MỤN TRỨNG CÁ, HIỂU BIẾT - DỰ PHÒNG - ĐIỀU TRỊ HIỆU QUẢ

Bệnh trứng cá (mụn trứng cá) là một bệnh ngoài da, chủ yếu gặp ở tuổi thanh thiếu niên, nhất là tuổi dậy thì. Thống kê cho thấy có tới 80% thanh thiếu niên Việt Nam mắc bệnh trứng cá. Mụn trứng cá không phải là một bệnh nguy hiểm và cũng không thuộc loại bệnh lây cho người khác. Tuy vậy trên một cơ thể, mụn trứng cá có thể xuất hiện nhiều vị trí và có thể di chuyển từ vị trí này sang vị trí khác (từ lưng, mặt có thể lan ra bụng, ngực, cánh tay, bả vai). Hơn nữa, bệnh có xu hướng tồn tại dai dẳng, hay tái phát, với biến chứng thường gặp là sẹo lõm, sẹo lồi, vết thâm, gây mất thẩm mỹ, làm suy giảm đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh

1.Nguyên nhân gây ra mụn và cơ chế hình thành

Mụn trứng cá được hình thành là do sự kết hợp nhiều yếu tố, có thể kể đến như (có thể cơ chế chưa được hiểu đầy đủ):
- Yếu tố gia đình (di truyền): Cha mẹ thời trẻ bị mụn trứng cá thì tỷ lệ con bị mụn trứng cá cũng rất cao.
- Vai trò của hóc môn sinh dục (androgenic): Trẻ em dậy thì sớm, mụn trứng cá thường xuất hiện sớm
- Yếu tố vi khuẩn: Một số loại vi khuẩn hay gặp trong bệnh trứng cá là Propione – bacterium acnes (hay còn gọi là Corynebacterium acnes), Staphylococcus epidermidis (tụ cầu da), Pityrosporum… Các loại vi khuẩn này bình thường có thể có trên da một số người nhưng nếu gặp ở người có hiện tượng tăng tiết bã nhờn và làm tích tụ bã nhờn thì các vi khuẩn này rất dễ phát huy tác dụng (gây viêm nhiễm mạnh hơn), tức là phối hợp gây nên mụn trứng cá.
- Kích hoạt miễn dịch bẩm sinh (tự miễn) với các chất trung gian gây viêm.
- Tăng tiết bã nhờn và viêm tắc nang long: Thông thường người ta thấy mụn trứng cá chủ yếu do bị viêm nang lông, tuyến bã, do đó các chất nhờn tích tụ lại trong nang lông không được bài tiết ra ngoài kèm theo tăng tiết mồ hôi (bởi nang lông bị tắc nghẽn hoặc do bài tiết quá nhiều). Hiện tượng tăng tiết mồ hôi và tăng tiết bã nhờn diễn ra lúc tuổi dậy thì có liên quan mật thiết đến rối loạn nội tiết tố.
Mụn trứng cá bùng phát mạnh có thể được gây ra bởi các yếu tố kích động như:
- Bênh buồng trứng đa nang

- Tác dụng phụ của thuốc: Chống viêm steroid, hóc môn, thuốc chống co giật, thuốc hỗ trợ gan, thuốc giảm-tăng cân, thuốc tang cơ, thuốc nam,…
- Tác dụng không mong muốn của mỹ phẩm: gây dị ứng hay làm bít tắc lỗ chân long, gây viêm sinh mụn trứng cá
- Môi trường có độ ẩm cao
- Chế độ ăn uống quá ngọt (đường) và tinh bột trong các sản phẩm sữa và thực phẩm, hoặc ăn quá nhiều chất cay, nóng cũng góp phần làm gia tăng bệnh mụn trứng cá.
- Ngoài ra các hiện tượng như thức quá khuya hoặc luôn luôn căng thẳng thần kinh hoặc gặp nhiều stress.

2.Hiện nay, tỷ lệ người Việt bị mụn trứng cá

Mụn trứng cá xuất hiện không có sự khác biệt giữa nam và nữ cũng như sắc tộc và chủng tộc. Mụn rất phổ biến ở thanh thiếu niên, khoảng 85% ở lứa tuổi 16-18 và 50-60% ở lứa tuổi 19 -25 bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, đôi khi nó có thể xảy ra ở trẻ em và người lớn ở mọi lứa tuổi.

3.Có bao nhiêu loại mụn trứng cá? Mụn trên mặt và ở các bộ phận khác như tay, lưng... có giống nhau không? Điều trị mụn ở vùng nào khó hơn?

Mụn trứng cá có nhiều loại khác nhau, tùy theo tính chất của mụn hoặc dựa vào đặc điểm của nốt mụn trứng cá mà người ta đặt tên cho chúng.
Người ta gọi một số loại mụn trứng cá như mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn mủ, mụn cụm, mụn nang, mụn sẩn, mụn cám, mụn trứng cá bọc…Hoặc theo vị trí tiết nhiều chất nhờn như mặt, lưng, ngực. Hay để thuận lợi cho công tác điều trị, bác sĩ lâm sàng thường chia tổn thương thành hai loại, đó là tổn thương viêm (mụn bọc, mụn mủ) và tổn thương không viêm (mụn đầu trắng, mụn đầu đen).
Lưu ý đến tính chất đa dạng trong tổn thương mụn trứng cá để phân biệt với phát ban dạng trứng cá, vốn thường có triệu chứng là các sang thương đơn dạng (sẩn), cùng lứa tuổi và có thể xuất hiện ở vị trí ngoài vùng tiết bã. Dạng này hay rất dễ nhầm với mụn trứng cá, thường do tác dụng phụ của thuốc: Chống viêm steroid, hóc môn, thuốc chống co giật, thuốc hỗ trợ gan, thuốc giảm-tăng cân, thuốc tang cơ, thuốc nam,…hay tác dụng không mong muốn của mỹ phẩm.
Đặc điểm của bệnh mụn trứng cá là bệnh hay tái phát, mỗi khi khỏi bệnh hoặc bệnh tạm lắng xuống thường để lại sẹo và làm cho da nơi bị mụn trứng cá thâm đen.
Thêm vào đó nếu một người bị mụn trứng cá có ở nhiều nơi khác nhau trong cơ thể mà chỉ điều trị ở một nơi thì bệnh rất khó khỏi hẳn mà mụn trứng cá lại từ vùng khác sẽ lan tới vùng cũ làm bệnh tái phát. Chính vì mụn trứng cá làm cho da mặt thay đổi, sẹo sau khi bị mụn trứng cá và thay đổi màu da (đen, sạm) gây buồn phiền không nhỏ cho giới trẻ.
Nhìn chung mụn trứng cá là khó điều trị nhất.

4.Khi điều trị mụn trên gương mặt cần lưu ý điều gì?

Hạn chế trang điểm khi không cần thiết:
Là vì mỹ phẩm sẽ bịt kín lỗ chân lông, da mất đi khoảng thở cần thiết. Tốt nhất, trong thời gian bị mụn trứng cá bạn hãy hạn chế trang điểm ở mức tối đa. Nếu bắt buột phải trang điểm thì phải trang điểm thật nhẹ, tránh bôi quá dày và cần tẩy trang thật kỹ vào buổi tối trước khi đi ngủ.
Giữ sạch da mặt thường xuyên:
Bởi vì, da mặt bẩn là nguyên nhân hàng đầu khiến mụn xuất hiện và làm mụn trầm trọng hơn. Nển rửa mặt sau môi khi lao động hay đi ngoài trời về. Mỗi ngày bạn nên rửa mặt nhẹ nhàng với sữa rửa mặt 2 - 3 lần/ngày. Sữa rửa mặt sẽ lấy đi hết chất bẩn, bã nhờn và vi khuẩn trên da, giúp da sạch sẽ, thông thoáng, khỏe mạnh hơn, rửa xong nhớ dùng khăn mịn nhiều sợi bông để lau khô tránh làm xây xước da mặt. Lưu ý, bạn chỉ nên sử dụng những loại sữa rửa mặt có tính sát khuẩn cao, thành phần chiết xuất từ thiên nhiên và tránh xa sản phẩm rửa mặt có chứa hạt mát-xa.

Nặn mụn phải đúng cách:
Nặn mụn là một việc làm hoàn toàn sai lầm khi bị mụn mà rất nhiều người mắc phải. Không những không làm mụn nhanh hết hơn, mà còn có thể làm vết thương chảy máu, tạo điều kiện cho vi khuẩn P.acnes tấn công gây viêm nhiễm nặng, khiến mụn lan rộng hơn và dễ để lại sẹo xấu. Chỉ nặn mụn khi mụn đã thực sự chín (trên đỉnh đầu mụn xuất hiện mủ màu trắng), nhân mụn trồi lên trên (màu đen) và trong quá trình thực hiện cần đảm bảo vệ sinh, làm sạch tay và dụng cụ nặn mụn (tốt nhất là sử dụng 2 que tăm bông để nặn mụn đã chín), đồng thời phải nặn thật nhẹ nhàng.
Lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp cho từng loại mụn và chọn những sản phẩm chăm sóc da mặt chất lượng cao:
Phân loại mức độ mụn trứng cá là hết sức cần thiết để lựa chọn phác đồ điều trị tương ứng phù hợp. Bên cạnh đó, để đảm bảo an toàn và hiệu quả bạn chỉ nên mua những sản phẩm có chất lượng đảm bảo, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, thành phần chiết xuất từ thiên nhiên. Tuyệt đối không chọn mặt hàng trôi nổi, chứa hóa chất độc hại.
Và không thức khuya, tránh căng thẳng thần kinh. Không nên ăn quá ngọt. Nên hạn chế ăn các chất cay như ớt, hạt tiêu, mù tạt…

5.Điều trị mụn hiệu quả

Do sự phong phú về nguyên nhân, và khác biệt về hình thái mụn, nên điều trị mụn ở người trưởng thành khó khăn hơn, nhiều cấp độ tùy theo chia độ trên lâm sàng.
Trong những trường hợp nhẹ và trung bình, khởi đầu dùng thuốc bôi và vệ sinh da nhẹ nhàng.Dùng những sản phẩm kiểm soát nhờn mụn kèm theo dưỡng ẩm, VitaminC, tăng cường collagen và giảm thâm da.
Đặc biệt loại sản phẩm chứa SalicylicAcid, có tác dụng kháng khuẩn, chống sừng hóa nang lông, làm thông thoáng lỗ chân lông góp phần điều trị và dự phòng mụn.
Mục đích điều trị:
Chống nhiễm khuẩn
Kháng viêm.
Chống tiết nhiều chất bã

Chống dày sừng, tắc nang lông

6.Người bị mụn cần lưu ý gì khi lựa chọn và sử dụng các loại mỹ phẩm (sữa rửa mặt, nước hoa hồng, phấn trang điểm, kem chống nắng…)?

Tránh dùng những mỹ phẩm hoặc nước bôi da dùng mỡ làm nền (oil-based cosmetics and moisturizers), có thể làm nảy thêm các mụn cám.
Chỉ nên sử dụng những loại sữa rửa mặt có tính sát khuẩn cao, thành phần chiết xuất từ thiên nhiên và tránh xa sản phẩm rửa mặt có chứa hạt mát-xa.
Lựa chọn các loại kem chống nắng không chứa dầu, không có mùi thơm hoặc các loại kem chống nắng dành riêng cho da mụn để tránh gây kích ứng hay dị ứng cho da.
Trang điểm để giúp bạn tự tin hơn là nhu cầu cần thiết. Tuy nhiên, việc phủ nhiều lớp kem nền và che khuyết điểm dày để che mụn sẽ khiến tình trạng mụn trở nên nặng hơn. Vì thế, khi bị mụn bạn cần trang điểm đúng cách và lựa chọn các loại mỹ phẩm phù hợp:
- Thoa một lớp tinh chất trị mụn 5-10 phút trước khi trang điểm để tạo thành lớp màng bảo vệ da và ngăn hình thành mụn mới.
- Tẩy trang, làm sạch lớp trang điểm ngay khi có thể, đặc biệt trước khi đi ngủ để tránh lớp mỹ phẩm còn sót lại trên da gây bít tắc lỗ chân lông, khiến mụn nổi nhiều hơn
- Thường xuyên vệ sinh và thay mới dụng cụ trang điểm như bông phấn hay cọ trang điểm.
Với da mụn, cần chăm sóc da thường kỳ, bôi sản phẩm chuyên cho mụn trưởng thành; sự kiên nhẫn đều đặn sẽ mang lại hiệu quả tốt.

7, Thuật ngữ “trị mụn tận gốc” được nhắc đến rất nhiều trên các phương tiện truyền thông. Thế nào là “trị mụn tận gốc” và làm thế nào để ngăn mụn quay trở lại?

Điều trị mụn trứng cá tận gốc tức là phải khỏi mụn và loại bỏ được tất cả các nguyên nhân gây nên và khởi động làm xuất hiện mụn và bùng phát nêu trên.

8.Với người bệnh ít có thời gian chăm sóc da thì nên sử dụng giải pháp nào để hạn chế mụn và ngăn mụn quay trở lại?

Sau khi điều trị thành công mụn trứng cá, bản thân chúng ta cần phải chăm sóc làn da mỗi ngày để phòng ngừa mụn trứng cá tái phát.
Bạn có thể sử dụng mỹ phẩm, trang điểm để làm đẹp da, tuy nhiên, đó chỉ là một giải pháp "chữa cháy" tạm thời. Hãy thử làm theo một số hướng dẫn của chị em có kinh nghiệm khuyên làm thế nào để có được làn da trắng, đẹp, khỏe, không mụn bằng:
- Ngủ ngon giấc: ngủ đủ giấc, ngủ đúng giờ
- Uống đủ nước mỗi ngày
- Giữ cho làn da luôn luôn sạch
- Thể dục mỗi buổi sáng và tắm nắng trước 8 giờ sáng
- Tẩy da chết hang tuần bằng đắp mặt nạ
- Ăn nhiều trái cây, rau xanh bổ sung vitamin và khoáng chất
- Giảm ăn ngọt làm từ đường, giảm ăn quá nhiều tinh bột
- Tránh và hạn chế tối đa stress
Hãy chăm sóc làn da buổi sáng: Sau khi rửa mặt sạch, sử dụng nước vỗ đều và nhẹ nhàng lên mặt bằng các ngón tay dọc theo từ trên xuống dưới. Sau đó, sử dụng kem dưỡng da có chứa kem chống nắng để bôi lên mặt trước khi làm việc hay đi ra ngoài.
Chăm sóc làn da buổi tối: Rửa mặt và sử dụng dung dịch làm sạch loại bỏ các lớp trang điểm, đặc biệt là đôi mắt và môi. Sau đó sử dụng nước hoa hồng bôi lên mặt, vỗ nhẹ nhàng, nên chọn loại nước hoa hồng có chứa độ ẩm tương đối để tránh khô, nứt nẻ da.
Đắp mặt nạ trái cây cho da măt của bạn, khoảng 20-30 phút mặt nạ khô thì rửa sạch mặt. Sau đó bôi kem dưỡng da. Nên chọn các loại kem không chứa dầu và chất làm trắng.
Thời gian ban đêm nghỉ ngơi là thời gian tốt nhất để hỗ trợ cho làn da trắng lại, khiến da phục hồi, trở nên mịn màng hơn.