![[Có thể bạn chưa biết] Vì sao vẹt có khả năng nói tiếng người?](https://photo2.tinhte.vn/data/attachment-files/2023/10/8168325_4.gif)
Một số ít loài chim là những động vật duy nhất có thể nói được tiếng người. Đặc biệt trong số chúng là loài vẹt có thể làm điều đó tốt một cách kinh ngạc. Vậy tại sao chúng có thể?
Hầu hết các loài vẹt hoang dã đều có tính xã hội cao. Chúng sử dụng âm thanh để phối ngẫu, đánh dấu lãnh thổ và phối hợp các hoạt động của đàn. Một số loài có đàn liên tục tách ra và hợp lại, có nghĩa là từng con vẹt phải có khả năng giao tiếp với nhiều con khác. Vẹt sử dụng tiếng kêu để giao tiếp và giữ liên lạc khi những con khác khuất tầm mắt. Nhưng cách chúng sử dụng những tiếng kêu này như thế nào còn tùy thuộc vào loài và quy mô đàn của chúng.
Ví dụ, loài vẹt đuôi dài sống thành đàn lớn và từng cá thể có tiếng kêu riêng giúp chúng phân biệt với nhau. Mặt khác, vẹt Amazon gáy vàng kiếm ăn theo nhóm nhỏ hơn nên trong từng nhóm, chúng bắt chước tiếng kêu liên lạc rất giống nhau . Vì có tập tính bắt chước tiếng kêu nên có thể giải thích một phần lý do tại sao vẹt Amazon gáy vàng và một số loài vẹt khác thói quen bắt chước âm thanh bao gồm cả giọng nói của con người. Vậy làm thế nào một con vẹt có thể phát âm rành mạch ngôn ngữ phức tạp của con người?
Đầu tiên hãy cùng tìm hiểu cách con người phát âm. Chúng ta tạo ra những âm thanh nhờ thanh quản - một cơ quan nằm ở đầu khí quản. Nó bao gồm nhiều vòng cơ và một màng rung kiểm soát luồng không khí đi qua. Chúng ta có thể phát âm thành các từ hiểu được bằng lưỡi và môi của mình.
Hầu hết các loài vẹt hoang dã đều có tính xã hội cao. Chúng sử dụng âm thanh để phối ngẫu, đánh dấu lãnh thổ và phối hợp các hoạt động của đàn. Một số loài có đàn liên tục tách ra và hợp lại, có nghĩa là từng con vẹt phải có khả năng giao tiếp với nhiều con khác. Vẹt sử dụng tiếng kêu để giao tiếp và giữ liên lạc khi những con khác khuất tầm mắt. Nhưng cách chúng sử dụng những tiếng kêu này như thế nào còn tùy thuộc vào loài và quy mô đàn của chúng.
Ví dụ, loài vẹt đuôi dài sống thành đàn lớn và từng cá thể có tiếng kêu riêng giúp chúng phân biệt với nhau. Mặt khác, vẹt Amazon gáy vàng kiếm ăn theo nhóm nhỏ hơn nên trong từng nhóm, chúng bắt chước tiếng kêu liên lạc rất giống nhau . Vì có tập tính bắt chước tiếng kêu nên có thể giải thích một phần lý do tại sao vẹt Amazon gáy vàng và một số loài vẹt khác thói quen bắt chước âm thanh bao gồm cả giọng nói của con người. Vậy làm thế nào một con vẹt có thể phát âm rành mạch ngôn ngữ phức tạp của con người?
Đầu tiên hãy cùng tìm hiểu cách con người phát âm. Chúng ta tạo ra những âm thanh nhờ thanh quản - một cơ quan nằm ở đầu khí quản. Nó bao gồm nhiều vòng cơ và một màng rung kiểm soát luồng không khí đi qua. Chúng ta có thể phát âm thành các từ hiểu được bằng lưỡi và môi của mình.
Tuy nhiên, đối với một con vẹt, âm thanh sẽ bắt nguồn từ ống nội khí quản, nằm ở đáy khí quản của nó. Nhiều loài chim khác có hai màng rung bên trong cơ quan này. Nhưng vẹt, giống như chúng ta, chỉ có một. Ngay khi âm thanh ra khỏi đường thở, vẹt định hình chúng bằng lưỡi và mỏ. Chúng có thể làm được điều này vì chúng có chiếc lưỡi đặc biệt linh hoạt và mạnh mẽ giúp chúng tách hạt và quả hạch để ăn. Và mặc dù mỏ của vẹt cứng nhưng chúng có khớp hàm rất linh hoạt, giúp chúng có thể kiểm soát rất nhiều về độ rộng cũng như tốc độ mở mỏ của mình.
Giống như các loài động vật khác có khả năng học hỏi, não vẹt chứa các vùng liên kết với nhau cho phép chúng nghe, ghi nhớ, phân tích âm thanh và tìm cách tạo ra những âm thanh phức tạp mà chúng nghe được. Trong khi các loài chim biết hót chỉ có khả năng phân tích âm thanh tiếng hót trong não thì hầu như tất cả các loài vẹt dường như đều có một mạch bổ sung. Các nhà khoa học nghĩ rằng điều này có thể giúp chúng linh hoạt hơn trong việc học các tiếng kêu khác nhau như tiếng sủa, la hét, chửi bới và lặp lại rất nhiều loại âm thanh mà chúng nghe thấy. Một con vẹt lạc đường đã tìm cách được cách trở về nhà sau khi nhắc lại tên đầy đủ và địa chỉ của chủ cho những người tốt bụng.
Vẹt giả giọng thì hay rồi, nhưng liệu chúng có thực sự hiểu chúng đang nói gì không? Khi hầu hết những con vẹt bị nuôi nhốt nói chuyện, chúng có thể đang cố gắng hình thành các mối liên kết xã hội khi không có đồng loại của chúng. Tuy nhiên, sau khi được huấn luyện, người ta đã quan sát thấy vẹt có thể chọn lọc và nói những điều phù hợp với ngữ cảnh như nói “chào buổi sáng” vào ngày mới và nói “chúc ngủ ngon” vào cuối ngày. Ngoài ra, vẹt còn có thể yêu cầu chủ lấy cho mình một số món ăn nhất định hoặc đếm và nhặt đồ vật. Vẹt thật sự đặc biệt, kể cả khi bị chúng chửi thề, ta vẫn thấy chúng thật thú vị.
Nguồn: TED-Ed
