"Đừng cắt xén ảnh" (crop) khi chỉnh sửa! Henri Cartier-Bresson nói như thế, bạn đồng ý không?

“Nếu bạn bắt đầu cắt hoặc xén bớt một bức ảnh (có thể đang đẹp), thì đấy có nghĩa là khai tử các tỉ lệ hình học đối xứng tương tác lẫn nhau. Vả lại, hiếm khi có chuyện một bức ảnh mắc lỗi yếu bố cục mà có thể cứu lại được bằng việc tái tạo bố cục cho nó dựa vào máy phóng ảnh trong buồng tối; sự nguyên vẹn về trực quan nguyên thủy đã bị đánh mất” – Henri Cartier-Bresson


Có lẽ bây giờ, chỉ đúng một phần. Cố gắng chỉnh chu khung hình ngay từ lúc chụp sẽ tốt hơn cho việc cải thiện khả năng chụp. Việc chụp ảnh đã rất phổ thông, không chỉ là của thợ chụp. Chụp ảnh cũng nhẹ nhàng vui vẻ hơn, thoải mái hơn, hậu kỳ cắt crop cũng đơn giản và chia sẻ ảnh nhanh hơn, hậu kỳ khi cần thiết thôi. Nhưng cũng không nên:

- Thói quen cắt xén / crop ảnh khi chỉnh sửa, không quan sát chi tiết ở viền ảnh!
- Chụp đại rồi về cắt xén chỉnh sửa sau, chớ tiến lại gần chủ thể chi cho mệt!
- Quan tâm làm gì mấy cái tư duy bố cục, mua cái máy nhiều chấm, rồi về xén bớt sau!

Henri Cartier-Bresson
SPAIN. Valencia. 1933.
Inside the sliding doors of the bullfight arena


Một sai lầm phổ biến mà nhiều người chụp ảnh mắc phải là cắt xén quá nhiều những bức ảnh họ chụp. Họ mắc chứng “nghiện-cắt-xén”, qua đó họ cắt xén bất cứ bức ảnh nào họ chụp, ngay cả khi không cần thiết phải làm như vậy. Mình cũng đã từng có lúc như thế, cứ cắt xén quá đà những bức ảnh mình chụp (ngay cả khi các chi tiết ở mép ảnh cũng rất hấp dẫn).


Henri Cartier-Bresson
Martine's Legs. 1967.


Một mặt trái khác của việc “nghiện-cát-xén” : tôi sẽ trở nên lười biếng khi chụp ảnh đường phố. Tôi đứng rõ xa với chủ thể và cứ cho là mình cứ việc xén bớt và zoom chủ thể lại gần, thay vì đến thật gần.

Tôi sẽ luôn nhủ thầm trong đầu : “Ối dào, nếu có chụp dở đi nữa, thì sau đó mình cứ xén bớt đi là được ấy mà.” Việc này khiến tôi trở nên lười biếng và ngăn cản việc cải thiện được kỹ năng sắp xếp bố cục và lên khung.

Henri Cartier-Bresson
GREECE. Attica. Piraeus Harbour. 1961.

Khi lần đầu tiên biết được Henri Cartier-Bresson (Bố Già nhiếp ảnh đường phố và bậc thầy về bố cục) không cắt xén các bức ảnh ông chụp (và ngăn cấm các học trò của ông không được làm như vậy), mình đã tập tành làm theo như thế và cẩn thận cố gắng tập từ lúc bấm chụp. Mới đầu, thật khó mà không cắt xén các bức ảnh. Vì thế mà khi không còn cắt xén nữa, rồi đã nhận ra mình thật quá cẩu thả khi từ lúc lên khung cho các bức ảnh. Từ đó, bằng cách đặt ra cho mình nguyên tắc không được cắt xén ảnh, bắt đầu tập trung được vào việc “làm đầy khung” và tạo ra những mép ảnh đẹp hơn, khiến cho việc sắp xếp bố cục được cải thiện dần dần đáng kể.


Henri Cartier-Bresson 1933
SPAIN. Andalucia. Seville. 1933.

Cũng không hẳn là bạn đừng bao giờ cắt xén các bức ảnh bạn chụp. Có nhiều bậc thầy nhiếp ảnh đường phố vẫn mạnh tay cắt xén các bức ảnh của họ (Robert Frank đã từng có một số cắt xén triệt để trong tập sách ảnh của ông “The Americans”, thậm chí còn chuyển một số bức phong cảnh thành ảnh chân dung bằng cách xén bớt).

Nhưng, nếu muốn cải thiện kỹ năng sắp xếp bố cục của mình : bạn hãy bỏ ra nguyên một năm đừng cắt xén. Có thể bảo đảm sau thời gian đó, cách lên bố cục của bạn sẽ được cải thiện đáng kể. Và giả như trong tương lai, bạn quyết định bắt đầu lại việc cắt xén, thì hãy luôn thực hiện có chừng mực (nếu có thì khuyên nên cắt xén ở mức dưới 10% một khung hình).

Khi đang chụp ảnh, hãy tránh đừng làm theo thói quen “phiến diện” là chỉ nhìn vào trung tâm khung hình mà hãy tập trung vào các mép cạnh của khung hình và đặc biệt là hậu cảnh để cải thiện kỹ năng sắp xếp bố cục của bạn.


Henri Cartier-Bresson
GREECE. Cyclades. Island of Siphnos. 1961.

Chiếc máy ảnh với ta là một công cụ và nó phải giúp ta tạo ra những bức ảnh như ý ta muốn, không phải là một món đồ chơi cơ khí xinh xắn. Nghề ảnh phát triển nhờ các máy ảnh phát triển, ống kính có độ mở khẩu lớn, công nghệ tân tiến. Nhưng chúng nằm trong tay con người suy tư và nỗ lực hàng ngày. Chỉ cần người chụp thoải mái với chiếc máy ảnh của mình là đủ, dĩ nhiên nó phù hợp với công việc. Việc xử lý nó, điều chỉnh các thông số khẩu độ, tốc độ màn trập và những thứ khác là những thao tác cần phải tự động như phản xạ sang số khi lái xe. Kỹ thuật chỉ quan trọng trong mức độ là ta buộc phải làm chủ nó để truyền đạt những gì ta nhìn thấy và kết quả là những khung hình được chụp.




Ok! Như đã nói, cố gắng nếu có thể chỉnh chu cho khung hình hoàn chỉnh ngay khi chụp là cách tập chụp tốt nhất. Mình cũng cố gắng miết đến giờ. Nhưng khi phải “xâm mình” bước vào thế giới cắt xén, việc tốt nhất là hãy ghi nhớ trong đầu những điểm sau đây :

1. Cắt xén ảnh không phải là một việc bắt buộc, nó chỉ được thực hiện khi bức ảnh bạn chụp có cấu trúc thành phần, bố cục không như ý mà thôi. Vì vậy, hãy cố gắng bố cục khung hình đúng ý đồ ngay khi bấm nút chụp.
2. Cắt xén không phải là việc thường xuyên nên làm. Bởi vì khi cầm máy đối diện với chủ thể, có thể bạn chụp với ý tưởng hay cảm xúc khác, khi crop tái bố cục bạn có thể nghĩ khác về bức ảnh.
3. Giữ lại file ảnh gốc sau khi crop hoặc chỉnh sửa, có thể sau này cần dùng. Nếu sử dụng trên máy tính như Lightroom hay Photoshop thì phải đảm bảo là đã lưu lại file ảnh gốc; nếu thực hiện trên điện thoại thì hãy cẩn thận vì có nhiều ứng dụng chỉnh sửa (edit) không lưu ảnh gốc cho bạn, bấm save là lưu luôn kết quả đè chồng lên ảnh gốc.
4. Nếu mục đích của bạn là sau này sẽ in các bức ảnh ra giấy hoặc để treo, thì kích thước hoặc “tỉ lệ tương ứng” của bức ảnh bạn cắt xén phải tùy vào kích cỡ được in. Các ‘Lab’ thường thích làm việc với các cỡ in tiêu chuẩn hơn, vì như thế mới có thể hạn chế được đôi chút việc cắt xén (sẽ nói thêm ở phần cuối bài này).
5. Tránh đừng cắt xén quá nhiều tại những vùng nhỏ của bức ảnh, vì như vậy sẽ làm giảm đáng kể độ phân giải. Nếu bạn cắt xén quá mức, sẽ gây thêm nhiều vấn đề "xấu" cho bức ảnh. Hãy nhớ, nếu độ phân giải của bức ảnh gốc đã quá thấp, bạn không còn cần đến lợi ích của việc thu nhỏ ảnh bằng crop.
6. Nếu bạn muốn áp dụng cách cắt xén một cách khéo léo, thì tốt nhất là bắt đầu với một bức ảnh sắc nét 100% khi nhìn bằng mắt thường. Nếu bức ảnh không bị nhiễu hạt và rất sắc nét, bạn có thể cắt xén nó theo mức độ điểm ảnh mà không phải lo lắng về khả năng làm giảm chất lượng bức ảnh sau khi hoàn thành.

Chúc anh em vui vẻ!