Bài này mình viết dành cho các bạn sinh viên đang học các ngành công nghệ, thông tin, data, anh em thấy thiếu gì thì bổ sung giúp mình nhé. Về cơ bản, GitHub và GitLab, hay Git nói chung, là một hệ thống để lưu trữ và theo dõi thay đổi với mã nguồn của bạn. Mã nguồn đó có thể thuộc bất kì ngôn ngữ lập trình nào cũng được. Ngoài Git còn có một số hệ thống tương tự nhưng mình sẽ tập trung Git và GitHub / GitLab vì đây là những thứ phổ biến nhất.
Trước tiên, chúng ta hãy tìm hiểu về Git trước. Với các loại file thông thường, khi bạn mở nó ra và chỉnh sửa, nội dung cũ của file chắc chắn sẽ mất đi và để khôi phục lại nó cực kì vất vả (không phải không làm được, nhưng tốn nhiều thời gian, công sức). Rồi giả sử bạn muốn tìm lại xem file đó như thế nào vào ngày 1/1/2019 thì sao, tức tận 1 năm về trước?
Chưa hết, bạn còn muốn biết rằng file này do ai chỉnh sửa, sửa dòng nào, sửa từ cái gì thành cái gì... Những thứ này thì tính năng sao lưu mặc định của macOS và Windows không làm được, vì đơn giản chúng không phải được xây dựng nên để dành cho mục đích phát triển phần mềm. Máy tính cá nhân của bạn thì chỉ 1 mình bạn dùng, nhưng 1 dự án phần mềm có nhiều người, thậm chí cả trăm người, cùng tham gia phát triển là chuyện bình thường. Chưa kể có nhiều thứ mà người này phải vào chỉnh sửa code của người kia nữa, mọi thứ sẽ rối rắm hơn khi có nhiều bên cùng tham gia.
Để giải quyết vấn đề này, người ta dùng Git. Git sẽ thay dõi thay đổi của file trong dự án của bạn, bạn có thể biết được ai sửa dòng nào vào lúc nào, dòng code mới thêm vào là phục vụ cho chức năng gì. Git còn hỗ trợ tách nhánh (branch) để khi người ta phát triển các chức năng khác nhau thì không bị xung đột với nhau. Mấy cái chi tiết kĩ thuật này anh em tìm hiểu thêm ở các blog về Git nhé, ở Tinh tế mình chỉ giới thiệu chung chức năng thôi.
Trước tiên, chúng ta hãy tìm hiểu về Git trước. Với các loại file thông thường, khi bạn mở nó ra và chỉnh sửa, nội dung cũ của file chắc chắn sẽ mất đi và để khôi phục lại nó cực kì vất vả (không phải không làm được, nhưng tốn nhiều thời gian, công sức). Rồi giả sử bạn muốn tìm lại xem file đó như thế nào vào ngày 1/1/2019 thì sao, tức tận 1 năm về trước?
Chưa hết, bạn còn muốn biết rằng file này do ai chỉnh sửa, sửa dòng nào, sửa từ cái gì thành cái gì... Những thứ này thì tính năng sao lưu mặc định của macOS và Windows không làm được, vì đơn giản chúng không phải được xây dựng nên để dành cho mục đích phát triển phần mềm. Máy tính cá nhân của bạn thì chỉ 1 mình bạn dùng, nhưng 1 dự án phần mềm có nhiều người, thậm chí cả trăm người, cùng tham gia phát triển là chuyện bình thường. Chưa kể có nhiều thứ mà người này phải vào chỉnh sửa code của người kia nữa, mọi thứ sẽ rối rắm hơn khi có nhiều bên cùng tham gia.
Để giải quyết vấn đề này, người ta dùng Git. Git sẽ thay dõi thay đổi của file trong dự án của bạn, bạn có thể biết được ai sửa dòng nào vào lúc nào, dòng code mới thêm vào là phục vụ cho chức năng gì. Git còn hỗ trợ tách nhánh (branch) để khi người ta phát triển các chức năng khác nhau thì không bị xung đột với nhau. Mấy cái chi tiết kĩ thuật này anh em tìm hiểu thêm ở các blog về Git nhé, ở Tinh tế mình chỉ giới thiệu chung chức năng thôi.
Ở tất cả các công ty mình từng dùng qua, người ta đều xài Git. Bạn có thể tự duy trì dịch vụ Git của riêng mình, khi đó bạn phải có server, ổ lưu trữ, phải tự làm nhiều thứ. Còn không thì bạn có thể dùng GitHub hoặc GitLab, hai dịch vụ Git online. Bạn có thể lưu trữ code của mình lên GitHub hoặc GitLab và không còn lo về chuyện mất code nữa (giống như việc bạn up file lên Google Drive hay iCloud thì lỡ máy tính có hỏng cũng không lo mất file). Server, ổ đĩa lưu trữ, vận hành, sao lưu... đều có GitHub và GitLab lo.
Hai dịch vụ này cũng cung cấp một giao diện web để bạn xem code hiện tại của mình, xem lại những chỉnh sửa với file, xem lại các lần chỉnh sửa để ra mắt phần mềm... Với các dự án mã nguồn mở, một người nào đấy ở bất kì nơi nào trên thế giới có thể đóng góp tính năng, giúp sửa lỗi vào dự án của bạn. Họ có thể upload code mới lên, bạn sẽ nhận được thông báo, bạn có thể kiểm tra xem code này chạy đúng hay không, rồi chấp nhận đưa code đó vào dự án chính... Những thứ này nếu xài chỉ dùng Git truyền thống thì cực hơn, nếu không có GitHub thì bạn phải tự download mã nguồn về, chỉnh sửa, gửi email qua lại cho chủ nhân của dự án, rồi sau đó lại trộn code với nhau. Cơ bản là cực lắm.
Một project open source của mình để bắt đầu dev một web server bằng Python Flask, có sẵn docker để làm cho tiện
Hiện tại Tinh tế dùng GitLab, nhưng không phải dùng bản cloud do GitLab duy trì mà tự cài đặt GitLab lên server của tụi mình. Một số công ty khác mình từng hợp tác thì xài thẳng GitLab trên mây, hoặc GitHub nếu chịu chi. Tất nhiên các dự án khi upload lên đều được bảo mật, hoặc bạn có thể mở nó ra cho tất cả mọi người cùng xem cũng được luôn, tùy bản chất dự án.
Người ta thường dùng Git để lưu trữ code, nhưng nó có thể theo dõi thay đổi của rất nhiều loại file, ví dụ như file Word, file Final Cut... Chỉ là đây không phải cách tốt nhất để sao lưu file của bạn nhé. Git không sinh ra dành cho mục đích đó, nếu để sao lưu thì bạn có Google Drive, Dropbox, OneDrive... sẽ hiệu quả và dễ sử dụng hơn.
GitHub và GitLab sau này còn mở rộng thêm các chức năng giúp tự động triển khai code lên máy chủ, cho phép chia tách việc triển khai code bản test và bản chính thức... Những thứ này giúp tiết kiệm nhiều thời gian cho nhà phát triển phần mềm, và làm cho mọi việc trở nên dễ dàng hơn, hạnh phúc hơn.
Việc hiểu và biết sử dụng Git là một yêu cầu bắt buộc với bất kì bạn nào làm trong ngành công nghệ, dù bạn code nhiều hay ít thì cũng đều phải biết dùng Git, và đặc biệt là nên dùng quen GitHub hoặc GitLab. Khi bạn đi xin việc mà biết những thứ này thì bạn sẽ có lợi thế, khi bắt tay vào việc cũng thích nghi nhanh hơn và dễ dàng làm việc cùng các đồng nghiệp. Trường mình ngày xưa mình học đã bắt đầu dạy Git cho sinh viên từ năm 1 hoặc 2 rồi (tùy bạn đó chọn môn vào học kì nào).
Chúc anh em vui vẻ, rảnh rỗi ở nhà nghịch GitHub hoặc GitLab đi nha. Google cách dùng GitLab là ra cả đống bài hướng dẫn luôn.
Quảng cáo
