Mình vừa xem được một clip khá hay trên YouTube, mô tả sự tuột dốc của các nền tảng MXH thuộc tập đoàn Meta trong vòng 1 năm trở lại đây. Chỉ trong 7 tháng vừa rồi, giá cổ phiếu của Meta đã mất giá hơn 50%. Cá biệt có một ngày, 2/2/2022, giá trị vốn hóa của Meta bị xóa sạch 230 tỷ USD chỉ trong vòng chưa đầy 24 giờ. Con số này lớn tới mức nào? Để dễ so sánh, GDP của toàn bộ đất nước New Zealand, tức là mọi giá trị kinh tế mà đất nước này tạo ra cũng chỉ chạm ngưỡng 211,7 tỷ USD, số liệu 2020.
Đó chính là cái ngày Facebook thừa nhận với công chúng, rằng họ không đạt được dự báo doanh thu, và thậm chí con số DAU, lượng người dùng thường xuyên hàng ngày cũng sụt giảm, lần đầu tiên họ phải hứng chịu điều đó trong suốt 18 năm hoạt động. Sau đó, DAU của Facebook cũng tăng, nhưng tốc độ không thể so được với trước kia. Cũng không bất ngờ khi Instagram cũng phát triển theo chiều hướng tương tự, khi doanh thu quý ! năm 2022 giảm nghiêm trọng so với quý IV năm 2021.
Giờ khi hỏi vì sao Facebook chán và mọi người bỏ Facebook, có rất nhiều lý do được đưa ra:
Đó chính là cái ngày Facebook thừa nhận với công chúng, rằng họ không đạt được dự báo doanh thu, và thậm chí con số DAU, lượng người dùng thường xuyên hàng ngày cũng sụt giảm, lần đầu tiên họ phải hứng chịu điều đó trong suốt 18 năm hoạt động. Sau đó, DAU của Facebook cũng tăng, nhưng tốc độ không thể so được với trước kia. Cũng không bất ngờ khi Instagram cũng phát triển theo chiều hướng tương tự, khi doanh thu quý ! năm 2022 giảm nghiêm trọng so với quý IV năm 2021.
Cả thế giới không còn đủ người để tạo tài khoản Facebook mới
Giờ khi hỏi vì sao Facebook chán và mọi người bỏ Facebook, có rất nhiều lý do được đưa ra:
- Nội dung càng lúc càng rác. Cập nhật từ bạn bè người thân thì ít, bài viết nhảm câu tương tác và bài quảng cáo thì lắm.
- Tuyên truyền thông tin sai lệch về nhiều vấn đề mà không có sự can thiệp từ đội ngũ quản lý nội dung.
- Thu thập dữ liệu quá nhiều, rồi quảng cáo tràn ngập trên News Feed dựa vào chính thứ tài sản vô giá là dữ liệu cá nhân của người dùng.
Tất cả những điều trên đều có lý, nhưng đó đều là những nguyên do chủ quan. Vậy có lý do khách quan nào khiến Facebook đang càng lúc càng ì ạch không?
Điều không nhiều người nghĩ đến khi tìm lý do Facebook suy thoái, đó chính là dân số thế giới. Hiện tại Facebook có 2,93 tỷ tài khoản sử dụng hàng tháng. Cả thế giới bây giờ có 7,97 tỷ người. Facebook không chỉ gặp khó khăn trong việc mở rộng tổng số tài khoản đăng ký, mà còn đang cạn kiệt thị trường mới để phát triển.
Trong cái tổng số 7,97 tỷ người nói trên, sau khi trừ đi 2,93 tỷ tài khoản "monthly active user", còn 5 tỷ người không dùng Facebook thường xuyên, hoặc hoàn toàn không chơi trên MXH này.
Trong con số hơn 5 tỷ người đó, có 1,7 tỷ người Facebook sẽ không bao giờ tiếp cận được, đơn giản vì họ sống ở Trung Quốc, đất nước chặn dịch vụ của Facebook, thay vào đó là những giải pháp nội địa như WeChat, Weibo và Douyin.
![[IMG]](https://photo2.tinhte.vn/data/attachment-files/2022/09/6142853_Tinhte_Facebook1.jpg)
Vậy là chúng ta còn 3,3 tỷ người khác đơn giản là không xài Facebook. Theo một bài viết của The New York Times, cứ 10 người trên trái đất thì hơn 4 người không được tiếp cận internet. Con số này tương đương với khoảng 3 tỷ người không tiếp cận được với bất kỳ MXH nào. Đấy chính là lý do vì sao cách đây ít lâu, Mark Zuckerberg có sáng kiến đem internet đến với những vùng xa xôi hẻo lánh, những nơi chúng ta hay gọi bằng khái niệm “thế giới thứ ba”.
Bề ngoài thì sáng kiến này giống như một cách giúp mở ra những cơ hội mới cho những người sống ở các khu vực chịu nhiều thiệt thòi. Nhưng trên khía cạnh kinh doanh, khi đem internet tới đa số dân cư ở các nước đông dân như Pakistan, Bangladesh hay Nigeria, cơ hội Facebook tăng trưởng cũng lớn hơn rất nhiều.
Quảng cáo
Rồi còn phải tính đến chuyện khoảng 15% tổng dân số thế giới là những bạn nhỏ dưới 10 tuổi, chưa phù hợp để dùng mạng xã hội, kết hợp với cả những người cố tình ngưng sử dụng Facebook vì không ủng hộ cách vận hành và kinh doanh của Meta. Tất cả những con số trên dẫn chúng ta đến thực tế chưa từng có: Thế giới không còn người nào là khách hàng tiềm năng của Facebook nữa.
Tấn bi hài kịch của Facebook còn được mô tả ở chỗ: Khoảng 1% tổng số người dùng Facebook đã từ giã cõi đời, tương đương khoảng 30 triệu tài khoản. Điều đáng nói ở đây là, khoảng 12,1% tổng số tài khoản Facebook là của những người dùng độ tuổi từ 55 trở lên. Riêng ở Mỹ, con số này lớn hơn rất nhiều, 21.8%:
Nếu không tìm ra cách lôi kéo giới trẻ, thì số tài khoản Facebook ngừng hoạt động vì chủ nhân từ trần sẽ nhiều hơn cả số tài khoản mới đăng ký!
Facebook chán, vì những cái khác tốt và vui hơn
Quảng cáo
Số liệu thống kê chỉ rõ ràng một điều: Lượng người dùng Facebook hay Instagram rời hai nền tảng MXH này đều là giới trẻ. Từ quãng 2018, tổng số người dùng từ 12 đến 24 tuổi đã bắt đầu giảm mạnh. So với năm 2017, lượng người dùng Facebook ở Anh Quốc trong độ tuổi 12 đến 17 đã giảm 300 nghìn tài khoản. Con số này của độ tuổi 18 đến 24 là 400 nghìn tài khoản. Trái ngược hoàn toàn là độ tuổi từ 45 trở lên, thậm chí có xu hướng tăng lượng người dùng. Còn độ tuổi từ 25 đến 44 thì đứng im.
Có người ví von: Facebook giờ giống như trại dưỡng lão của thế giới mạng xã hội. Cũng đúng khi tuyệt đại đa số lượng người dùng Facebook hiện nay đều đang ở độ tuổi trung niên, thậm chí cao niên.
Đấy là hệ quả của hiệu ứng đám đông. Ai cũng muốn dùng những dịch vụ và MXH mà bạn bè họ đang dùng. Đâu đó quãng 2022, con số bắt đầu trở nên đáng sợ đối với Facebook. Theo thống kê ở Mỹ, 95% các bạn trẻ dưới 18 tuổi dùng YouTube. Tỷ lệ này với TikTok là 67%, Instagram là 62%. Còn Facebook thì chỉ là 32%. Để mô tả đúng độ nghiêm trọng của vấn đề (đối với Meta), thì vào năm 2015, tỷ lệ các bạn tuổi teen bên Mỹ dùng Facebook là 71%. Nhưng giờ, sau 7 năm, những bạn đó cũng đã ngấp nghé đến độ tuổi từ 20 đến 24 rồi.
Cạnh tranh từ những nền tảng khác đang khiến Facebook vừa phải thêm những tính năng mới để thu hút người dùng trẻ, vừa phải chống chọi lại với tình thế ai cũng rời bỏ Facebook để sang YouTube, TikTok và Reddit để chơi. Một content creator từng nói rằng, giới trẻ tuổi teen giờ không còn thấy giá trị của Facebook nữa: “Giờ đang có hơn 5 nền tảng mạng xã hội lớn nhất để cuộn và xem cả ngày, và sẽ không thể nào đủ thời gian để sử dụng tất cả chúng một cách hiệu quả. Vì thế, con người phải từ bỏ những nền tảng không đem lại lợi ích thực sự cho bản thân.”
Khi giá cổ phiếu của Meta tụt thảm hại 7 tháng trước, không chỉ đổ lỗi cho iOS với tính năng chặn thu thập dữ liệu cá nhân, Mark Zuckerberg còn đề cập đến sự cạnh tranh khắc nghiệt từ phía TikTok. Trong số 4 mạng xã hội đang được tuổi teen Mỹ dùng nhiều nhất (YouTube - 95%, TikTok - 67%, Instagram - 62% và Snapchat - 59%), rất dễ nhận thấy lợi thế riêng của từng nền tảng. YouTube có những video chi tiết và chất lượng. TikTok có những video ngắn để giải trí nhanh. Instagram cho phép mọi người chia sẻ hình ảnh, và Snapchat thì cho mọi người tương tác với nhau bằng những tấm hình chụp và edit nhanh. Thậm chí đến Twitter còn có ích cho những người muốn theo dõi tin tức, từ chính trị cho đến giải trí, từ chính những người nổi tiếng có tài khoản trên nền tảng này.
Vậy còn Facebook có thế mạnh là gì? Chẳng có gì cả. MXH này giờ giống một nền tảng cái gì cũng có, nhưng chẳng có gì thật sự nổi trội. Nó giống một phiên bản “tầm thường” học hỏi hết những tính năng độc đáo của các MXH mạnh nhất hiện giờ.
Story thì Instagram cũng có, đã thế còn làm tốt hơn Facebook. Những đoạn video ngắn thì Facebook học từ chính TikTok chứ không đâu xa. Lên Facebook coi hình làm cái gì khi mà cùng tấm hình đó lên Instagram cũng thấy đăng? Còn video dạng long form thì chẳng ai xem trên Facebook cả, vì bố cục trang web không thể hợp lý như YouTube. Lý do cũng chính vì cái sự quá rối rắm của giao diện khi cố nhồi nhét càng nhiều tính năng càng tốt. Chính Instagram cũng đang bị phàn nàn và chê bai vì những đoạn “Reel” chẳng khác gì mô hình của TikTok. Mỗi ngày tổng thời lượng xem Reel trên Instagram đạt mốc 17,6 triệu giờ. Con số này của TikTok là … 197,8 triệu giờ.
Cũng may cho Meta, Messenger vẫn còn một lợi thế rất lớn khi cạnh tranh với Snapchat.
Ở cái tầm cỡ của người từng đứng top những tỷ phú giàu nhất hành tinh, đương nhiên Zuckerberg đã nhận ra điều này, để rồi đầu tư mạnh tay để tìm hướng đi mới cho tập đoàn: Metaverse. Theo tư duy của các giám đốc tại Meta, nếu họ tạo ra được một giải pháp thế giới mạng xã hội ảo đủ cuốn hút, tiện lợi và dễ tiếp cận với mọi người, nhất là giới trẻ, thì mọi vấn đề hiện tại của Facebook sẽ không còn là điều Meta phải lo ngại nữa.
Đấy cũng chính là lý do mấy năm về trước, Facebook mua lại Oculus, hãng sản xuất kính thực tế ảo. Khi ấy không ai nghĩ ra lý do. Nhưng giờ mọi thứ đã rõ ràng. Meta, hay bộ não tạo ra Facebook, Mark Zuckerberg cần một thứ mới để tập đoàn tiếp tục kiếm ra tiền, tiếp tục làm vui lòng các nhà đầu tư bằng những báo cáo tài chính đẹp như mơ. Nhưng cái đó là khả năng của tương lai, còn thực tế của hiện tại là giá trị vốn hóa của Facebook giờ chỉ còn một nửa so với đầu năm 2022, và họ đang mất rất nhiều tiền.
