Habeas corpus (luật bảo thân) là một lệnh của tòa án được dùng để đưa một tù nhân ra trước tòa nhằm xác định xem người đó có bị tống giam bất hợp pháp hay không. Trước giờ đây là nguyên tắc pháp lý cơ bản để bảo vệ quyền nhân thân của con người nhưng lần đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ, tòa án tối cao New York đã thực hiện lệnh này đối với 2 con tinh tinh tại trường Đại học Stony Brook. Đây là động thái nhằm giải quyết vụ kiện kéo dài trong 2 năm nay trước cáo buộc từ phía một tổ chức bảo vệ động vật rằng Đại học Stony Brook đã giam giữ tinh tinh bất hợp pháp.
Sự việc bắt đầu từ cách đây 2 năm, tổ chức bảo vệ động vật Nonhuman Rights Project đã dùng tới pháp luật để yêu cầu trường đại học giải phóng 4 con tinh tinh đang bị giam giữ. Nhóm này cho biết rằng 2 con tinh tinh là Leo và Hercules tại Đại học Stony Brook và 2 cá thể khác đang thuộc sở hữu tư nhân đã bị giam giữa bất hợp pháp và nên được chuyển tới khu bảo tồn động vật để sinh sống. Vào thời điểm năm 2013, 3 phiên tòa cấp thấp đã bác bỏ cáo buộc trên nhưng tổ chức này vẫn tiếp tục kháng cáo với lập luận rằng loài tinh tinh có đủ trí khôn để hưởng những quyền con người cơ bản. Cuối cùng, một vị thẩm phán tại tòa án tối cao New York là Barbara Jaffe đã chấp nhận yêu cầu của họ.
Giờ đây, thẩm phán Jaffe yêu cầu Đại học Stony Brook phải có mặt giải trình trước tòa trước cáo trạng của tổ chức Nonhuman Rights Project về việc giam giữ động vật trái phép. Theo một số nhận định, có thể đây là cuộc điều trần do các thẩm phán tổ chức nhằm nghe được cả 2 mặt của vụ kiện trước khi đưa ra phán quyết. Theo giáo sư luật tại Đại học Pepperdine, California, có thể phán quyết cuối cùng là vẫn cho phía Stony Brook tiếp tục giữ 2 con tinh tinh nói trên và ông cho rằng "Sẽ rất ngạc nhiên nếu các thẩm phán cho rằng việc giam giữ tinh tinh là vi phạm quyền nhân thân của con người nếu chỉ nghe luận cứ từ phía nguyên đơn."
Tuy nhiên, Natalie Prosin, giám đốc điều hành của Nonhuman Rights Project cho viết rằng bất kể phán quyết của tòa án có công nhậnquyền nhân thân của 2 con tinh tinh Hercules và Leo hay không, thì sau buổi điều trần, họ vẫn sẽ sử dụng yêu cầu lần này của tòa án cho những vụ kiện trong tương lai: "Chúng tôi có những bằng chứng khoa học để chứng minh trên tòa rằng voi, linh trưởng, cá voi và cá heo là tự lập (autonomous beings) và xứng đáng có quyền tự do cơ thể. Quyết định lần này của tòa án đã tăng cường sức mạnh cho lập luận của chúng tôi rằng những loài động vật này không phải là tài sản."
Tham khảo Science
