải tiến từ Phishing Filter của IE 7, gợi ý trang, InPrivate - chế độ duyệt ẩn danh … Tuy nhiên, IE 8 lại không thể vượt qua bài test Acid3 - một bài test về hiệu năng của Web Standards Project với chỉ 24/100 điểm, các trình duyệt khác dễ dàng qua mặt IE 8.
Một trang bán lẻ của Úc áp "thuế IE 7"
Kogan - một nhà bán lẻ của Úc đã áp dụng mức thuế 6,8% đối với những ai sử dụng trình duyệt IE 7 để mua hàng trên trang của họ. Kogan dùng khoản thuế này để bù đắp cho thời gian và tài nguyên mà đội ngũ IT của họ phải dành ra để đảm bảo trang web của mình hiển thị đúng trên một trình duyệt đã lỗi thời.
Microsoft và chiến dịch "The Browser You Loved to Hate"
Năm 2012, Microsoft đã đăng tải một video hài trong đó một anh đóng là bệnh nhân tâm thần vì anh này liên tục đi xóa IE khỏi máy tính của người khác từ máy của mẹ đến máy của đồng nghiệp. Đây là một chiến dịch nhằm quảng bá cho IE 9.
IE 9 thật sự tốt
Ra mắt vào năm 2011, công chúng đã không còn mặn mà với IE sau một loạt các vấn đề về hiệu năng và bảo mật. Trong chiến dịch tiếp thị cho IE 9 thì Microsoft đã tìm cách lấy lại niềm tin từ người dùng. Một trong những cách mà Microsoft đã làm là phát hành IE 9 dưới dạng ứng dụng độc lập mà không đi theo hệ điều hành như các phiên bản trước. Giao diện của IE 9 được đại tu, cải thiện các công cụ bảo mật và khắc phục nhiều vấn đề về hiệu suất. Kết quả IE 9 đạt điểm rất cao trong bài test Acid3 và các trang công nghệ đánh giá nó ngang ngửa với các trình duyệt hàng đầu khác.
Google Chrome qua mặt IE năm 2012
Sau nhiều năm thống trị thì IE cuối cùng cũng bị soán ngôi bởi Google Chrome. Mặc dù Google chỉ mới phát hành Chrome vào năm 2008 nhưng nó đã đạt thị phần 29,15% vào tháng 3 năm 2012 và chính thức vượt mức 28,87% của IE theo thống kê của StatCounter.
IE 11 và hiệu năng ngang ngửa với Google Chrome
Microsoft tiếp tục cải tiến IE, phiên bản IE 11 ra mắt năm 2013 cùng với Windows 8 cho hiệu năng thậm chí còn tốt hơn cả Chrome và Firefox với bài test như SunSpider và WebGL. Ngoài ra, một lợi thế của IE 11 lúc đó là mở nhiều tab duyệt không ăn nhiều RAM như Chrome hay Firefox. Đây cũng là phiên bản cuối cùng của Internet Explorer và cũng là phiên bản IE mà anh em vẫn còn tìm thấy trên Windows 10 ngày nay và sắp tới sẽ bị gỡ bỏ vĩnh viễn.
Cá nhân mình từng cố gắng sử dụng IE 11 trên Windows 8 khi xưa, nó thật sự nhanh nhưng điều khiến mình không thể dùng được lâu đó là sự rối rắm của Windows 8 khi IE 11 có cả 2 giao diện.
IE có một nhân vật mascot
Tại sự kiện Anime Festival Asia 2013, Microsoft Singapore đã tiết lộ nhân vật biểu tượng của Internet Explorer - một cô gái anime có tên Inori Aizawa. Nhân vật này được Collateral Damage Studios thiết kế và cô thậm chí còn có trang Facebook riêng.
Microsoft sử dụng Inori Aizawa dể lôi kéo người hâm mộ anime dùng IE nhưng nhân vật này không bao giờ được sử dụng làm hình ảnh của IE trên toàn cầu, chỉ tại châu Á mà thôi.
Ngày khai tử của IE
Microsoft đã vừa công bố kể từ ngày 15 tháng 6 2022 thì IE 11 sẽ được gỡ bỏ trên hầu hết máy tính chạy Windows 10. Microsoft 365 và các ứng dụng/dịch vụ khác của Microsoft cũng sẽ ngưng hỗ trợ truy cập bằng IE từ ngày 17 tháng 8 năm nay. Dù vậy, Microsoft vẫn hỗ trợ IE đến 2029 để các tổ chức (chẳng hạn như các ngân hàng tại Hàn Quốc) có thêm thời gian để chuyển đổi sang trình duyệt khác.
