Đó là nhà khoa học người Hungary, Katalin Kariko và người đồng sự đến từ nước Mỹ, Drew Weissman. Hôm thứ 2 vừa rồi, nhờ những thành tựu trong quá trình nghiên cứu vaccine mRNA, công nghệ giúp tạo ra vaccine phòng chống COVID-19, Kariko và Weissman đã được xướng tên cho giải Nobel y khoa năm 2023.
Hội đồng xét duyệt giải thưởng Nobel viết: “Hai người đoạt giải đã đóng góp cho tốc độ phát triển vaccine chưa từng có, giữa lúc một trong những hiểm hoạ lớn nhất đối với sức khoẻ con người diễn ra trong thời kỳ hiện đại.”
Giải thưởng được hội đồng xét duyệt giải Nobel y học, đến từ học viện y khoa Karolinska Thuỵ Điển trao tặng đi kèm với khoản tiền thưởng trị giá khoảng 1 triệu USD cho hai nhà khoa học.
Bà Kariko trước đây là phó chủ tịch kiêm trưởng nhóm nghiên cứu hoán đổi protein RNA tại tập đoàn dược BioNTech của Đức. Hiện bà vẫn đang là giáo sư tại đại học Szeged, Hungary, và là phó giáo sư tại đại học Pennsylvania, Mỹ.
Từng trầy trật kiếm từng đồng tiền kinh phí phục vụ nghiên cứu, giáo sư Kariko nói: “Chúng tôi không làm việc để kiếm bất kỳ giải thưởng nào. Thứ quan trọng nhất là tạo ra được một sản phẩm hữu ích.” Còn trong khi đó giáo sư Weissman nói đây là “giấc mơ cả đời”, và nhớ lại quá trình hơn 20 năm cùng làm việc với bà Kariko, có những lúc nửa đêm phải dậy gửi email trao đổi công việc.
Hội đồng xét duyệt giải thưởng Nobel viết: “Hai người đoạt giải đã đóng góp cho tốc độ phát triển vaccine chưa từng có, giữa lúc một trong những hiểm hoạ lớn nhất đối với sức khoẻ con người diễn ra trong thời kỳ hiện đại.”
Giải thưởng được hội đồng xét duyệt giải Nobel y học, đến từ học viện y khoa Karolinska Thuỵ Điển trao tặng đi kèm với khoản tiền thưởng trị giá khoảng 1 triệu USD cho hai nhà khoa học.
Bà Kariko trước đây là phó chủ tịch kiêm trưởng nhóm nghiên cứu hoán đổi protein RNA tại tập đoàn dược BioNTech của Đức. Hiện bà vẫn đang là giáo sư tại đại học Szeged, Hungary, và là phó giáo sư tại đại học Pennsylvania, Mỹ.
Từng trầy trật kiếm từng đồng tiền kinh phí phục vụ nghiên cứu, giáo sư Kariko nói: “Chúng tôi không làm việc để kiếm bất kỳ giải thưởng nào. Thứ quan trọng nhất là tạo ra được một sản phẩm hữu ích.” Còn trong khi đó giáo sư Weissman nói đây là “giấc mơ cả đời”, và nhớ lại quá trình hơn 20 năm cùng làm việc với bà Kariko, có những lúc nửa đêm phải dậy gửi email trao đổi công việc.
Năm 2005, giáo sư Kariko và Weissman phát triển giải pháp gọi là sửa đổi nucleoside, giúp ngăn chặn hệ thống miễn dịch của con người tấn công những chuỗi mRNA nhân tạo. Đây từng là rào cản lớn nhất để biến mRNA trở thành giải pháp có thể phòng chống bệnh tật. Ở thời điểm ấy, giáo sư Weissman nhớ lại: “Chúng tôi không thể lôi kéo mọi người chú ý tới công nghệ RNA. Gần như tất cả mọi người đều không quan tâm tới nó.”
Nhưng rồi COVID-19 hoành hành, khiến con người và các nhà khoa học phải tìm ra những cách rất nhanh và hiệu quả để ngăn chặn tốc độ lây lan của mầm bệnh. BioNTech hồi tháng 6 cho biết, 1.5 tỷ người trên toàn thế giới đã được tiêm vaccine công nghệ mRNA, sản phẩm được đồng phát triển với Pfizer, và là loại vaccine được sử dụng rất rộng rãi ở các quốc gia phương Tây.
Sinh ra và lớn lên ở một ngôi làng rất nghèo ở Hungary, trong nhà không có cả nước sạch lẫn tủ lạnh, bà Kariko vẫn có được bằng tiến sĩ tại đại học Szeged, trước khi cùng chồng bán chiếc xe Lada, giấu tiền mặt vào con gấu bông của cô con gái rồi mua ba tấm vé 1 chiều đến Mỹ. Cô con gái của gia đình bà, Susan Francia sau này trở thành vận động viên chèo thuyền cho đội tuyển quốc gia Mỹ, từng giành huy chương vàng Olympic.
Đến Mỹ, bà làm việc ở đại học Pennsylvania, trong thập niên 1990 đã cố gắng tìm cách biến mRNA trở thành công cụ phòng chữa bệnh cho con người, nhưng gặp khó khăn trong việc tìm nguồn tài trợ, vì thời điểm ấy gần như mọi sự chú ý của thế giới y khoa đều tập trung vào công nghệ DNA và biến đổi gen. Những nỗ lực không biết mệt mỏi của giáo sư Kariko từng khiến bà bị chê bai dè bỉu, thậm chí còn từng bị giáng chức giáo sư toàn thời gian vào năm 1995.
Về phần giáo sư Weissman, ông nhận bằng tiến sĩ năm 1987 ở đại học Boston, rồi năm 1997 về đại học Pennsylvania làm việc. Cả hai vị giáo sư thật ra gặp nhau lần đầu tiên và bắt đầu trò chuyện vào năm 1998 khi đang đợi đến lượt dùng máy photocopy. Cả hai nhanh chóng nhận ra thế mạnh của nhau. Giáo sư Kariko quan tâm tới cách lập trình mã lệnh RNA, còn giáo sư Weissman thì quan tâm tới vaccine. Vậy là 2 thập niên hợp tác của hai vị giáo sư bắt đầu từ thời điểm đó.
Ngài Andrew Pollard, giáo sư ngành miễn dịch đại học Oxford, người theo đuổi một công nghệ khác khi tạo ra vaccine COVID với AstraZeneca cho rằng chắc chắn những nghiên cứu mang tính đột phá của giáo sư Kariko và Weissman xứng đáng được hội đồng xét duyệt giải Nobel ghi nhận.
Theo Reuters
