Mùi máy bay: Giải thích vì sao không khí trong máy bay có mùi giống nhau

Nếu bạn thường xuyên di chuyển bằng máy bay, có lẽ bạn sẽ nhận ra là mùi ở khoang hành khách của hầu hết máy bay là khá giống nhau, nếu phải mô tả cái mùi đó, thì mình có thể nói nó có mùi hăng hắc của ozone pha một chút mùi lạnh lạnh của máy lạnh, pha một chút mùi đồ ăn, cà phê, trà, thêm mùi simili, và thoang thoảng mùi ê ê của nước hoa lâu ngày.

Mình vừa đọc được bài giải thích mùi trên máy bay, họ nói cái mùi đặc trưng đó là tổng hợp mùi của hóa chất, cũng như các hợp chất hữu cơ và vô cơ. Và, thực ra cái mùi và không khí trên máy bay không phải là không khí trong lành. Hầu như tất cả máy bay trên thế giới đều "tái chế" không khí trong khoang lái sau đó trộn thêm không khí bên ngoài do động cơ phản lực hút vào (từ chuyên môn gọi là bleed air) và cho hành khách sử dụng, tỉ lệ thông thường là 50% không khí trong khoang trộn với 50% bleed air

Cái không khí động cơ hút vào và được gọi là "bleed air" - nôm na là hệ thống đưa 1 phần không khí nén từ động cơ vào hệ thống điều hòa trong cabin máy bay, giúp cân bằng áp suất trong khoang và cung cấp oxygen cho hành khách đi tàu. Vì không khí bị hút vào động cơ phản lực sau đó đưa vào khoang máy bay nên nó sẽ chứa nhiều hóa chất độc hại, mời bạn đọc bài Boeing bị kiện vì không khí ô nhiễm để tìm hiểu thêm về bleed ải

Trước khi đi sâu vào kỹ thuật, ta thử phân tích xem mùi không khí trong khoang máy bay là mùi gì nhé

Mùi cà phê:
Hầu hết các chuyến bay đều có phục vụ cà phê, thường cà phê sẽ được tiếp viên pha trước giờ cất cánh để mời hành khách khoang hạng thương gia, hạng nhất, phi công, sau đó mới tới mời hành khách các hạng ghế thấp hơn (nếu có mời). Vì cà phê có mùi đặc trưng mạnh và dai, có thể mới bước lên máy bay thì bạn sẽ nhận ra mùi này trước tiên, và có thể nó sẽ thoang thoảng suốt chuyến bay.


Mùi các thức uống khác:
Ngoài cà phê, trên máy bay còn phục vụ trà, nước ngọt, nước trái cây, bia, rượu, tất các những thứ này đều có mùi, và đều góp phần tạo nên mùi đặc trưng.

Mùi đồ ăn:
Đồ ăn thường nặng mùi hơn đồ uống, nếu bạn phải bay những chuyến bay nhiều giờ đồng hồ liên tục, thì mùi đồ ăn của nhiều món ăn và nhiều bữa ăn khác nhau sẽ hòa quyện lại, và thường mùi đồ ăn thì không dễ chịu nếu để lâu.


Mùi chất thải:
Hành khách đi máy bay thì sẽ đi vệ sinh trên máy bay, và chất thải thì không bao giờ có mùi dễ chịu, mùi và không khí từ nhà vệ sinh trên máy bay cũng sẽ được hòa trộn chung với không khí cho hành khách khác hít thở.

Mùi da, nhựa, ghế nệm, thảm lót sàn:
Tất cả những vật liệu để ráp máy bay đều có mùi, cho nên cũng giống xe hơi mới thì sẽ có mùi xe mới, máy bay mới cũng có mùi máy bay mới, và qua thời gian, mùi sẽ thay đổi khi các vật liệu này bớt mùi hoặc chuyển sang mùi thời gian (ý là bị mốc).

Nếu bạn nghĩ máy bay là sạch sẽ thì bạn nên nghĩ lại, bởi vì, nếu máy bay quay đầu chuyến càng nhanh thì hãng hàng không càng lời, cho nên việc vệ sinh máy bay kỹ càng sau mỗi chuyến bay là điều không tưởng.

Hầu hết các hãng hàng không sẽ dọn sơ sau mỗi chuyến bay ngắn và dọn toàn diện khi đậu qua đêm. Hãng hàng không có thể sẽ lau khay ăn của hành khách hạng thương gia, hạng nhất, các khay ăn của hành khách khoang phổ thông có thể sẽ được xịt khử trùng mỗi đêm (ở Mỹ). Cũng có hãng hàng không nhiều tháng trời không thực sự vệ sinh toàn diện máy bay của mình.

Bởi thế, có thể khi vào ghế ngồi, bạn sẽ nghe được mùi ghế nệm lâu ngày, hoặc mùi nước xịt khử trùng, hoặc mùi thảm trải sàn ẩm ướt, hoặc là thảm mới. Cho dù đó là mùi gì thì không khí bạn hít thở chắc chắn là bạn đang hít lại một phần không khí của những hành khách khác đi cùng.



Vi khuẩn
Chính xác thì bạn không thể ngửi thấy mùi vi khuẩn, nhưng trên máy bay có tồn tại vi khuẩn và bạn sẽ hít thở, nuốt chúng vào bụng. Nói thì nói vậy, nhưng bạn chỉ thực sự có nguy cơ bị lây bệnh nếu ngồi cạnh người mang mầm bệnh mà thôi.

Tức là ngoại trừ việc bạn vừa hít vào không khí của anh chàng vừa hắt xì ngồi kế bên, không khí nhìn chung trên máy bay là an toàn, bởi vì lượng 50% không khí luân chuyển trong máy bay sẽ đi qua một bộ lọc khử trùng khử mùi, cho nên các hãng hàng không sẽ nói là "không khí trong máy bay an toàn như không khí trong một tòa nhà văn phòng thông thường", tất nhiên thì máy bay sẽ đông đúc chật chội hơn trong văn phòng rồi.

Mùi thuốc diệt côn trùng
Mặc dù ở phần trên ta có nói về việc quét dọn máy bay, phần quét dọn này có thể là sơ sài, nhưng việc diệt sâu bọ côn trùng trên máy bay thường được tuân thủ nghiêm ngặt và tùy thuộc mỗi quốc gia mà có thêm thắt ít nhiều khác nhau.

Tùy nước bạn đến mà có thể toàn bộ khoang hành khách sẽ được xịt thuốc diệt côn trùng khi hành khách ngồi trên máy bay (Cuba và Madagascar).

Những nước khác sẽ có quy định máy bay trước khi nhập cảnh và xuất cảnh phải được xịt côn trùng, xịt thuốc khử trùng trên khoang máy bay, việc này thường được làm khi hành khách chưa lên máy bay, tuy nhiên lúc bay có thể bạn sẽ nghe được mùi dư lượng thuốc diệt côn trùng. Việc xịt máy bay này nhiều hãng hàng không sẽ cung cấp thông tin nếu bạn hỏi, nếu bạn có tiền sử dị ứng hoặc khó chịu với mùi hoặc hóa chất diệt côn trùng, tốt nhất bạn nên chú ý nhé.


Các chất động ảnh hưởng lên hệ thần kinh :
Như các bạn đọc lúc đầu, không khí bạn hít thở trên máy bay sẽ bao gồm 50% khí trong khoang được tái chế và 50% bleed air. Như vậy nếu máy bay đậu dưới đất, khả năng rất cao là bạn sẽ hít thở khói của các máy bay xung quanh, mùi xăng máy bay (cái này chắc anh em dễ nhận ra khi bay nhiều, mùi hôi và cực kỳ gây nhức đầu). Nhưng mấy cái này cũng chưa đáng sợ bằng khi máy bay bay trên trời.

Nếu mọi việc xảy ra hoàn hảo, bleed air khá an toàn. Không khí bên ngoài sẽ được hút vào phần đầu tiên của động cơ phản lực, sau đó nó được nén, sau đó nó sẽ được phun vào máy bay, phần này có thể có hoặc không có lọc khí. Sau khi phun vào máy bay, nó sẽ được giảm áp suất và trộn với 50% khí tái chế trong khoang và phun vào mặt bạn qua các cửa khí trên đầu chỗ bạn ngồi. Không khí trên máy bay độ ẩm thường vào khoảng 12% (khô hơn sa mạc) và tù đọng, tuy nhiên, nếu mọi việc hoạt động hoàn hảo, thì không có gì nguy hiểm, tất nhiên không có gì là hoàn hảo, thế nên mới có mấy chuyện nguy hiểm xảy ra.

Động cơ phản lực được tạo bởi hàng trăm ngàn bộ phận, và chỉ cần một bộ phận hoạt động không đúng, thì bleed air có thể bị ô nhiễm bởi hóa chất độc hại, ví dụ một cái seal bị lỏng sẽ khiến bleed air bị nhiễm xăng máy bay, nhiễm dầu thủy lực. Tất nhiên, mấy cái này không xảy ra thường xuyên. Một báo cáo ở Anh cho hay là trong các chuyến bay ở nước này, có thể 1 chuyến bay mỗi ngày sẽ có các sự cố về bleed air.

Khi hít vào các khí này, các bạn sẽ có thể có các triệu chứng của bệnh Parkinson hoặc xơ cứng cơ.

Trong cái bài mình có dẫn link ở trên, thì Boeing bị kiện vì không khí ô nhiễm trong cabin ảnh hưởng đến sức khỏe của tiếp viên, bạn có thể đọc lại 1 lần nữa để thấy tính nghiêm trọng của sự việc.



Nước hoa:
Tác giả bài gốc kết thúc bài bằng phần nước hoa, nguyên văn là: chắc chắn trên máy bay bạn sẽ nghe được mùi nước hoa của các hành khách đi cùng, nhưng có thể mùi bạn nghe thấy là mùi nước hoa của chính hãng hàng không bạn đang đi!

Nhiều hãng máy bay có chế tạo mùi hương để dùng trên máy bay, mùi này thường được dùng ở sảnh chờ và cũng có dùng trên máy bay luôn. Các tên thường dùng là "Đáp rồi" (United Air) - "Yên tĩnh" (Delta), vậy là trong mớ không khí tái chế lẫn độc hại bạn hít khi bay, ít ra cũng có cái thơm thơm!