Elon Musk từng tweet rằng “tỷ lệ sinh sụt giảm là mối nguy hiểm lớn nhất mà nền văn minh [của chúng ta] phải đối mặt cho đến nay”. Tuy nhiên, Musk cũng không cần quá lo lắng khi dân số thế giới đã vượt qua 8 tỷ người trong bối cảnh tỷ lệ sinh ở các quốc gia đang giảm và quy mô dân số ở một số quốc gia đang thu nhỏ lại. Dân số toàn cầu được dự đoán sẽ đạt 10,4 tỷ người vào giữa thập niên 2080, và duy trì ở mức này cho đến hết thế kỷ. Vậy sự tăng trưởng dân số này sẽ diễn ra ở đâu?
Vào 1950, trung bình mỗi phụ nữ sinh 5 con. Khi nhiều người bắt đầu chuyển lên sinh sống ở thành phố, và phụ nữ tiếp cận được giáo dục và các biện pháp tránh thai, con số đó bắt đầu giảm. Tỷ lệ sinh toàn cầu giảm xuống còn 2,3 vào năm 2021, và dự kiến đạt 2,1 vào năm 2050. Dự báo dân số của Liên hiệp quốc cho năm 2100 thấp hơn 500 triệu so với số liệu mà tổ chức này đưa ra vào năm 2019, phần là do phụ nữ Trung Quốc sinh con ít hơn dự kiến. Nhân loại sẽ tiếp tục sinh nhiều trong một thời gian nữa: số trẻ sơ sinh được cho là tăng từ 134 triệu năm 2021 lên 138 triệu giai đoạn 2040-45. Mặc dù vậy, thế giới vẫn tiếp tục già đi. Giữa 1990 và 2019, tuổi thọ trung bình tăng gần 9 năm lên 72,8. Tỷ lệ người từ 65 tuổi trở lên sẽ tăng từ 10% vào 2022 lên 16% vào 2050.
Mặc dù tỷ lệ sinh đang giảm và tuổi thọ tăng lên ở hầu hết mọi nơi, sự khác biệt ở cấu trúc tuổi và tỷ lệ thay đổi giữa các quốc gia và khu vực sẽ dẫn đến những thay đổi lớn về quy mô. Ấn Độ đã trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới. Đông Á, gồm cả Trung Quốc, sẽ thu nhỏ lại, nhưng Nam Á, trong đó có Ấn Độ, sẽ tiếp tục tăng trưởng trong nhiều thập kỷ. Châu Âu bắt đầu suy giảm nhân khẩu gần đây. Vào cuối thế kỷ này, dân số Đức sẽ ở dưới 70 triệu người, thấp hơn những năm 1950 (ở các quốc gia có thu nhập cao, dân số tăng chủ yếu đến từ dân nhập cư). Dân số châu Phi sẽ tăng vì đây là khu vực có dân số trẻ. Tỷ lệ dân số của khu vực cận Sahara so với thế giới sẽ tăng từ 1/7 lên ⅕ vào năm 2050. Chỉ có tám quốc gia sẽ chiếm hơn một nửa sự gia tăng dân số dự kiến đến năm 2050: Cộng hòa Dân chủ Congo, Ai Cập, Ethiopia, Ấn Độ, Nigeria, Pakistan, Philippines và Tanzania.
Thiên tai hay nhân tai ít có tác động lâu dài lên tỷ lệ sinh tử. Tuy nhiên, các chính sách tốt có thể có những tác động mạnh mẽ. Trong 40 năm qua, Bangladesh, quốc gia đã nâng cao tỷ lệ biết chữ và việc làm cho phụ nữ, đã giảm tỷ lệ sinh từ hơn 6 xuống còn khoảng 2. Ở Pakistan, tỷ lệ biết chữ của phụ nữ tăng chậm hơn nhiều. Tỷ lệ sinh sản của họ đã giảm ở mức 2/3 so với tỷ lệ của Bangladesh.
Tỷ lệ sinh giảm có thể gây ra nhiều vấn đề, như Elon Musk đã cảnh báo. Sẽ có ít người lao động hơn để hỗ trợ nhiều người nghỉ hưu hơn; xã hội có thể trở nên ít sáng tạo hơn. Nhưng tốc độ tăng dân số nhanh ở một số quốc gia cũng rất nguy hiểm, đặc biệt nếu nền kinh tế của họ không mở rộng đủ nhanh để sử dụng lao động trẻ một cách hiệu quả. Tại Angola, nơi dân số tăng 3% mỗi năm kể từ những năm 1970, số người sống với mức dưới 1,9 đô-la một ngày đã tăng hơn gấp đôi từ năm 2008 đến năm 2018. Theo dự đoán của Liên Hợp Quốc, việc có thêm vài tỷ người sẽ gây ra lượng khí thải khí nhà kính, làm cho việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu trở nên khó khăn hơn. Musk nên lo lắng nhất về điều đó.
Theo Economist.
Vào 1950, trung bình mỗi phụ nữ sinh 5 con. Khi nhiều người bắt đầu chuyển lên sinh sống ở thành phố, và phụ nữ tiếp cận được giáo dục và các biện pháp tránh thai, con số đó bắt đầu giảm. Tỷ lệ sinh toàn cầu giảm xuống còn 2,3 vào năm 2021, và dự kiến đạt 2,1 vào năm 2050. Dự báo dân số của Liên hiệp quốc cho năm 2100 thấp hơn 500 triệu so với số liệu mà tổ chức này đưa ra vào năm 2019, phần là do phụ nữ Trung Quốc sinh con ít hơn dự kiến. Nhân loại sẽ tiếp tục sinh nhiều trong một thời gian nữa: số trẻ sơ sinh được cho là tăng từ 134 triệu năm 2021 lên 138 triệu giai đoạn 2040-45. Mặc dù vậy, thế giới vẫn tiếp tục già đi. Giữa 1990 và 2019, tuổi thọ trung bình tăng gần 9 năm lên 72,8. Tỷ lệ người từ 65 tuổi trở lên sẽ tăng từ 10% vào 2022 lên 16% vào 2050.
Mặc dù tỷ lệ sinh đang giảm và tuổi thọ tăng lên ở hầu hết mọi nơi, sự khác biệt ở cấu trúc tuổi và tỷ lệ thay đổi giữa các quốc gia và khu vực sẽ dẫn đến những thay đổi lớn về quy mô. Ấn Độ đã trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới. Đông Á, gồm cả Trung Quốc, sẽ thu nhỏ lại, nhưng Nam Á, trong đó có Ấn Độ, sẽ tiếp tục tăng trưởng trong nhiều thập kỷ. Châu Âu bắt đầu suy giảm nhân khẩu gần đây. Vào cuối thế kỷ này, dân số Đức sẽ ở dưới 70 triệu người, thấp hơn những năm 1950 (ở các quốc gia có thu nhập cao, dân số tăng chủ yếu đến từ dân nhập cư). Dân số châu Phi sẽ tăng vì đây là khu vực có dân số trẻ. Tỷ lệ dân số của khu vực cận Sahara so với thế giới sẽ tăng từ 1/7 lên ⅕ vào năm 2050. Chỉ có tám quốc gia sẽ chiếm hơn một nửa sự gia tăng dân số dự kiến đến năm 2050: Cộng hòa Dân chủ Congo, Ai Cập, Ethiopia, Ấn Độ, Nigeria, Pakistan, Philippines và Tanzania.
Thiên tai hay nhân tai ít có tác động lâu dài lên tỷ lệ sinh tử. Tuy nhiên, các chính sách tốt có thể có những tác động mạnh mẽ. Trong 40 năm qua, Bangladesh, quốc gia đã nâng cao tỷ lệ biết chữ và việc làm cho phụ nữ, đã giảm tỷ lệ sinh từ hơn 6 xuống còn khoảng 2. Ở Pakistan, tỷ lệ biết chữ của phụ nữ tăng chậm hơn nhiều. Tỷ lệ sinh sản của họ đã giảm ở mức 2/3 so với tỷ lệ của Bangladesh.
Tỷ lệ sinh giảm có thể gây ra nhiều vấn đề, như Elon Musk đã cảnh báo. Sẽ có ít người lao động hơn để hỗ trợ nhiều người nghỉ hưu hơn; xã hội có thể trở nên ít sáng tạo hơn. Nhưng tốc độ tăng dân số nhanh ở một số quốc gia cũng rất nguy hiểm, đặc biệt nếu nền kinh tế của họ không mở rộng đủ nhanh để sử dụng lao động trẻ một cách hiệu quả. Tại Angola, nơi dân số tăng 3% mỗi năm kể từ những năm 1970, số người sống với mức dưới 1,9 đô-la một ngày đã tăng hơn gấp đôi từ năm 2008 đến năm 2018. Theo dự đoán của Liên Hợp Quốc, việc có thêm vài tỷ người sẽ gây ra lượng khí thải khí nhà kính, làm cho việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu trở nên khó khăn hơn. Musk nên lo lắng nhất về điều đó.
Theo Economist.
