Những cải tiến qua hàng năm của công nghệ tấm nền OLED giúp cho người dùng có được những chiếc TV, điện thoại, màn hình hay laptop có màn hình chất lượng cao hơn và gia tăng độ bền. Trong những chủ đề thảo luận về OLED, hiện tượng burn-in thường được nhắc đến như là một hạn chế công nghệ đang còn tồn tại bởi nó từng xảy ra trong quá khứ. Liệu rằng những cải tiến của tấm nền OLED hiện nay & tương lai thì hiện tượng burn-in có phải là yếu tố đáng quan ngại?
Ảnh: lifewire/Reswobslc/Wikimedia
Trên thực tế, hiện tượng này phổ biến vào những thời kỳ đầu của công nghệ màn hình CRT hay sau này là Plasma. Nếu may mắn, anh em có thể bắt gặp những màn hình ở những khu vực công cộng như sân bay cách đây chục năm trước sẽ có hiện tượng bảng thông tin nền trắng bị sọc màu, hay chữ bóng mờ hiển thị những nội dung thường xuyên lặp đi lặp lại.
Trái với lầm tưởng của nhiều người, phần lớn các loại màn hình hiển thị đều có nguy cơ bị hiện tượng lưu hình nếu chiếu hình tĩnh quá lâu. Tuy nhiên để tạo ra được hiện tượng này, những màn hình trên các thiết bị phải cần một khoảng thời gian rất lâu, có khi lên đến hàng trăm giờ. Chính vì vậy, có thể xem hiện tượng “lưu hình” này không ảnh hưởng đến quá trình sử dụng thiết bị thường ngày.
Burn-in là gì?
Burn-in, dịch nôm na là ‘Lưu hình’. Đây là hiện tượng thoái hóa của các điểm ảnh không đồng đều do quá trình sử dụng một số khu vực trên màn hình OLED phải hiển thị hình ảnh tĩnh trong thời gian giài. Ví dụ như thanh trạng thái, thanh điều hướng, icon. Những khu vực này điểm ảnh được hiển thị cố định một nội dung, trong khi những khu vực khác điểm ảnh được thay đổi nội dung, màu sắc liên tục. Sử dụng trong một thời gian, sẽ dẫn đến sự chênh lệch giữa các điểm ảnh. Mức độ sử dụng càng cao thì sự chênh lệch càng nhiều.
Ảnh: lifewire/Reswobslc/Wikimedia
Trên thực tế, hiện tượng này phổ biến vào những thời kỳ đầu của công nghệ màn hình CRT hay sau này là Plasma. Nếu may mắn, anh em có thể bắt gặp những màn hình ở những khu vực công cộng như sân bay cách đây chục năm trước sẽ có hiện tượng bảng thông tin nền trắng bị sọc màu, hay chữ bóng mờ hiển thị những nội dung thường xuyên lặp đi lặp lại.
Trái với lầm tưởng của nhiều người, phần lớn các loại màn hình hiển thị đều có nguy cơ bị hiện tượng lưu hình nếu chiếu hình tĩnh quá lâu. Tuy nhiên để tạo ra được hiện tượng này, những màn hình trên các thiết bị phải cần một khoảng thời gian rất lâu, có khi lên đến hàng trăm giờ. Chính vì vậy, có thể xem hiện tượng “lưu hình” này không ảnh hưởng đến quá trình sử dụng thiết bị thường ngày.
Vì sao tấm nền OLED có thể bị hiện tượng burn-in?
Màn hình OLED còn có tên gọi Organic LED (đi-ốt phát quang hữu cơ), theo tên gọi: chất hữu cơ dùng trong điểm ảnh phụ (sub-pixel) khi có dòng điện đi qua sẽ phát sáng ra các màu cơ bản RGB. Thời điểm đầu của ngành công nghiệp chế tạo tấm nền, các chất hữu cơ sử dụng trong từng điểm ảnh phụ vốn có vòng đời không giống nhau.
Mỗi điểm ảnh trên tấm nền OLED sẽ là tổ hợp của 4 đi-ốt hữu cơ màu trắng, trong đó 3 đi-ốt sẽ đi qua bộ lọc để tạo thành 3 màu cơ bản (xanh lá, xanh dương, đỏ) còn đi-ốt còn lại đóng vai trò tăng độ sáng cho toàn màn hình. Hiện tượng lưu hình của tấm nền OLED thực chất xuất phát từ việc các đi-ốt phát sáng liên tục nên bị hao mòn và giảm độ sáng vĩnh viễn so với các đi-ốt xung quanh dẫn đến bóng mờ bị in lên màn hình.
Những điểm ảnh tại các khu vực này thường xuyên hiển thị một nội dung, trong khi những điểm ảnh khác xung quanh được thay đổi liên tục. Nếu để như vậy trong một thời gian dài sẽ dẫn đến chênh lệch các điểm ảnh, kéo dài càng lâu thì chênh lệch sẽ càng nhiều.
Những nơi thường dễ bị hiện tượng burn-in nhất chính là các thanh trạng thái, thanh điều hướng, icon trên màn hình cho máy tính hay laptop.
Vì sao trước đây người ta sợ hiện tượng này?
Ai cũng muốn sở hữu những món đồ hoàn hảo với thời gian sử dụng lâu nhất có thể. Đặc biệt đối với những sản phẩm cao cấp, vòng đời sử dụng có thể lên đến 10 năm. Không ai muốn một sản phẩm khi sở hữu có thể gặp phải vấn đề mà đã được dự báo trước đó khi tìm hiểu.Tấm nền OLED được ưu tiên phát triển trên các dòng TV, trước khi được mở rộng sang laptop hay màn hình hiển thị cho máy tính (monitor). LG bắt đầu kỷ nguyên TV OLED từ năm 2012 tại triển lãm CES 2012. Tham vọng của họ là muốn phổ cập công nghệ này đến nhiều các thiết bị có khả năng hiển thị nội dung với mức giá phù hợp. Cho đến nay, tham vọng đó đã gặt hái được nhiều kết quả khi công nghệ màn hình OLED đã trải dài đến mọi thiết bị có khả năng hiển thị nội dung không chỉ gồm TV.
Trên thực tế, các thiết bị có khả năng hiển thị nội dung trong thời gian gần đây đã được trang bị tấm nền OLED: bao gồm máy tính xách tay cao cấp, màn hình (monitor) dành cho giới đồ hoạ, sáng tạo nội dung.
Quảng cáo
Hiện tượng burn-in không còn là vấn đề nhờ những cải tiến công nghệ
Một thực tế cho thấy burn-in không thể biến mất hoàn toàn trên những màn hình hiển thị, và OLED vẫn sẽ là công nghệ tấm nền được đem ra để bàn luận về hiện tượng này. Với những cải tiến công nghệ từ các nhà sản xuất tấm nền OLED, những hãng điện tử hay hãng có lĩnh vực kinh doanh smartphone sẽ khắc phục những hạn chế từ tấm nền này & cải thiện nhằm đem lại những sản phẩm chất lượng hơn về mặt hiển thị độ bền trong tương lai.
Đi sâu vào kỹ thuật, hiện tượng burn-in có thể gặp phải khi những bóng LED bị giảm tuổi thọ. Vì thế, các nhà sản xuất sẽ cần phải tạo ra những tấm nền có bóng LED hữu cơ với độ bền cao hơn. Đó cũng chính là bí quyết của từng nhà sản xuất để họ có thể giải quyết vấn đề này trong sản phẩm công nghệ hiện thời.
Khi hiện tượng bóng LED bị giảm độ sáng, bộ điều khiển của màn hình có thể thực hiện cơ chế tự phát hiện những bóng LED như vậy. Khi đó, thuật toán của bộ điều khiển này có thể tăng thêm dòng điện cho từng bóng LED như vậy nhiều hơn so với những bóng LED còn lại chưa bị giảm tuổi thọ.
Ngoài ra, những thử nghiệm về tấm nền OLED hiện nay cũng đã trở nên khắt khe hơn. Chẳng hạn một tấm nền hiển thị chỉ một nội dung với độ sáng cố định trong vòng khoảng trên 300 ngày (lên đến hơn 8.000 giờ) để bắt gặp hiện tượng đó. Thực tế cho thấy những màn hình hiển thị ở môi trường liên tục như màn hình máy tính cũng không sinh ra để phục vụ cho việc hiển thị 1 nội dung liên tục lên đến thời gian đó. Anh em chỉ cần trong tích tắc đang làm việc, đi ra ngoài và vận động một lát thì khi quay lại màn hình đã ở trạng thái sleep, chứ không thì hiện tượng bị mấy đứa bạn ‘phá’ Facebook có thể xảy ra bất chợt. Những màn hình OLED trong lĩnh vực chuyên dụng cũng không có nhu cầu hoạt động liên tục với thời gian lên đến 1 năm như vậy. Cơ chế tự chuyển đổi hình ảnh để điều tiết trạng thái thay đổi độ sáng của từng điểm ảnh cũng là những cách mà những màn hình có thể thực hiện như vậy.
Quảng cáo
Nhờ sự cải tiến của tấm nền OLED, nhiều thiết bị công nghệ sử dụng công nghệ màn hình này đã được ra mắt đi kèm với mức giá hấp dẫn hơn. Những mẫu laptop trong năm 2021 đã có nhiều lựa chọn màn hình OLED hơn ở phân khúc phổ thông. TV OLED kích thước 55" giá khởi điểm cũng không còn vượt quá 50 triệu, trong khi giá mua thực tế có thể chỉ tầm 30-35 triệu. Một phân khúc sản phẩm khác cũng được khai phá là màn hình máy tính công nghệ OLED. Nó đáp ứng nhu cầu sử dụng về màu sắc cho giới đồ hoạ, dựng phim, những nhà sáng tạo nội dung chuyên dụng.
Sau nhiều năm phát triển TV, LG cũng đã góp mặt vào phân khúc màn hình máy tính cao cấp dành cho đối tượng người dùng đồ hoạ chuyên nghiệp với dòng sản phẩm UltraFine OLED Pro với model 32EP950 kích thước 32". Màn hình cho độ tương phản 1M:1, tức là nhiều hơn đến 1.000 lần so với màn hình sử dụng tấm nền LCD, hay có khả năng hiển thị lên đến 99% dải màu Adobe RGB & DCI-P3 thịnh thành, đem lại khả năng hiển thị màu sắc lên đến 1,07 tỷ màu ở độ phân giải UltraHD.
Trên thực tế, mình chưa từng gặp một chiếc màn hình OLED nào bị hiện tượng này, và bạn bè mình sử dụng những thiết bị có màn hình OLED cũng chỉ bán đi để lên đời chứ không ai có ý định về lại LCD cả. Đồ công nghệ hiện nay anh em nếu thích thì hãy mua, đặc biệt là khi giá thành sản phẩm công nghệ có sử dụng tấm nền hiển thị cao cấp này cũng đã tốt hơn trước rất nhiều rồi.
