Khả năng đánh lái theo mình là một trong những yếu tố cực kỳ quan trọng mà anh em phải lưu tâm trong quá trình sử dụng xe máy. Việc thay nhớt, thay nước làm mát, kiểm tra các hệ thống của xe có thể được thực hiện định kỳ, thông qua số liệu rõ ràng. Đó là những cái cần phải làm để đảm bảo xe hoạt động trơn tru. Nhưng có những thứ mà khi anh em mang xe đi bảo dưỡng, kỹ thuật viên đôi khi sẽ không thể xác định được mà cần phải có "manh mối" mà anh em cung cấp thì người mới tiến hành kiểm tra và khắc phục.
Trên thực tế, có khá nhiều nguyên nhân khiến cho phần đầu hoặc cổ xe bị rung lắc khi vận hành, và đa phần nếu hiện tượng này xảy ra, việc tiếp tục lái xe có thể sẽ dẫn đến tình huống nguy hiểm khiến chúng ta không còn kiểm soát được. Những vấn đề nói trên có thể xuất phát từ nhiều lý do khác nhau, và làm thế nào để nhận biết được sự bất thường của hệ thống đánh lái, rồi nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng đó thì bài viết này sẽ giải đáp cho anh em.
Khi anh em leo lên một chiếc xe để chạy lần đầu tiên, có thể cần một khoảng vài trăm mét hoặc vài cây số để cảm nhận được sự mới mẻ của một hệ thống đánh lái mới, so với chiếc xe mà anh em đã sử dụng một thời gian lâu trước đó. Nhưng rồi nó sẽ quen và nếu một chiếc xe có hệ thống lái ngon lành, nó sẽ nhẹ nhàng, linh hoạt để anh em có thể bẻ qua bẻ lại thoải mái khi xe dừng, còn khi xe chạy thì nó luôn hướng thẳng về phía trước, không bị nghêng, xô lệch và anh em không cần phải gồng để chạy.
Trên thực tế, có khá nhiều nguyên nhân khiến cho phần đầu hoặc cổ xe bị rung lắc khi vận hành, và đa phần nếu hiện tượng này xảy ra, việc tiếp tục lái xe có thể sẽ dẫn đến tình huống nguy hiểm khiến chúng ta không còn kiểm soát được. Những vấn đề nói trên có thể xuất phát từ nhiều lý do khác nhau, và làm thế nào để nhận biết được sự bất thường của hệ thống đánh lái, rồi nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng đó thì bài viết này sẽ giải đáp cho anh em.
Cách nhận biết một hệ thống lái bất thường
Khi anh em leo lên một chiếc xe để chạy lần đầu tiên, có thể cần một khoảng vài trăm mét hoặc vài cây số để cảm nhận được sự mới mẻ của một hệ thống đánh lái mới, so với chiếc xe mà anh em đã sử dụng một thời gian lâu trước đó. Nhưng rồi nó sẽ quen và nếu một chiếc xe có hệ thống lái ngon lành, nó sẽ nhẹ nhàng, linh hoạt để anh em có thể bẻ qua bẻ lại thoải mái khi xe dừng, còn khi xe chạy thì nó luôn hướng thẳng về phía trước, không bị nghêng, xô lệch và anh em không cần phải gồng để chạy.
Có một số xe vừa ra khỏi nhà máy đã gặp vấn đề, và cũng có những xe bản chất nó đã hơi kì kì về bộ phận lái. Mình lấy ví dụ như Vespa, đặc trưng của dòng xe này là phuộc trước lệch một bên. Thế nên những bất thường, bất đối xứng hoặc cảm giác bị nghiêng một bên là điều mà anh em có thể sẽ cảm nhận được nếu tinh ý và lần đầu tiên. Điều này có thể được giải quyết bằng cách điều chỉnh lại phuộc. Còn đối với các xe khác, những bất thường có thể khiến cổ xe bị sượng, đánh lái không thoải mái, cảm giác luôn bị nghiêng về bên nào đó nghĩa là nó đã có vấn đề.
Mấy anh em ở công ty mình, thỉnh thoảng mình mượn xe đi thì tình trạng hay gặp nhất là cổ xe bị sượng và không bình thường, nhưng vẫn để đi vì quen rồi. Mình thì chạy nhiều xe, leo lên thấy cổ cứng, khó bẻ lái hoặc quá lỏng lẽo là biết liền và rất khó để có thể điều khiển xe theo ý muốn nếu không có thời gian để làm quen. Các vấn đề này thứ nhất sẽ khiến cho anh em đi xe lâu ngày bị mỏi, đặc biệt là đi đường dài, bởi anh em cần nhiều lực hơn để giữ cho cổ lái thẳng và đi đúng hướng anh em muốn. Thứ hai, nếu chẳng may vẫn đề bắt nguồn từ chén cổ mà nặng thì có thể khiến anh em bị té, rất nguy hiểm.
Mình có một cái mẹo để kiểm tra cổ lái, nếu anh em không cảm nhận được "sượng" hay "nghiêng" là như thế nào, thì có thể thử theo cách này. Anh em lên xe chạy, vặn ga cho nó lên được tầm 30 km/h rồi buông không vặn ga nữa, sau đó lơ nhẹ hai cái tay nắm ra chứ đừng cầm chặt vào nhưng vẫn giữ cho cổ lái thẳng hướng. Lúc này, nếu xe có vấn đề, đầu xe sẽ rung lắc qua lại liên tục, hoặc bị nghiêng về một hướng khiến xe không thể đi thẳng được nữa. Nếu rơi vào một trong hai tình huống trên, nghĩa là hệ thống lái của xe anh em chưa ổn và cần phải căn chỉnh, khắc phục các hỏng hóc bên trong nếu có.
Ngoài ra thì cũng có thể dựa vào âm thanh, khi anh em dừng xe để bẻ lái qua lại, nếu nghe thấy các tiếng cọt kẹt bên trong, thì cũng cần phải kiểm tra.
Kiểm tra bánh xe đầu tiên
Lốp xe là thứ tiếp xúc trực tiếp với mặt đường, bởi vậy vai trò của nó rất quan trọng trong việc quyết định chiếc xe có chạy ổn định hay không. Lốp quá cứng sẽ gây khó chịu cho ghi đông và toàn bộ thân người bởi lúc này nó sốc hơn bình thường, ngoài ra thì cũng trơn hơn, từ đó gây nguy hiểm. Lốp mềm thì sẽ khiến xe bị ì, nặng nề, đi không theo ý muốn. Khi anh em nhận thấy hệ thống đánh lái của xe có một trong những bất thường mà mình vừa nêu trên, thì cái đầu tiên mà anh em nên kiểm tra đó chính là lốp.
Quảng cáo
Thứ 1 là áp suất lốp, kiểm tra xem đã bơm đúng theo đề xuất của hãng chưa. Để kiểm tra thì anh em có thể mua cái đồ bơm lốp di động mà có cái màn hình hiển thị áp suất lốp theo thời gian thực, khi cắm đầu bơm vào thì nó sẽ hiển thị lên để anh em có thể nhận biết. Hoặc không thì đi ra mấy chỗ bơm mà có cái đồng hồ đo áp suất để xác định. Thông số bơm lốp sao cho phù hợp, tùy xe mà anh em có thể tìm kiếm thông tin. Thông thường thì nó sẽ nằm trong sách HDSD, hoặc dán ở đâu đó trên thân xe, ốp bảo vệ dây sên nếu có. Anh em đừng nên nhầm lẫn với con số áp suất ghi trên các thành lốp, bởi nó là mức áp suất tối đa mà loại lốp anh em đang sử dụng có thể chịu được. Chứ không phải là mức áp suất tối ưu cho vận hành.
Trong sách HDSD của nhà sản xuất, con số áp suất lốp phù hợp sẽ được gợi ý tùy vào điều kiện sử dụng khác nhau, phụ thuộc vào việc anh em chở theo người hay đi một mình hoặc theo tải trọng của xe. Khi bơm lốp đúng mức áp suất này, chiếc xe mới có thể được đảm bảo vận hành trơn tru nhất, êm ái nhất và đặc biệt là cổ lái của xe sẽ được giữ thẳng hướng, ổn định chứ không bị rung lắc, chao đảo. Ngoài việc bơm lốp không đúng thì cũng có thể là bánh xe bị cán đinh hay gì đó khiến áp suất bị mất dần (đối với xe không ruột), rồi từ đó ảnh hưởng đến sự ổn định của cổ lái.
Sau đó là tìm vấn đề ở chén cổ
Quảng cáo
Chén cổ là thành phần kết nối quan trọng giữa hệ thống treo trước của xe, khung xe và hệ thống lái phía trên, thứ đảm bảo cho cổ lái của xe có thể được đánh qua lại một cách dễ dàng và trơn tru. Bộ phận này nằm sâu bên trong cổ và thường được che chắn bởi dàn nhựa, thế nên không phải lúc nào chi tiết này cũng được kiểm tra một cách thường xuyên, cho đến khi hệ thống lái của anh em phát sinh vấn đề thì người ta mới bắt đầu nghĩ đến chi tiết này. Bên trong một bộ chén cổ bao gồm chén cổ trên và chén cổ dưới, chúng là các vòng bạc đạn được cố định bên trong các vòng ép kim loại.
Cũng như tất cả những thành phần khác, chén cổ sau thời gian sử dụng cũng bị mài mòn, cũng hỏng hóc và cần thay thế, tra mỡ bò các thứ. Ngoài ra, nếu trong quá trình chạy xe, việc đâm đụng hoặc té ngã cũng có thể ảnh hưởng đến chén cổ, khiến cho cổ lái không còn hoạt động một cách bình thường nữa. Dễ nhận thấy nhất sự bất thường đến từ chén cổ đó là tiếng kêu lụp cụp phát ra khi xe chạy qua ổ gà hoặc đi đường xấu. Nến vấn đề của chén cổ không được khắc phục, nó có thể dẫn tới những sự cố vô cùng nghiêm trọng và thảm khốc.
Mình từng xem một đoạn clip anh đó đang chạy Exciter đi ở tốc tầm 60-70 km/h gì đó thì cổ lái chao đảo liên tục rồi rồi té ngã luôn. Vấn đề này có thể xuất phát từ chén cổ của xe bị hỏng hóc, trục trặc bên trong mà không phát hiện, dẫn tới sự cố này.
Cũng nên kiểm tra phuộc trước
Đây là yếu tố từng ảnh hưởng đến mình nên mình nhớ kỹ lắm. Thông thường, phuộc trước của xe đa số là 2 bên, tùy mỗi hãng mà sẽ có một cách thức hoạt động khác nhau. Nhưng đối với xe phổ thông thì mỗi bên của phuộc sẽ hoạt động như nhau trong các tình huống. Bên trong 2 cây phuộc nhìn nhỏ nhắn vậy thôi chứ cũng bao gồm rất nhiều thành phần, ty phuộc, vỏ phuộc, lò xo,...Sau thời gian sử dụng thì các chi tiết này cũng bắt đầu bất thường và không còn hoạt động đúng cách nữa. Về mặt thị giác, có thể nhìn thấy bất thường xuất hiện ở phuộc bằng cách nhận thấy dầu màu đen đen bị xì và xuất hiện trên ty phuộc. Khi có vấn đề thì phuộc mới bị xì dầu, và chắc chắn là hoạt động bên trong cũng không còn được ổn định nữa.
Về cách cảm nhận, phuộc xe khi có vấn đề ngoài việc khiến cổ lái sượng mà còn giảm hiệu quả nhún. Khi anh em đi qua các địa hình khó hoặc gờ giảm tốc, phuộc sẽ cực kỳ cứng, gây khó chịu cho tay lái hơn bình thuờng và phát ra âm thanh cụp cụp. Ngoài ra, phuộc bị hỏng thì khi anh em vào cua, sẽ cảm giác như toàn bộ thân xe bị nghiêng theo luôn. Phuộc hỏng khiến cho độ nảy và nhún của 2 bên phuộc không còn đồng đều, và anh em hình dung khi hai chân của anh em mà không khỏe mạnh đồng thời, có một chân đau thì anh em sẽ không bao giờ đi hoặc chạy vững được cả.
Đó là một vài những yếu tố ảnh hưởng đến hệ thống đánh lái của xe, anh em có thể qua đó tham khảo. Nếu phát hiện xe mình có bất thường nào, điều cần làm là anh em nên ngay lập tức tìm đến các trung tâm bảo dưỡng, sửa chữa gần nhất để kiểm tra, báo cáo tình hình xe cho kỹ thuật viên để họ có thể nhanh chóng tìm ra được vấn đề nằm ở đâu và khắc phục cho anh em nhé.
