Con người chắc chắn sẽ cần tới những tấm bản đồ chi tiết hơn hiện có, nếu muốn thiết lập sự hiện diện lâu dài của mình trên Mặt trăng. Một vài tấm hiện giờ đã có từ thời các sứ mệnh Apollo trong những năm 1960 và 1970, nhìn chung khá cũ kỹ và thiếu sự chi tiết. Vào ngày 21/4, khoảng 100 nhà nghiên cứu làm việc tại Viện Khoa học Trung Quốc (CAS), sau hơn 10 năm hợp tác, đã tung ra các ấn bản mới nhất về địa hình Mặt trăng cho các nhà thiên văn và nhiều cơ quan vũ trụ trên thế giới.
Bộ bản đồ địa chất này có sẵn bằng cả tiếng Trung lẫn tiếng Anh, bao gồm 2 cuốn là Atlas Địa chất Mặt trăng và Bản đồ Tứ giác Mặt trăng. Trong đó Atlas Địa chất Mặt trăng bao gồm 12.341 hố thiên thạch, 81 bồn địa và 17 loại đá khác nhau được tìm thấy trên bề mặt Mặt trăng, đồng thời tăng gấp đôi tỷ lệ xích của các bản đồ trước đó lên mức 1:2.500.000. Còn tập Bản đồ Tứ giác Mặt trăng có thêm 30 sơ đồ khu vực cung cấp góc nhìn sâu hơn về các vùng riêng lẻ của Mặt trăng.
Hai cuốn trong tập bản đồ Mặt trăng của CAS.
Mặc dù các bản đồ với độ chính xác cao hơn đã có sẵn cho những khu vực ở gần địa điểm hạ cánh của tàu sứ mệnh Apollo, nhưng các bản đồ mặt trăng ban đầu của Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS) thường có tỷ lệ chỉ 1:5.000.000. Jianzhong Liu, trưởng dự án và nhà địa hóa của CAS, giải thích rằng: “Kiến thức của chúng ta về Mặt trăng đã tiến bộ rất nhiều, vì vậy những bản đồ đó không còn đáp ứng được nhu cầu nghiên cứu và khám phá Mặt trăng trong tương lai”.
Bộ bản đồ địa chất này có sẵn bằng cả tiếng Trung lẫn tiếng Anh, bao gồm 2 cuốn là Atlas Địa chất Mặt trăng và Bản đồ Tứ giác Mặt trăng. Trong đó Atlas Địa chất Mặt trăng bao gồm 12.341 hố thiên thạch, 81 bồn địa và 17 loại đá khác nhau được tìm thấy trên bề mặt Mặt trăng, đồng thời tăng gấp đôi tỷ lệ xích của các bản đồ trước đó lên mức 1:2.500.000. Còn tập Bản đồ Tứ giác Mặt trăng có thêm 30 sơ đồ khu vực cung cấp góc nhìn sâu hơn về các vùng riêng lẻ của Mặt trăng.
Hai cuốn trong tập bản đồ Mặt trăng của CAS.
Mặc dù các bản đồ với độ chính xác cao hơn đã có sẵn cho những khu vực ở gần địa điểm hạ cánh của tàu sứ mệnh Apollo, nhưng các bản đồ mặt trăng ban đầu của Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS) thường có tỷ lệ chỉ 1:5.000.000. Jianzhong Liu, trưởng dự án và nhà địa hóa của CAS, giải thích rằng: “Kiến thức của chúng ta về Mặt trăng đã tiến bộ rất nhiều, vì vậy những bản đồ đó không còn đáp ứng được nhu cầu nghiên cứu và khám phá Mặt trăng trong tương lai”.
Một bản đồ địa chất Mặt trăng cũ đã có từ năm 1971 của USGS.
Để định hướng việc lập bản đồ Mặt trăng trong thế kỷ 21, CAS chủ yếu dựa vào các chương trình thám hiểm Mặt trăng đang diễn ra của Trung Quốc, bao gồm cả sứ mệnh Hằng Nga-1 (Chang'e-1). Bắt đầu từ năm 2007, các camera công suất cao của Chang'e-1 đã khảo sát bề mặt Mặt trăng từ quỹ đạo trong 2 năm cùng với máy quang phổ tạo ảnh giao thoa để nhận dạng nhiều loại đá khác nhau. Sau đó, dữ liệu bổ sung do hai tàu đổ bộ mặt trăng Chang'e-3 (2013) và Chang'e-4 (2019) tổng hợp đã giúp củng cố thêm độ chi tiết cho các bản đồ đó. Ngoài ra, những dự án quốc tế như Phòng thí nghiệm Phục hồi Trọng lực của NASA (GRAIL) và Tàu quỹ đạo Trinh sát Mặt trăng, cũng như tàu thăm dò Chandrayaan-1 của Ấn Độ đã cung cấp cho CAS nhiều thông tin địa hình thậm chí còn giá trị hơn.
Bản đồ địa chất Mặt trăng trong ấn bản của CAS, tỷ lệ 1:2.500.000. Ảnh: CAS.
Tuy nhiên, cột mốc quan trọng trong hoạt động lập địa đồ này không hoàn toàn vì lợi ích chung. Dù Ross Mitchell, nhà địa vật lý của CAS, nói rằng các bản đồ là nguồn tài nguyên cho toàn thế giới, ông cũng cho biết thêm rằng “đóng góp cho khoa học Mặt trăng là một cách để Trung Quốc khẳng định vai trò tiềm năng của mình như một cường quốc khoa học trong các thập niên tới”.
Mỹ không phải là nước duy nhất nóng lòng thiết lập cơ sở trên mặt trăng, vì cả Trung Quốc và Nga đều hy vọng sẽ đến đó vào giữa thập niên 2030 với việc xây dựng Trạm nghiên cứu Mặt trăng Quốc tế ở gần cực nam. Nơi đây tồn tại nước đá ở nhiệt độ có thể xuống tới âm 250℃, rất cần để làm mát và cấp nhiên liệu cho tên lửa. Bất chấp lời hứa trước đó của hai quốc gia là “mở cửa cho tất cả các quốc gia và đối tác quốc tế quan tâm”, Mỹ rõ ràng không nằm trong số 10 nước khác hiện đang tham gia dự án.
Bản đồ các loại đá Mặt trăng của CAS.
Trung Quốc có kế hoạch phóng tàu không gian robot Chang'e-6 vào ngày 3/5 trên tên lửa Trường Chinh 5, tàu sẽ du hành đến vùng tối của Mặt trăng với tư cách là sứ mệnh đầu tiên trong 3 sứ mệnh mới. Trong một cuộc phỏng vấn hôm 22/4, Giám đốc NASA Bill Nelson đã bày tỏ sự lo ngại về một cuộc tranh giành đất đai tiềm ẩn giữa các nước trên Mặt trăng.
Quảng cáo
Hoạt động cải thiện độ phân giải của các bản đồ này cũng đang được xúc tiến và CAS dự định sẽ tạo ra các bản đồ khu vực có độ chính xác còn cao hơn nữa, dựa trên cơ sở nhu cầu khoa học và kỹ thuật. Toàn bộ tài nguyên bản đồ cũng được cung cấp trực tuyến cho các nhà nghiên cứu quốc tế thông qua một nền tảng đám mây có tên Digital Moon và sẽ sớm có sẵn cho công chúng.
Theo NT.
