Tính tới hết năm 2021, Việt Nam đang có khoảng 240 Luật và Bộ luật có hiệu lực, vậy thì Luật, Bộ Luật, Thông tư, Nghị định… là gì?
Anh em có thể tra cứu các Luật, Thông tư, Nghị định, Nghị quyết… tại Cơ sở DLQG về VBPL ở đây.
Ví dụ: Luật Giao thông đường bộ 2008, Luật Doanh nghiệp 2014, Luật An toàn thông tin mạng 2015 vv và vv. Con số phía sau (2014, 2015…) là năm Quốc hội ban hành ra luật.
Anh em có thể tra cứu các Luật, Thông tư, Nghị định, Nghị quyết… tại Cơ sở DLQG về VBPL ở đây.
Luật là gì?
Theo định nghĩa ở Việt Nam thì Luật là một loại văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) được ban hành bởi Quốc Hội, có hiệu lực pháp lý cao thứ nhì, chỉ dưới Hiến Pháp, các loại VBQPPL khác đều là văn bản dưới luật.Ví dụ: Luật Giao thông đường bộ 2008, Luật Doanh nghiệp 2014, Luật An toàn thông tin mạng 2015 vv và vv. Con số phía sau (2014, 2015…) là năm Quốc hội ban hành ra luật.
Bộ luật là gì?
Bộ Luật cũng là Luật, nghĩa là văn bản quy phạm pháp luật do Quốc Hội ban hành, tuy nhiên phạm vi điều chỉnh của Bộ Luật rộng hơn và bao quát hơn Luật. Nội dung của Bộ Luật bao hàm và liên quan nhiều lĩnh vực xã hội, Bộ Luật có thể điều chỉnh các vấn đề chưa được quy định trong các Luật khác, hoặc đề cập tới các công ước, điều ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết.
Hiện nay ở VN có 8 Bộ luật đang có hiệu lực, gồm:
- Bộ luật Hình sự 2015*
- Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015
- Bộ luật Lao động 2012
- Bộ luật dân sự 2015…
- Bộ luật Tố tụng dân sự 2015
- Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015
- Bộ luật Lao động 2019
- Bộ Luật quốc tế về an ninh tàu và bến cảng và bổ sung sửa đổi 2002 của Solas (ISPS)
Hiệu lực thi hành của Luật & Bộ luật
Luật & Bộ Luật được Quốc Hội ban hành Căn cứ vào Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt NamỞ cuối văn bản Luật sẽ có Điều khoản thi hành, quy định rõ thời điểm luật có hiệu lực, ví dụ:
- Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015 có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7 năm 2017.
- Bộ luật Hàng hải Việt Nam năm 2005 sẽ hết hiệu lực kể từ ngày Bộ luật Hàng hải 2015 có hiệu lực thi hành, tức là kể từ ngày 1/7/2017.
Các văn bản quy phạm pháp luật dưới luật
Như đã định nghĩa ở trên, Luật là VBQPPL được ban hành bởi Quốc Hội, vì vậy các văn bản quy phạm pháp luật khác do nhà nước ban hành đều là các văn bản dưới luật. Ví dụ:Quảng cáo
- Pháp lệnh, Nghị quyết: Ban hành bởi UBTV Quốc Hội
- Lệnh, Quyết định: Chủ tịch nước ban hành
- Nghị định, Quyết định: Thủ tướng chính phủ ban hành
- Thông tư: Bộ trưởng hoặc Thủ trưởng cơ quan nhà nước ngang Bộ
- Quyết định: ban hành bởi UBND cấp tỉnh, UBND cấp xã
- Nghị quyết: ban hành bởi Hội đồng nhân dân cấp quận/huyện, xã…
- vv và vv (anh em có thể tham khảo trong Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015)
Nghị định, Thông tư là gì?
Như anh em cũng biết thì việc ban hành 1 bộ luật/luật không hề dễ dàng, Quốc Hội phải họp và làm việc rất nhiều lần trước khi ra quyết định cuối cùng (Nhiệm kỳ của mỗi khóa Quốc Hội gồm 5 năm, mỗi năm có 2 lần họp thường kỳ). Trong khi đó, xã hội luôn vận động không ngừng nghỉ, những sự kiện, sự việc có tính chất mới mẻ ra đời liên tục, điển hình trong vài năm gần đây là xe điện, mạng xã hội, drone vv và vv.Lấy ví dụ, Luật Giao thông đường bộ 2008 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2009, đến nay đã hơn 13 năm nhưng vẫn chưa có Luật GTĐB mới ra đời để thay thế. Vì vậy, Chính phủ sẽ ban hành các Nghị định để cập nhật, bổ sung, hướng dẫn thi hành những điều khoản còn thiếu, chưa được quy định rõ trong luật cũ.
Ví dụ 1: Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt, trong đó Nghị định 100 được căn cứ trên 4 luật, gồm có:
- Luật Tổ chức Chính phủ 2015
- Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012
- Luật Giao thông đường bộ 2008
- và Luật Đường sắt 2017
Giả sử đến năm 2024 có Luật Giao thông đường bộ 2024 ra đời, hiệu lực thi hành từ tháng 7/2025 thì thời điểm đó Luật GTĐB 2008 và các Nghị định 100 sẽ hết hiệu lực.
Quảng cáo
Ví dụ 2: Vào ngày 11/1/2022, Quốc hội khóa XV thông qua Nghị quyết 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội sau đại dịch Covid-19, trong đó có việc giảm thuế GTGT (VAT) từ 10% xuống 8%, thì Chính phủ sẽ ban hành Nghị định 15/2022/NĐ-CP để hướng dẫn việc thi hành Nghị quyết số 43 kể trên.
Tương tự, Thông tư là VBQPPL được Bộ hoặc cơ quan ngang Bộ ban hành để hướng dẫn việc thi hành các điều được quy định trong luật và bộ luật.
