Trong thế giới thảm, không thể không nhắc đến thảm Ba Tư, niềm tự hào của người Iran. Với mức giá đôi khi lên đến hàng trăm triệu đồng và mất đến nhiều năm hoặc nhiều thập kỷ để hoàn thành một sản phẩm. Chúng được ví như những chiếc túi Hermes Birkin hay dòng xe thể thao sang trọng trong ngành công nghiệp thảm. Vậy điều gì đã làm nên giá trị của chúng.
Thảm Ba Tư đã có niên đại ít nhất 2.500 năm trước dưới triều đại của Đế chế Ba Tư, và trong suốt quãng thời gian tồn tại, chúng đã phát triển và trở thành một loại hình nghệ thuật phản ánh nền văn hoá, lịch sử nước này. Quá trình tạo ra chiếc thảm là hoàn toàn thủ công, vì thế mỗi tấm thảm được xem là một kiệt tác theo phong cách riêng của một nghệ sĩ. Có rất nhiều loại thảm Ba Tư, được phân biệt bởi chất liệu, hoa văn và kỹ thuật dệt. Trong đó loại truyền thống nhất là thảm Gabbeh được sản xuất tại tỉnh Fars phía Tây Nam Iran, đặc trưng bởi các hoạ tiết nổi bật.
Theo chia sẻ của một nhà sản xuất thảm Ba Tư, ông Mohammad Hossein Tumani: “Một trong những vẻ đẹp của loại thảm Gabbeh là chúng phản ánh được tâm trí của thợ dệt. Chẳng hạn như khi người thợ dệt đang ngồi ở sân sau của mình, anh ta sẽ tái hiện những khung cảnh mình thấy lên tấm thảm này như rừng, núi, cừu và nhiều thứ khác.” Cũng bởi vì thế khi mua một tấm thảm Ba Tư đồng nghĩa với việc bạn đang mua một tác phẩm điêu khắc hoặc một bức tranh của các danh hoạ nổi tiếng.
Thảm Ba Tư đã có niên đại ít nhất 2.500 năm trước dưới triều đại của Đế chế Ba Tư, và trong suốt quãng thời gian tồn tại, chúng đã phát triển và trở thành một loại hình nghệ thuật phản ánh nền văn hoá, lịch sử nước này. Quá trình tạo ra chiếc thảm là hoàn toàn thủ công, vì thế mỗi tấm thảm được xem là một kiệt tác theo phong cách riêng của một nghệ sĩ. Có rất nhiều loại thảm Ba Tư, được phân biệt bởi chất liệu, hoa văn và kỹ thuật dệt. Trong đó loại truyền thống nhất là thảm Gabbeh được sản xuất tại tỉnh Fars phía Tây Nam Iran, đặc trưng bởi các hoạ tiết nổi bật.
Theo chia sẻ của một nhà sản xuất thảm Ba Tư, ông Mohammad Hossein Tumani: “Một trong những vẻ đẹp của loại thảm Gabbeh là chúng phản ánh được tâm trí của thợ dệt. Chẳng hạn như khi người thợ dệt đang ngồi ở sân sau của mình, anh ta sẽ tái hiện những khung cảnh mình thấy lên tấm thảm này như rừng, núi, cừu và nhiều thứ khác.” Cũng bởi vì thế khi mua một tấm thảm Ba Tư đồng nghĩa với việc bạn đang mua một tác phẩm điêu khắc hoặc một bức tranh của các danh hoạ nổi tiếng.
Theo đúng truyền thống, len cừu sẽ được đun sôi trong nước, quay và nhuộm màu thủ công. Màu được sử dụng cũng phải là màu từ nhiên được chiết xuất từ cây và côn trùng. Bên cạnh đó, vật liệu để tạo ra thảm Ba Tư đa phần lấy từ thực vật tự nhiên như lụa, len, bông, đay. Những sợi này sẽ tồn tại bền và giữ màu lâu hơn nhiều so với các loại sợi tổng hợp, đồng thời việc vệ sinh và chất lượng không khí trong phòng cũng tốt hơn nhiều so với những loại khác. Trên thực tế, những vật liệu nhân tạo như nylon, acrylic và viscose đã được chứng minh là có nguy cơ gây ra các vấn đề dị ứng. Ngoài ra, việc kiểm soát sợi tự nhiên rất khó, vì thế sẽ luôn có sự khác biệt màu, điều này có nghĩa là mỗi tấm thảm Ba Tư đều sẽ là độc nhất, sẽ không tồn tại 2 chiếc thảm trông giống hệt nhau trên thị trường.
Tại nhiều khu vực, chẳng hạn như Yazd, trong một nhà máy có thể có đến hàng trăm công nhân cùng làm việc. Tuy nhiên ở tỉnh Fars, nơi nghề dệt thảm được UNESCO công nhận là Di sản Văn hoá Phi Vật Thể, vật liệu sẽ được phân phát cho từng làng và phụ nữ trong bộ lạc sẽ đem về dệt tại nhà. Điểm khác biệt lớn nhất giữa thảm Fars hay đặc biệt là thảm Gabbeh so với các loại khác là khung dệt được đặt ở dưới mặt đất. Điều đó có nghĩa là thợ dệt sẽ gặp khó khăn và tốn nhiều công sức để dệt hơn. Bên cạnh đó, lưng của những người thợ này sẽ gặp vấn đề bởi họ phải làm việc trong tư thế cong người trong thời gian dài.
Để hoàn thành một tấm thảm, người thợ có thể mất đến hàng tháng, nhiều năm hoặc thậm chí là cả chục năm để tạo ra một sản phẩm đẹp. Để tạo ra chúng, cứ mỗi 1 cm2 thợ thủ công phải dệt trên 50 mũi, chưa kể đến việc phải tạo ra các hoạ tiết độc đáo trên đó.
Kỷ lục tấm thảm Ba Tư đắt nhất từng được mua trong Sách kỷ lục Guiness thế giới thuộc về một tấm thảm có từ thế kỷ 17, được bán với giá 33,8 triệu USD trong một cuộc đấu giá diễn ra vỏn vẹn 10 phút vào tháng 6 năm 2013.
Năm 2018, Thổ Nhĩ Kỳ đã xuất khẩu 1,9 tỷ USD thảm dệt tay, vượt qua con số 35 triệu USD của Iran. Ngày nay, xuất khẩu thảm là lĩnh vực mang đến nguồn lợi nhuận rất lớn cho nền kinh tế ở Iran, chỉ sau dầu khí. Tuy Iran có truyền thống làm thảm lâu đời, thế nhưng hiện nay nước này đang đối mặt với nguy cơ biến mất ngành nghề này do tầng lớp trẻ không có hứng thú theo học. Nguyên nhân là bởi họ nhìn thấy bộ dạng đau ốm và các vấn đề về sức khoẻ của mẹ và bà mình khi theo nghề này. Theo ước tính chỉ trong vòng 15 đến 20 năm nữa, những tấm thảm này sẽ hoàn toàn biến mất tại đây.
Quảng cáo
